Về hai chữ môi trường Chữ môi trường được dịch ra từ chữ "environment" trong tiếng Anh có nguồn gốc và tiến trình đi vào đời sống xã hội, đặc biệt tại Hoa Kỳ, rất đáng chú ý. 1. Nguồn gốc từ nguyên - etymology • Chữ "environment" bắt nguồn từ tiếng Pháp cổ: "environ" (nghĩa là “xung quanh”), kết hợp từ "en" (trong, bên trong) + "viron" (vòng tròn). • Danh từ "environment" xuất hiện trong tiếng Anh vào thế kỷ 17 (khoảng 1603–1607), ban đầu mang nghĩa đơn giản là "các yếu tố bao quanh một vật thể hay con người", chưa mang hàm ý sinh thái như ngày nay. 2. Diễn tiến ý nghĩa • Đến thế kỷ 19, dưới ảnh hưởng của các nhà tự nhiên học như Charles Darwin, chữ "environment" bắt đầu được dùng trong sinh học, để chỉ các điều kiện sống, khí hậu, và ảnh hưởng đến sự tiến hóa của sinh vật. • Trong tác phẩm "On the Origin of Species" (1859), Darwin đã dùng chữ này để nói về “natural environment” – môi trường tự nhiên ảnh hưởng đến sự chọn lọc tự nhiên. 3. Môi trường đi vào đời sống xã hội Mỹ Chữ "environment" trở thành một khái niệm phổ biến trong xã hội Hoa Kỳ vào giữa thế kỷ 20, đặc biệt là qua ba giai đoạn lớn: a) Phong trào bảo tồn đầu thế kỷ 20 (1900–1930s) • Các nhân vật như John Muir và Theodore Roosevelt đã vận động bảo vệ thiên nhiên, thành lập các công viên quốc gia. • Tuy nhiên, lúc này người dân chưa dùng chữ "environment" một cách rộng rãi, thay vào đó, họ dùng từ như "nature," "wilderness," hay "scenery", hay “milieu”. b) Phong trào môi sinh hiện đại – 1960s–1970s • Đây là giai đoạn chữ "environment" bùng nổ trong nhận thức quần chúng. • Năm 1962, cuốn sách "Silent Spring" của Rachel Carson ra đời, tố cáo hậu quả của thuốc trừ sâu DDT. Từ đây, "environment" gắn với ý thức bảo vệ sự sống, chống ô nhiễm, chống lạm dụng công nghệ. • Ngày Trái Đất đầu tiên (Earth Day) được tổ chức vào ngày 22/4/1970, thu hút hơn 20 triệu người Mỹ, đánh dấu bước ngoặt khi chữ "environment" trở thành biểu tượng xã hội, chính trị và giáo dục. c) Ý nghĩa chữ “môi trường” từ 1980 đến nay • "Environment" trở thành một khái niệm chính thức trong chính sách công (environmental law, environmental protection agency - EPA). • Vào các thập niên 1980–2000, cụm từ như "Environmental justice" – Công lý môi trường, "Environmental sustainability" – Sự bền vững môi trường, hay "Climate change and the environment" – Sự thay đổi khí hậu và môi trường…đi vào ngôn ngữ truyền thông, học đường và giáo dục đại chúng. Nhóm chữ sau cùng được khai sinh từ Hội Nghị các Nhóm – Conference of Parties diễn ra từ tháng 11 năm 2015 tại Paris quy tụ 195 nguyên thủ quốc gia trên thế giới viết tắt là COP21. Năm nay 2025, COP31 sẽ diễn ra tại Sydney, Úc châu. 4. Tổng kết Nguồn gốc: Từ tiếng Pháp, mang nghĩa “vòng quanh”. Ý nghĩa hiện đại bắt đầu từ sinh học, rồi mở rộng ra xã hội, chính trị, và…Đi vào dân chúng Mỹ từ 1960s trở đi, nhờ ảnh hưởng của phong trào môi sinh và tác phẩm Silent Spring. Ngày nay, "environment" không chỉ là một chữ “môi trường” bình thường, mà là một ý thức hệ toàn cầu, liên kết với phát triển bền vững, công bằng sinh thái và tương lai nhân loại.