Wednesday, March 22, 2023

 

 

Mekong River – Nine Dragon River

The final bitter word to a river

 The Mekong River, the 11th longest river in the world, is also the second most biologically diverse river in the world. Nourished by snowmelt in the Tibetan Himalayas and monsoon rains in Southeast Asia. The 4,200 km long Mekong River is home to thousands of rare and endangered species of flora and fauna. The main river and its numerous tributaries nourish and support more than 100 million people from China in the north to Burma, Thailand, Laos, Cambodia, and ultimately to over 25 million people living in the Mekong Delta, region of Vietnam.

 Speaking of names, the Mekong River has different names as it flows through each country. When flowing through China, the Mekong is called Lancang Jiang which means "Turbulent River". When the river flows through Laos, it is named “Mae Nam Khong”, flowing through Thailand, the river is named “Mae Kong” or “Mother of Water”. The river flows south through Khone waterfall, right on the border of Laos and Cambodia. The river has no proper name in Cambodia. But when entering Vietnam, the river splits into two branches, Tien River and Hau River and is grouped together as the Nine Dragon River, before flowing into the sea through nine seagates: 1. Tieu, 2. Dai, 3. Ba Lai, 4. Ham Luong, 5. Co Chien, 6.Cung Hau, 7. Dinh An, 8.Tranh De (or Tran De), 9.Ba Thac (Bassac).

Currently, Ba Lai estuary has been covered as a sluice to prevent salt water, and Bassac estuary is blocked by dense alluvium.

 ·       For the Mekong River, China's damming upstream has seriously affected the development in the Mekong Delta, which is an obvious fact that has been proven by scientists in the world and in Vietnam. However, it is necessary to mention a number of other man-made disasters from the current government, has worsened condition of the "water" in the Mekong Delta. Especially, from the beginning of March 2016 until now in 2023. On the occasion of the winter-spring harvest season, on average, over 200,000 hectares of fields and crops are completely destroyed due to the presence of the Jinghong dam located on the mainstream of the Mekong River in Yunnan. There are many subjective factors that make the consequences even more disastrous for the Mekong Delta as followed:

 ·       Deforestation on the upstream mainstream causes soil erosion on both sides of the river, so it does not retain water during the high water season (June to October) and then regulates it during the dry season (December to March) partially limiting the lack of water for the downstream to the delta of Nine Dragons river at this time.                      

Forests are the largest and most effective natural vegetation in the task of regulating the flow of the Mekong River. The forest through the roots and the soil coverage which absorb and retain water during the rainy season, and in the dry season will regulate and supply water downstream to help with the low main stream to prevent saline water from penetrating deeper into the Mekong Delta.

This is a privilege of nature. According to statistics, before World War II, Vietnam's primeval forest area accounted for 43% of the total area, but by 1995, only 28% of the forest remained, that is, 55,000 square kilometers were lost. 

·       After that, with the help of the United Nations, new afforestation was started; however, as of 2005, the forest rate increased to 32%, in which rubber, tea, and coffee still counted in "forestation". But actually, deforestation continues to increase with galloping concentrations, as of 2005, the primary forest (old-growth forest) in Vietnam was only 8%. 

·       Deforestation of melaleuca and mangrove forests in mangrove areas: In the Mekong Delta, mangroves occupy about 30,000 km² including Bac Lieu, Ca Mau, Soc Trang, Tra Vinh, Ben Tre, and Can Gio provinces. But after more than 15 years of exploiting shrimp farming, the current forest area is only about 20,000 km², and the lost area is abandoned because this land is polluted after several shrimp seasons. Only for the Ca Mau region, before 1975, mangroves accounted for about 15,000 km2, but now, only about 7,000 km2.

Melaleuca forests, surrounding mangrove forests form a preferential zone of nature in order to:

- Maintain the alluvial cover for Ca Mau cape every year over 1km in the past, and at present, due to destruction of mangroves, the coast in this area is increasingly eroded by an estimated 1/2 km/year);

- Preventing storms and tropical storms each year;

- As a shelter and breeding area for fish and shrimp in nature;

- Mangroves are also a buffer to limit sulphate contamination and minimize saltwater intrusion during the dry season. (In March 2016, the Mekong River discharge was reduced to 800 m3/s in Tan Chau, so the salt water had entered to inland more than 100Km).

Once the tasks of protecting the Mekong Delta by nature have been lost, the risk of making rice granaries of a large area increasingly reduced in terms of both area and productivity. The mission of mangroves is very important;

 ·       The construction of the covered dike: Socialist Vietnam brings the dike policy into application in increasing the area of rice cultivation with the purpose of turning "stone into rice". Therefore, the people in the Mekong Delta have to bear the consequences today that floods occur more frequently and do not have a relatively fixed period as in the past. The reason is that when the flow from the Mekong downstream when the high season begins to rise the water level in Tan Chau and Chau Doc, the river water completely moves to the sea, until overflowing the whole region; at this time, the two areas of the Long Xuyen Quadrangle and Dong Thap Muoi will be filled.·        

But now, the paradoxical phenomenon that is happening with the covered dike is that the water of the Mekong River flows directly into the two areas above even before the high water season for agricultural exploitation. Therefore, when the high water season (floating water) comes, a huge amount of water will flow into the two previously flooded areas. That's why flooding occurs.

The construction of covered dikes to transport water for agriculture or to prevent floods is an important research project, it takes many years to calculate the amount of water that needs to be diverted, it may not be at the discretion of the local authorities. Local authorities ordered covered dikes to be built around the commune areas to avoid flooding and, of course, the surrounding communes had to suffer as a result.

The second typical example of the damage of the covered dike during the dry season in April 2010, some areas in the North of Hau Giang province, due to the dike problem, the water source could not be accessed. Therefore, some consequences are happening to this area a few years later, such as: 

- No circulation of water, the soil is becoming more and more rotten because the residues of fertilizers, pesticides, and especially alluvium do not enter every year as before, so the rice yield is reduced gradually by the time.

- The covered dike limits water resources, so in many places farmers only grow rice for their families, the rest of the season they have to grow legumes or beans crops to make a living.

- The time of water shortage is prolonged, so the income of farmers is decreasing day by day. 

In summary, the problem of covered dikes in the Mekong Delta needs to be re-studied as suggested by some agricultural and soil experts currently working at Hau Giang and Can Tho universities. 

·       Seawater encroachment from the South: Many rice farmers are turning to  shrimp farming as rising saltwater from the South East Asia Sea is threatened, wiping out annual rice crops, a granary of rice that feeds the whole country and exports. 5-7 million tons of rice annually. Currently, people in the Mekong Delta have to eat rice imported from Cambodia!

As inland river water becomes more saline, rice farmers in the Mekong Delta are responding by switching to shrimp or reed farming. Saltwater in recent years has penetrated more than 80km inland. According to the Southern Irrigation Research Institute, saline intrusion destroyed more than 6,000 hectares (60 square kilometers) of rice paddies in 2016, and each year the area of mangroves increases gradually. "Nearly half of the delta's population currently doesn't have access to fresh water and that's serious," said Le Anh Tuan, deputy director of the Institute for Climate Change Research. Scientists from the Mekong River Commission (MRC), an intergovernmental body, also warn that if sea levels continue to rise at an expected rate of about one meter by the end of the century, nearly 40% of the delta will be erased. As a result, an alarming 500 ha (5 km2) of land is expected to be lost to soil erosion every year. Ky Quang Vinh, director of the Climate Change Coordinating Office, a Vietnamese government agency in Can Tho, the most populous city in the Mekong Delta, said: "Sea levels are rising so quickly that our defenses have failed.” 

International organizations on the Mekong River  

Up to now, there are 4 international organizations related to the Mekong River and one UN Convention that generally regulates rivers with flows through many countries as follows:

 1-             Mekong River Committee – MRC

 The purpose of the Commission is to negotiate and reach a consensus on any proposal or project by each of its members related to the river or affecting the watersheds on either side of the river. The project or proposal will be canceled immediately if one member opposes (like the five permanent members of the UN Security Council). The members of the Committee are members of countries with which the Mekong River flows: China, Myanmar (Burma), Thailand, Laos, Cambodia, and Vietnam. This committee was disbanded in 1995 because China withdrew to conduct terraced hydroelectricity dams and reservoir dams on the mainstream of the river.

2-             Mekong River Commission – MRC 

The Mekong Commission was established on April 5, 1995 with the aim: “This Agreement brings the four countries together to promote and coordinate the sustainable management and development of water and related resources for the common good of nations and the well-being of their people. 

Currently, there are only four members remaining, namely Thai - Laos - Myanmar - Vietnam, are working together, exchanging information through two monitoring stations in Tan Chau and Chau Doc such as weekly flow measurement, chemical and physical parameters such as salinity, turbidity, bacteria. Particularly, the monitoring station located across the border of Yunnan province, managed by China, refused to exchange the above-mentioned measurement information from this station, despite facing a lot of international pressure in this respect. 

3-       Lower Mekong Initiative – LMI 

The Lower Mekong Initiative (LMI) was established in response to the July 23, 2009 meeting between Secretary of State Hillary Clinton and the Foreign Ministers of the Lower Mekong countries - Cambodia, Laos, Thailand and Vietnam - in Phuket. , Thailand.

The Lower Mekong Initiative (LMI) is a decade-long partnership between the United States, Cambodia, Laos, Myanmar, Thailand, and Vietnam to promote sustainable economic growth in the region. The initiative supports cooperation among member countries through programs that address common challenges in the region. LMI is supported through two interdisciplinary pillars: the Nexus Pillar covering the environment, water, energy and food, and the Connectivity Pillar and Human Development Pillar. Development) including education, health, women's empowerment, and economic integration.

 Through the United States’ long history of engagement with the countries of Southeast Asia, there is an increasing awareness of the growing number of issues that cross-national boundaries. The countries of the Lower Mekong sub-region share a variety of common concerns, including transboundary water resources management, infectious diseases such as dengue and pandemic influenza, and vulnerability to the negative effects of climate change. LMI seeks to support a common regional understanding of these issues and to facilitate effective, coordinated responses.

 To learn more about the programs and initiatives of the Lower Mekong Initiative, go to http://lowermekong.org/ (link is external). 

4-       Lancang-Mekong River Cooperation

 Lancang-Mekong River Cooperation was born with China's support on March 17, 2016. Lancang-Mekong River Cooperation has been added the six original countries of the Mekong River Committee from the very beginning show effective coordination, urgent cooperation ... "but according to the direction of China". The third Lancang-Mekong Cooperation (LMC) leaders' meeting comprehensively maps out the blueprint for future cooperation among the LMC members, said senior officials of the LMC countries. It will help them strengthen partnership, deepen practical cooperation in various fields, jointly fight the COVID-19 pandemic and boost socio-economic recovery, and jointly build a community of shared future, 

Chinese Premier Li Keqiang attends the third Lancang-Mekong Cooperation Leaders' Meeting via video link at the Great Hall of the People in Beijing, capital of China, Aug. 24, 2020. The meeting was co-chaired by Li Keqiang and Minister Thongloun Prime Sisoulith of Laos, and attended by Prime Minister Hun Sen of Cambodia, President U Win Myint of Myanmar, Prime Minister Prayut Chan-o-cha of Thailand, and Prime Minister Nguyen Xuan Phuc of Vietnam. 

In the third meeting of the leaders of the Lancang-Mekong Cooperation (LMC) comprehensively outlined the future cooperation plan among LMC members, of course, under the initiative of China. Chinese President Li Keqiang made a series of proposals to promote Lancang-Mekong cooperation in areas such as water resources, connectivity and global anti-pandemic efforts. 

As a responsible partner, China shares hydrological data on the Lancang River in a more timely and transparent manner with downstream countries, and undertakes urgent cooperation to respond to floods and droughts. It should be emphasized here that this was written in the Mekong River Commission, but China did not enforce it! But now it promises again! 

In 2016, 2019, and 2020 Mekong countries have suffered from many severe droughts. China promised (again!) to strengthen the scientific operation of reservoirs on the Lancang River to effectively alleviate the drought, which was highly acknowledged by the governments of the Mekong countries including Laos, as well as by the international community. 

5-       UN Convention on the Law of the Non-navigational Uses of International Watercourses 1997 

This United Nations Convention sets forth the Terms of Use of the Mekong River's water resources as follows: 

·       Article 3 – Clause 4. Watercourse agreements: Where a watercourse agreement is concluded between two or more watercourse States, it shall define the waters to which it applies. Such an agreement may be entered into with respect to an entire international watercourse or any part thereof or a particular project, programme or use except insofar as the agreement adversely affects, to a significant extent, the use by one or more other watercourse States of the waters of the watercourse, without their express consent.

·       Article 7 – Clause 1. Obligation not to cause significant harm: Watercourse States shall, in utilizing an international watercourse in their territories, take all appropriate measures to prevent the causing of significant harm to other watercourse States.

·       Article 8 – Clause 1. General obligation to cooperate: Watercourse States shall cooperate on the basis of sovereign equality, territorial integrity, mutual benefit, and good faith in order to attain optimal utilization and adequate protection of an international watercourse.

·       Article 33 – 1. Settlement of disputes: In the event of a dispute between two or more parties concerning the interpretation or application of the present Convention, the parties concerned shall, in the absence of an applicable 13 agreement between them, seek a settlement of the dispute by peaceful means in accordance with the following provisions. 

In short, through four international organizations on the Mekong River, we find that China's attitude and cooperation is completely based on its interests, and denies any responsibility in exploiting the Mekong River flowing through its territory, such as: 

·       China has stood outside the Mekong Commission even though it has obligations and responsibilities because the Mekong River flows through  thousands of Km;

·       China created the Lancang-Mekong River Cooperation for the purpose of the economic integration of the basin only in their opinion, completely denying responsibility for building step dams right on the mainstream, contrary to regulations of the 1997 United Nations Convention. 

From the above two reasons, we can conclude that China is the main actor in the destruction of the environment and ecology of the Mekong River and is subjected to the jurisdiction of the following two international bodies: 

·       Through the provisions of the 1997 UN Convention, we can sue China to the International Court of Justice - The International Court of Justice through Articles:- Article 3-Clause 4; - Article 7-Clause 1; - Article 8-Clause 1; and - Article 33 -Clause 1 as mentioned above;

·       About The International Criminal Court - In 1990 when the International Criminal Court - ICC - the world's first permanent International Criminal Court was established in the world. As the court of last resort, the ICC was established not to replace national courts but to supplement them, creating a global court that would try the most serious crimes that could be committed. international community concern in which the ICC raised the level of environmental destruction to the level of genocide in order to introduce a Code of Environmental and Ecosystem Destruction that prosecutes environmental crimes located outside the zone. national jurisdiction.

Through the above standards of the ICC, for violations through illegal exploitation of the Mekong River, China can be convicted of "genocide" (ecocide) through destroying the Mekong river environment affecting thousands of people. Hundreds of millions of people live along the river basin, including over 25 million Vietnamese in the Mekong Delta. 

Along with the blatantly monopolizing the seas and islands of Vietnam, the Philippines and the waters of the two above countries, it can be said that China has used two important sources of water weapons, namely the East China Sea, and in the west is the Mekong River to overwhelm the countries of Southeast Asia to show their hegemonic way.

And, from the above actions of China, the world has the right to condemn China with the crime of genocide.

 Mekong – The 9 Estuaries Rivers becoming 7 remaining? 

Under the influence of nature and humans, the Mekong River currently has only 7 active estuaries and the 2 had ceased to exist which are Ba Lai drain and Bassac gate. 

On the Tien River in Ben Tre province, Ba Lai estuary is an example of the death of an estuary due to human impact. In 1999, the dam system at the Ba Lai estuary was built, as a result, the accretion process happened faster and up to now, this estuary has stopped flowing. Now it has turned into a "salt barrier" (!). 

The Bassac estuary (now known as Bat Thac) is the main estuary on the Hau River, but the accretion process began in the early years of the 20th century. The sand dunes at this estuary have developed strongly, connecting and became a large island blocking the mouth of the river with an area of ​​nearly 24,000 hectares (now Cu Lao Dung district, Soc Trang). Due to the gradual death of Bassac estuary, Hau River currently has only 2 estuaries flowing into the East Sea, Dinh An estuary in the north and Tranh De estuary (after 1975 this gate is called Trần Đề) in the south. See color image below taken in 2021).  

Thus, at present, the Mekong River only has 7 estuaries in operation, of which 5 estuaries belong to Tien river. They are Tieu, Dai, Ham Luong, Co Chien, Cung Hau, and 2 of Hau River are Dinh An and Tranh Đe". 

The final embitter word for a river 

Although, over the years, more than 15,000 people have signed a letter to the leaders of countries in the region asking to stop hydropower projects to save the Mekong River, but all dams projects right on the river Mainstream activities of the Mekong still proceed sequentially in Laos and Cambodia. An application initiated by the "Save the Mekong" Alliance has been sent to the prime ministers of Cambodia, Laos, Thailand and Vietnam, requesting an immediate halt to 11 hydropower projects in the lower Mekong region. Of these, seven hydroelectric dams will be built in Laos, two at the Laos-Thailand border, and two in Cambodia. And recently, as of December 2022, a dam under construction in Laos near the Cambodian border endangers downstream communities and the Mekong ecosystem at large, affected experts and community members say. The Sekong A Dam will close the Sekong River later this year, restricting its flow, preventing vital sediment from reaching the Mekong Delta in Vietnam, and cutting off the passage of many fish species. Experts say the energy produced by the dam - 86 MW - does not justify the negative impact, calling it an "absolutely unnecessary project." 

·       The main reason is that while these hydropower projects will provide electricity for economic development, they can cause serious harm to the environment and biodiversity of the Mekong River, and adversely affect the lives of people living on this Mother River.

·       The Vietnamese government has received many grants from the World Bank to plant forests. But the difficulties in doing this are because the abandoned lands that are no longer exploited have been owned or leased to China for 50, 70 years, so afforestation cannot be done again.

·       Another negative phenomenon is that due to the awareness of the people because the importance of the presence and usefulness of mangroves is not explained, many places have been replanted but then destroyed…

  Another significant factor is poor management, corruption and intercept the aid budget. It is these things that make mangrove regeneration more difficult and impossible in practice.. 

And at an international meeting on the Mekong, the issue of drought and saltwater intrusion was also mentioned. Many experts say that upstream reservoirs participating in solving drought problems for the Mekong Delta are good and necessary. 

However, this assessment is not correct because the reservoirs can only cut the moderate flood but can’t cut the the big flood like in 1991 and 2000. It is not good to make the moderate flood into no flood because the Mekong Delta is an area in need of floods, depending it life on floods and developing by floods.

Thanks to floods. The role of Tonle Sap as a natural reservoir that regulates water for the Mekong Delta in the dry season and limits the flow of the Mekong River in the high water season is no longer effective.

It should also be known that the amount of alluvium deposited in the Mekong Delta is about 150 million tons for an average flood season. If small floods also reach about 100 million tons, in August-September alone (the peak of the annual floating season), the amount of silt will reach about 60-70 million. From the 2016 winter-spring crop to the present, 2023, due to the low flow, the amount of alluvium deposited in the Mekong Delta is very low, affecting the winter-spring rice crop. Up to now, the damage amounted to more than 200,000 hectares as mentioned above. In addition, saline intrusion will increase. It is forecasted that, over time, the phenomenon of saltwater intrusion is happening and will happen sooner and more severely as mentioned above. 

The historic drought has made the people of the Mekong Delta miserable. According to many experts, with the current rate of saltwater intrusion, agriculture in this ragion will be severely affected in the near future (regarded from 2016, and until now, the drought and saltwater intrusion in May). from March each year is getting more and more fierce every year!). 

Conclusion - Last but not enough! 

Finally yet importantly! 

Please do not blame "climate change", but must accept the consequences that are happening today to the Mekong and Mekong Delta due to the management and development NOT in the direction of globalization, which is, developing in the direction of adaptation, compatible with environmental protection. But this is a crime caused by selfishness and lack of knowledge about dike building by the central and local leaders of the Vietnamese Communist Party. 

Sincerely calling on national and international agencies directly or indirectly related to the water source of the Mekong River, policymakers, and residents of the river basin and the Mekong Delta region adhere to uphold the principles below to develop and exploit the Mekong River Basin seriously and responsibly of the following: 

1.    That the moratorium be imposed immediately against further Mekong water diversion, damming, and hydropower projects, the top priority for national and international agencies should be the development of scientific baseline data on the Mekong, its hydrology, and its ecosystems..

2.    That all Mekong River development and diversion projects, regardless of their financial source and ownership, must honor and grant      the "right to be educated" along with the “right to know” for all affected populations. The affected people must be provided with adequate information and knowledge necessary to understand the project’s design, review the costs and benefits, and self-assess the long-term impacts of the project. 

3.    That all agencies and authorities conduct their business on the principle of transparency and full disclosure that development plans, agreements, environmental baseline data, environmental impact assessment reports, and feasibility studies be made public and available for review by the international scientific community, non-governmental organizations, and by individual private citizens, 

4.     That the four Lower Mekong nations: Laos, Thailand, Cambodia, and Vietnam modify the 1995 agreement to closely follow the language of the United Nation’s Law of the Non-Navigational Uses of International Watercourses of 1997; and that China and Myanmar join the above four lower Mekong countries, and together negotiate an agreement for the development and protection of the Mekong in the 21st Century. 

In parallel with the above events, the intentional or unintentional actions of the upstream countries exacerbated the problem and our Mekong River's environmental damage became more and more drastic. Especially, the risks affecting the present and future lives of people in the Mekong Delta are increasingly aggravated by economic development policies that lack careful consideration of environmental impacts in each plan. Vietnamese Communist Party's plan. 

Facing the risks of environmental destruction and food safety affecting tens of millions of people in the Nine Gragon Delta, we have no ambition to find a way to solve the problem, but we just want to ring the bell. The alarm calls on all partners directly or indirectly involved to come together to save the Mekong River, the world's last major natural river, to preserve the original balance of the ecosystem of this river, and how we will protect the economic and political stability of the people in the region. 

Before the vital issues of the Vietnamese people, our suggestions and comments in the present and in the future all focus on the following theoretical bases to protect humanity's natural resources. First of all, for the long-term interests of the people living downstream, we all recognize that Vietnam needs to cooperate in a fair and reasonable manner to protect the interests of the country. 

They are issues that flow across all political regimes, and all economic and environmental contexts. On that basis, policies and plans the for exploitation of the Mekong Delta need to be economically efficient and environmentally and socially harmonious, which are the common concerns and responsibilities of each Vietnamese. 

Since the early 1990s, when the Vietnamese Communist Party started a food security policy by building covered dikes to bring water "early" to the Long Xuyen Quadrangle and Dong Thap Muoi, the two main rice bowls of the Mekong Delta. This "national policy" disturbs the natural flow of the Tien and Hau rivers, thereby giving consequences each year when the flood season comes around August and September, which has turned into daily floods. today… The reason is the river itself is no longer able to regulate the flow of water. 

In addition, China's ecological war strategy, controlling water resources in the trade source creates the above risks for the Mekong River to be unbalanced, affecting 25 million people living in the Mekong Delta who have to leave the area, the “umbilical cord burial place” (chôn nhau cắt rốn) of the ancestors for seeking new source of food!    

Knowing the causes of disasters for the Mekong River.

Catching the solutions to resolt the problem. 

This is an urgent issue shared by the whole block of South East countries in terms of food security, migration security, environmental security as well as energy security. Then, taking this opportunity, from there, we can mobilize the consensus of the members to mobilize and pressure China to sit at the table and find an amicable solution for all members in the division. sharing the water resources of the Mekong River. 

As experts in foreign countries have the opportunity to access information from many different sources and especially have scientific independent thinking, We cannot help but be concerned about the uneconomic and unscientific exploitation of this fertile part of the country by the Vietnamese Communist Party. 

Based on scientific, economic, social, and environmental analysis. We recognize the  Mekong Delta is facing great long-term dangers. Without the right determination and direction, in the future, the Vietnamese people will suffer a lot of heavy damage. 

And the main reason is China. 

Beijing has turned China into the world's leading "super-corporation" in the construction of dams at home and abroad in terms of number and size. To advertise the possibility of building the tallest, largest, deepest and longest dams, Beijing has focused on completing the Three Gorges Dam, calling it the greatest architectural feat. in history.

Since China erected a series of giant dams on the Mekong River, drought has become more frequent and more intense in the countries downstream of the river.

And the main reason is China. 

So far Beijing has refused to enter into water-sharing agreements with any of its neighbours. If China does not abandon its current approach, the prospect of future confrontations that could lead to a regional war is no different from the current situation in the South China Sea. 

As for the CCP and the North Vietnamese communist's help, the following should be mentioned:

·       Four main causes of disastrous consequences for the Mekong Delta: - China builds hydroelectric dams - Deforestation for logging - Construction of dikes to prevent water to increase the third winter-spring rice season – Deforestation of mangroves for shrimp farming.

·       China has never seen the Mekong flowing through its interior as just a part of an international river, it sees the Mekong as its own river. Each year China captures more than 80% of the water of the Mekong River into its series of hydroelectric dams, downstream countries only have about 10% of its resources. China knows that but does nothing. This is the problem that the Mekong River Commission - the Mekong River Commission has to face, while with the Lancang Mekong Cooperation Summit China can say whatever they want, discuss whatever they want and everything remains the same.      

• Since the early 1990s, when the CPV started its food security policy by building dikes to lead water "early" to the Long Xuyen Quadrangle and Dong Thap Muoi, the two main granaries of the Mekong Delta. It is this "national policy" that disturbs the natural flow of the Tien and Hau rivers, thereby giving consequences each year when the flood season comes around August and September, which has turned into daily floods. Today, the river is no longer able to regulate the flow of water. In Cai Be, the durian garden turned into a firewood barn because saltwater killed many fruit gardens. Consequences of China's blocking of the dam upstream of the Mekong River. 

·       US Secretary of State Mike Pompeo warned that China is controlling the Mekong River by massively building hydroelectric dams. “We see massive hydropower dam construction in the upper Mekong River to control the downstream area,” Pompeo speaks at a conference in Bangkok, Thailand on August 1, 2020. The conference marked 10 years since the US launched the development funding program "Lower Mekong Initiative".

China's eco-war strategy, of controlling water resources upstream creates the above risks for the Mekong Mother River to be unbalanced, affecting 25 million people living in the Mekong Delta who have to leave their place of residence. His father went to the other side to seek real food. Many historic droughts from 2016 onwards… have made the people of the West miserable. According to many experts, with the current rate of saline intrusion, agriculture in this place will be severely affected in the future. When…for now?

With the chart of salinity in March 2020 below, the weather forecast for the winter-spring rice seasons in March 2021, March 2022, and March 2023…will be even more severe with over 200,000 hectares of rice fields. and the crops died white. 

·        Then, at some point, the fertile and fertile land of the Mekong Delta will become a dead and desolate land. With two prongs "confronting": 1- The sea water attacks on the mainland increase, 2- And the upstream of the Mekong River is blocked by many hydroelectric dams built by China, which will dry up the water flow in the downstream area. , certainly kills this famous and rich landmark of Vietnam's homeland - the Mekong Delta. 

The CPV must see clearly what needs to be done for today and tomorrow. If you still cling to the 16 Golden and 4 Paw characters, I am afraid that Vietnam will be the fifth small star on the Chinese red flag. 

The Communist Party of Vietnam should not blame "climate change" but must accept the obvious fact that today's consequences for the Mekong Delta are due to the management and development not in accordance with the process of globalization. is to develop in the direction appropriate to environmental protection. 

Once upon a time, our ancestors said:

When you drink water, must think of the source 

Today, we have to say:

When you drink water, must protect the source. 

In the end, only our Land and Water remain and future generations will look back and “grade” our actions today.

All regimes must pass away.

All Communist governments must end one day 

Mai Thanh Truyết

Vietnamese American Science & Technology Society - VAST

Vietnamese Environmental Protection Society – VEPS

February 2023

Houston, Texas

 

 Sông Mekong – Sông Cửu Long

Lời cuối cay đắng cho một dòng sông

 


 

Sông Mekong, con sông dài thứ 11 thế giới, cũng là con sông đa dạng sinh học thứ 2 thế giới. Được nuôi dưỡng bởi tuyết tan trên dãy Himalaya Tây Tạng và mưa gió mùa ở Đông Nam Á. Sông Mekong dài 4200 km là nơi sinh sống của hàng nghìn loài động thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng. Dòng sông chính và vô số phụ lưu của nó nuôi dưỡng và hỗ trợ hơn 100 triệu người từ Trung Hoa ở phía bắc đến Miến Điện, Thái Lan, Lào, Cambodia, và cuối cùng là trên 25 triệu người sống ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Nói về tên, Sông Mekong có những tên khác nhau khi chảy qua từng quốc gia một. Khi chảy qua Trung Hoa, Mekong có tên gọi là Lancang Jiang nghĩa là “Dòng sông hỗn loạn - Turbulent River”. Khi sông chảy qua Lào, có tên Mae Nam Khong, chảy xuyên qua Thái Lan, sông có tên Mae Kong tức Mother of Water. Sông chảy xuôi Nam xuyên qua thác Khone ngay biên giới Lào (Laos) và Cao Miên (Cambodia). Sông không có tên riêng ở Miên. Nhưng khi vào Việt Nam, sông lại chia thành hai nhánh Sông Tiền và Sông Hậu và  được gộp chung li là Sông Cửu Long, để rồi chảy ra biển qua chín cửa: Tiểu – Đại – Ba Lai – Hàm Luông – Cổ Chiên – Cung Hầu – Định An – Tranh Đề (hay Trần Đề) - Ba Thắc (Bassac). Hiện tại, cửa Ba Lai đã được che lại làm cống ngăn nước mặn, và cửa Bassac bị lấp lại do phù sa dầy đặc.

 


Đối với dòng sông Mekong, việc TC xây đập ở thượng nguồn đã ảnh hưởng trầm trọng đến sự phát triển ở ĐBSCL là một sự kiện hẳn nhiên đã được các nhà khoa học trên thế giới và Việt Nam chứng minh. Tuy nhiên, cần phải nói thêm một số “nhân tai” khác do  nhà cầm quyền hiện hành, khiến cho tình trạng “nước” ở ĐBSCL ngày càng nguy khốn thêm, đặc biệt là từ đầu tháng 3/2016 cho đến nay 2023, cứ vào dịp mùa gặt vụ mùa Đông Xuân thì trung bình trên 200.000 hecta ruộng  và đất trồng hoa màu hoàn toàn bị hủy diệt do ngoài nguyên nhân sự hiện diện của đập Cảnh Hồng - Jinghong nằm trên dòng chính sông Mekong tại Vân Nam, còn có nhiều nguyên nhân do “nhân tạo” làm cho hậu quả càng tai hại hơn cho ĐBSCL. Đó là:

 


·       Việc phá rừng trên dòng chính ở thượng nguồn làm đất bị xói mòn hai bên bờ sông, do đó không giữ nước lại trong mùa nước lớn (từ tháng 6 đến tháng 10) để rồi điều tiết trong mùa khô (tháng 12 đến tháng 3) hạn chế một phần nào việc thiếu nước cho đồng bằng ở thời điểm nầy. Rừng là một thảm thực vật thiên nhiên lớn nhứt và hữu hiệu nhứt trong nhiệm vụ điều tiết dòng chảy của sông Mékong. Rừng qua rễ cây và lớp đất thịt bao phủ sẽ hấp thụ và giữ nước trong mùa mưa, và trong mùa khô sẽ điều tiết và cung cấp nước cho hạ nguồn để tiếp tay với dòng chánh ngăn chặn nước mặn xâm nhập sâu vào ĐBSCL. Đây là một đặc ân của thiên nhiên. Theo thống kê, trước Đệ nhị thế chiến, diện tích rừng nguyên sinh của Việt Nam chiếm 43% tổng diện tích, nhưng đến năm 1995, rừng chỉ còn lại 28%, nghĩa là mất trắng 55.000 Km2. Bắt đầu sau đó, với sự trợ giúp của Liên hiệp quốc, việc trồng rừng mới được bắt đầu; tuy nhiên, tính đến năm 2005, tỷ lệ rừng tăng lên đến 32%, trong đó những vùng trồng cao su, trà, cà phê… vẫn được tính toán trong việc “trồng rừng” do đó con số mới tăng. Nhưng thực sự, việc phá rừng vẫn tiếp tục gia tăng với nồng độ phi mã, tính đến năm 2005, rừng nguyên sinh (rừng già) ở Việt Nam chỉ còn 8%.

 


·       Việc phá rừng tràm, rừng đước ở vùng ngập mặn: Tại vùng ĐBSCL, rừng ngập mặn chiếm khoảng 30.000 Km² bao gồm các tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre, Cần Giờ. Nhưng sau hơn 15 năm khai thác việc nuôi tôm, diện tích rừng hiện nay chỉ còn khoảng 20.000 Km², và phần diện tích mất đi đều bị bỏ hoang vì vùng đất nầy bị ô nhiễm sau vài mùa tôm. Chỉ tính riêng cho vùng Cà Mau, trước 1975, rừng ngập mặn chiếm độ 15.000 Km2, mà nay, chỉ còn độ 7.000 km² mà thôi. Rừng tràm, rừng đước bao bọc tạo thành một vùng ưu đãi của thiên nhiên nhằm:

-       Giữ chân thảm phù sa bồi thêm cho mũi Cà Mau hàng năm trên 1km trong quá khứ (hiện nay, vì thiếu rừng bờ biển vùng nầy ngày càng bị xói mòn ước tính trên dưới 1/2 km/hàng năm); 

-       Vừa ngăn chặn sóng gió, bão nhiệt đới hàng năm;

-       Là vùng trú ẩn và sinh sản cho tôm cá trong tự nhiên;

-       Rừng ngập mặn cũng là một vùng đệm (buffer) để hạn chế việc nhiễm phèn sulphate và giảm thiểu việc ngập mặn trong mùa khô. (Vào tháng 3/2016, lưu lượng sông Cửu Long chì còn 800 m3/giây ở Tân Châu, do đó, nước mặn đã vào sâu hơn 100Km). 

Một khi những nhiệm vụ bảo vệ ĐBSCL do thiên nhiên đã mất đi, nguy cơ làm cho vựa lúa của một vùng rộng lớn ngày càng giảm vừa diện tích, và vừa giảm năng suất. Vì vậy, nhiệm vụ của rừng ngập mặn rất quan trọng; 

·       Việc xây dựng đê bao: Xã hội chủ nghĩa Việt Nam mang chính sách đê bao vào ứng dụng trong việc làm tăng diện tích trồng lúa, trong việc biến “sỏi đá thành cơm”, cho nên người dân ĐBSCL phải gánh chịu hậu quả ngày hôm nay là lũ lụt xảy ra thường xuyên hơn và không có chu kỳ tương đối cố định như trước kia nữa. Nguyên do là khi dòng chảy từ Mekong xuống khi mùa nước bắt đầu lên cao ở Tân Châu và Châu Đốc, nước sông hoàn toàn di chuyển ra biển, đợi đến khi nước lớn hơn nữa mới bắt đầu làm đầy hai vùng Tứ giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười.

Nhưng hiện tại, hiện tượng nghịch lý đang xảy ra là, với đê bao, dòng nước của Sông Cửu Long chảy thẳng vào hai vùng trên ngay khi chưa tới mùa nước lớn để khai thác nông nghiệp; do đó, khi mùa nước lớn (nước nổi) đến, một lượng nước khổng lồ sẽ chảy vào hai vùng đã ngập nước từ trước. Hiện tượng ngập lụt xảy ra là vì thế. 

Việc xây dựng đê bao để chuyển vận nguồn nước cho nông nghiệp hoặc chống lụt là một công trình nghiên cứu quan trọng, cần phải mất nhiều năm để tính toán lưu lượng nước cần phải chuyển hướng, đâu phải có thể do quyết định của lãnh đạo địa phương ra lịnh đắp đê chung quanh địa phận xã để tránh ngập lụt và, dĩ nhiên hậu quả tất nhiên là các xã chung quanh phải gánh chịu. 

Thí dụ điển hình thứ hai về tại hại của đê bao trong mùa khô tháng 4/2010, một số vùng miền Bắc tỉnh Hậu Giang, vì vấn nạn đê bao, nguồn nước không thể thông thương vào được. Do đó, một số hệ lụy đang xảy ra cho vùng nầy từ mấy năm sau đó như: 

-       Vì không có sự luân lưu của nguồn nước cho nên đất ngày càng chai mòn vì dư lượng của phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, và nhứt là phù sa không vào được hàng năm như trước kia, vì vậy năng suất lúa không còn như xưa nữa.

-       Đê bao hạn chế nguồn nước, cho nên nhiều nơi nông dân chỉ trồng lúa cho gia đình, phần thời vụ còn lại thì phải trồng hoa màu để kiếm sống.

-       Thời gian thiếu nước kéo dài ra, do đó thu nhập của nông dân ngày càng giảm sút. 

Tóm lại, vấn đề đê bao ở vùng ĐBSCL cần phải nghiên cứu lại như một số đề nghị của các chuyên gia nông nghiệp và thổ nhưỡng hiện đang làm việc ở hai Đại học Hậu Giang và Cần Thơ. 

·       Sự lấn chiếm nước biển từ phía Nam: Nhiều nông dân trồng lúa đang chuyển sang nuôi tôm nước mặn khi nước dâng từ Biển Đông bị đe dọa đang xóa sổ các vụ lúa mùa hàng năm, một vựa lúa nuôi cả nước và xuất cảng hàng năm 5-7 triệu tấn gạo. Hiện tại người dân miền ĐBSCL phải …ăn gạo từ Cambodia!

Khi nước sông nội địa trở nên mặn hơn, nông dân trồng lúa trên vùng đồng bằng sông Cửu Long đang phản ứng bằng cách chuyển sang nuôi tôm hoặc trồng sậy. Nước mặn trong những năm gần đây đã vào sâu trong nội địa hơn 80Km. Theo Viện nghiên cứu thủy lợi phía Nam, xâm nhập mặn đã phá hủy hơn 6.000 ha (60 km2) cánh đồng lúa vào năm 2016, và mỗi năm diện tích ngập mặn tăng dần. 

Lê Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu về biến đổi khí hậu cho biết: "Gần một nửa dân số châu thổ hiện không được tiếp cận với nước ngọt và điều đó nghiêm trọng", Các nhà khoa học thuộc Ủy ban sông Mekong (MRC), một cơ quan liên chính phủ, cũng cảnh báo rằng nếu mực nước biển tiếp tục tăng với tốc độ dự kiến khoảng một mét vào cuối thế kỷ, gần 40% đồng bằng sẽ bị xóa sổ. Kết quả là, đã có dự kiến một vùng đất đáng báo động 500 ha (5 km2) đang bị mất do xói mòn đất hàng năm. Ông Kỳ Quang Vinh, Giám đốc Văn phòng Điều phối Biến đổi Khí hậu, một cơ quan chính phủ ở Việt Nam Cần Thơ, thành phố đông dân nhất ở ĐBSCL, cho biết: "Mực nước biển dâng lên nhanh đến mức các biện pháp phòng thủ của chúng tôi đã thất bại”. 

Những t chức quốc tế về sông Mekong 

Cho đến nay, có 4 tổ chức quốc tế liên quan đến sông Mekong và một Công ước LHQ quy định chung vể những sông có dòng chảy xuyên qua nhiều quốc gia như sau: 

1-             Mekong River Committee – MRC - Ủy ban Sông Mekong 

Mục đích của Ủy ban là cùng nhau thương thảo và có sự đồng thuận trên bất cứ đề nghị hay dự án nào của c mỗi thành viên liên quan đến dòng sông hay ảnh hưởng đến lưu vực hai bên sông. Dự án hay đề nghị sẽ bị hủy bỏ ngay tức khắc nếu có một thành viên phản đối (giống như 5 thành viên thường trực trong Hội đồng Bảo an LHQ). Ủy viên trong Ủy ban là các thành viên của các quốc gia  có con sông Mekong chảy qua như: Trung Cộng, Miến Điện (Myanmar), Thái Lan (Thailand), Lào (Laos), Cao Miên (Cambodia), và Việt Nam. Ủy ban nầy bị giải tán từ năm 1995 vì Trung rút ra khỏi để tiến hành những đập thủy điện bậc thềm và đập chứa nước trên dòng chính của sông. 

2-       Mekong River Commission – MRC - Ủy hội Sông Mekong 

Ủy hội Mekong được thành lập vào ngày 5 tháng tư, 1995 với mục đích:” Hiệp định này đã đưa bốn quốc gia lại với nhau nhằm thúc đẩy và phối hợp quản lý và phát triển bền vững nguồn nước và các nguồn tài nguyên liên quan vì lợi ích chung của các quốc gia và hạnh phúc của người dân. 

Hiện tại, chỉ còn lại bốn thành viên là Thái – Lào – Miên – Việt cùng họp tác với nhau, trao đổi tin tức qua hai trạm quan trắc ở Tân Châu và Châu Đốc như dòng chảy đo đạc hàng tuần, các thông số hóa học và vật lý như độ mặn, độ đục (turbidity), vi khuẩn. Riêng trạm quan trắc nằm bên kia biên giới tỉnh Vân Nam do TC quản lý không chịu trao dổi các tin tức đo đạc kể trên tại đây cho dù phải chịu nhiều áp lực quốc tế về phương diện nầy. 

3-       Lower Mekong Initiative – LMI - Sáng kiến Hạ lưu Sông MeKong

 

Sáng kiến Hạ nguồn Mekong (LMI) được thành lập để hưởng ứng cuộc họp ngày 23 tháng 7 năm 2009 giữa Ngoại trưởng Hillary Clinton và Bộ trưởng Ngoại giao các nước Hạ nguồn Mekong - Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam - tại Phuket, Thái Lan.

Sáng kiến Hạ nguồn sông Mekong (LMI) là sự hợp tác kéo dài một thập kỷ giữa Hoa Kỳ, Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững trong khu vực. Sáng kiến hỗ trợ sự hợp tác giữa các nước thành viên thông qua các chương trình giải quyết những thách thức chung trong khu vực. LMI được hỗ trợ thông qua hai trụ cột liên ngành: Trụ cột Nexus (Nexus Pillar) bao gồm môi trường, nước, năng lượng và thực phẩm, và Trụ cột kết nối (Connectivity Pillar) và Trụ cột phát triển con người (Human Development) bao gồm giáo dục, sức khỏe, trao quyền cho phụ nữ (women’s empowerment) và hội nhập kinh tế.

Thông qua lịch sử gắn bó lâu dài của Hoa Kỳ với các quốc gia Đông Nam Á, ngày càng có nhiều nhận thức về các vấn đề xuyên biên giới quốc gia. Các quốc gia thuộc tiểu vùng hạ lưu sông Mekong có nhiều mối quan tâm chung khác nhau, bao gồm quản lý tài nguyên nước xuyên biên giới (quản lý tài nguyên nước vùng biên giới), các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết và đại dịch cúm, và tính dễ bị tổn thương trước các tác động tiêu cực của khí hậu thay đổi. LMI tìm cách hỗ trợ sự hiểu biết chung của khu vực về những vấn đề này và tạo điều kiện cho các phản ứng phối hợp, hiệu quả. USAID hỗ trợ LMI thông qua chương trình Kết nối Mekong thông qua Giáo dục và Đào tạo, một khoản đầu tư đặc biệt vào phát triển lực lượng lao động theo sáng kiến này. 

4-       Lancang-Mekong River Cooperation - Hợp tác Sông Lancang – Mekong 

Hợp tác Sông Lancang – Mekong ra đời dưới sự hỗ trợ của TC ngày 17 tháng 3 năm 2016. Hợp tác sông Lancang-Mekong đã được thêm vào ... sáu quốc gia nguyên thủy của Mekong River Committee ngay từ lúc ban đầu cho thấy sự phối hợp hiệu quả, hợp tác khẩn cấp ... “nhưng theo định hướng của TC”. 

Thủ tướng TC Lý Khắc Cường tham dự Cuộc họp các nhà lãnh đạo Hợp tác Lancang-Mekong lần thứ ba qua liên kết video tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, thủ đô TC, ngày 24 tháng 8 năm 2020. Cuộc họp do Lý Khắc Cường và Bộ trưởng Thongloun đồng chủ tọa Sisoulith của Lào, và có sự tham dự của Thủ tướng Hun Sen của Campuchia, Tổng thống U Win Myint của Myanmar, Thủ tướng Prayuth Chan-ocha của Thái Lan và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc của Việt Nam. 

Trong cuộc họp lần thứ ba của các nhà lãnh đạo Hợp tác Lancang-Mekong (LMC) vạch ra toàn diện kế hoạch hợp tác trong tương lai giữa các thành viên LMC dĩ nhiên dưới sự chủ động của TC. TT TC Lý Khắc Cường đưa ra một loạt đề nghị nhằm thúc đẩy hợp tác Lancang-Mekong trong các lĩnh vực như tài nguyên nước, kết nối và các nỗ lực chống đại dịch toàn cầu. 

Với tư cách là một đối tác có trách nhiệm, TC chia xẻ dữ liệu thủy văn trên sông Lancang kịp thời và minh bạch hơn với các nước hạ lưu, đồng thời thực hiện hợp tác khẩn cấp để ứng phó với lũ lụt và hạn hán. Xin nhấn mạnh ở đây điều nầy đã được ghi trong Ủy ban Sông Mekong, nhưng TC đã không thực thi! Nhưng bây giờ lại hứa!

Trong năm 2016, 2019, và 2020 các nước Mekong đã phải hứng chịu nhiều đợt hạn hán nghiêm trọng. TC hứa (lại hứa!) tăng cường vận hành khoa học các hồ chứa trên sông Lancang để giảm hạn hán, điều này đã được chính phủ các nước Mekong, trong đó có Lào, cũng như cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Phải chăng vì bị áp lực của TC dù bị thit hại nặng nề do việc đóng đập Jinhong trong các năm kể trên? 

5-       UN Convention on the Law of the Non-navigational Uses of International Watercourses 1997 – Công ước LHQ về Luật Xử dụng Phi Hàng hải ở các nguồn Nước quốc tế 

Công ước LHQ nầy quy định những Điều khoản xử dụng nguồn nước sông Mekong như các Điều khoản sau đây:

·       Điều 3-Khoản 4:” Khi một thỏa thuận về nguồn nước được ký kết giữa hai hoặc nhiều Quốc gia có nguồn nước, từ đó sẽ xác định các vùng nước ghi trong ký kết. Một thỏa thuận như vậy có thể được ký kết đối với toàn thể nguồn nước quốc tế hoặc bất kỳ phần nào của nó hoặc một dự án, chương trình hoặc việc xử dụng cụ thể ngoại trừ trong chừng mực thỏa thuận có ảnh hưởng bất lợi, ở một mức độ đáng kể, việc sử dụng bởi một hoặc nhiều Quốc gia có nguồn nước khác của nước của nguồn nước, mà không có sự đồng ý rõ ràng của họ”.

·       Điều 7-Khoản 1: Bổn phận không gây ra thiệt hại đáng kể -  Các Quốc gia có nguồn nước, khi xử dụng nguồn nước quốc tế trong lãnh thổ của mình, PHẢI thực hiện tất cả các biện pháp thích hợp để ngăn chặn việc gây ra thiệt hại đáng kể cho các Quốc gia có nguồn nước khác.

·       Điều 8-Khoản 1: Trao đổi dữ liệu và thông tin thường xuyên - Các Quốc gia có nguồn nước PHẢI thường xuyên trao đổi dữ liệu và thông tin sẵn có về tình trạng của nguồn nước, đặc biệt là về bản chất thủy văn, khí tượng, địa chất thủy văn và sinh thái và liên quan đến chất lượng nước cũng như liên quan dự báo. (Điều nầy TC chưa bao giờ thực hiện).

·       Và Điều 33 -Khoản 1: Giải quyết tranh chấp - Trong trường hợp có tranh chấp giữa hai hoặc nhiều bên liên quan đến việc giải thích hoặc áp dụng Công ước này, các bên liên quan, trong trường hợp không có thỏa thuận Điều 13 có thể áp dụng giữa họ, tìm cách giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình phù hợp với các quy định Khoản 2:” Nếu các bên liên quan không thể đạt được thỏa thuận bằng thương lượng do một trong số họ yêu cầu, họ có thể cùng tìm kiếm văn phòng tốt của, hoặc yêu cầu hòa giải hoặc hòa giải bởi bên thứ ba, hoặc xử dụng, nếu thích hợp, của bất kỳ tổ chức nguồn nước chung nào có thể đã được thành lập bởi họ hoặc đồng ý gửi tranh chấp ra trọng tài hoặc Tòa án Công lý Quốc tế”. 

Tóm lại, qua bốn tổ chức quốc tế về sông Mekong, chúng ta nhận thấy thái độ và sự hợp tác của TC hoàn toàn dựa trên quyền lợi của nước nầy, và phủ nhận mọi trách nhiệm trong việc khai thác sông Mekong chảy xuyên qua đất nước của họ như: 

·       TC đã đứng ngoài Ủy hội Mekong dù quốc gia nầy phải có bổn phận và trách nhiệm vì dòng sông Mekong chảy xuyên qua hàng ngàn Km;

·       TC dựng ra Hợp tác Sông Lancang – Mekong chỉ nhằm mục đích kết hợp về kinh tế lưu vực theo ý kiến của họ mà thôi, hoàn toàn phủ nhận trách nhiệm đã xây dựng các đập bậc thềm ngay trên dòng chính, trái với quy định của công ước LHQ năm 1997. 

Từ hai lý do trên, chúng ta có thể kết luận rằng Trung Cộng là tác nhân chính trong việc tàn phá môi trường và hệ sinh thái của sông Mekong và phải chịu sự tài phán của hai cơ quan quốc tế dưới đây: 

·       Qua những quy định trong Công ước LHQ 1997, chúng ta có thể kiện TC ra Tòa án Công lý Quốc tế - The International Court of Justice qua các Điều khoản:-  Điều 3-Khoản 4; - Điều 7-Khoản 1; - Điều 8-Khoản 1; và - Điều 33 -Khoản 1 như đã nói ở phần trên;

·       Về Tòa án Hình sự Quốc tế - The International Criminal Court. Vào năm 1990 khi International Criminal Court – ICC - Tòa án Hình sự Quốc tế thường trực đầu tiên được thành lập trên thế giới. Với tư cách là tòa án cuối cùng, ICC được thành lập không phải để thay thế các tòa án quốc gia mà nhằm bổ túc cho các tòa án đó, tạo ra một tòa án toàn cầu sẽ xét xử những tội ác nghiêm trọng nhất mà cộng đồng quốc tế quan tâm trong đó ICC nâng mức độ tàn phá môi trường lên ngang hàng với tội ác diệt chủng nhằm đưa ra một Bộ luật hủy diệt môi trường và hệ sinh thái là truy tố các tội phạm về môi trường nằm ngoài khu vực tài phán quốc gia.

Qua tiêu chuẩn trên của ICC, đối với những vi phạm qua việc khai thác dòng sông Mekong bất hợp lệ, TC có thể bị kết án về “tội diệt chủng’ (ecocide) qua việc hủy hoại môi trường sông Mekong ảnh hưởng lên hàng trăm triệu người dân sống dọc theo lưu vực sông, trong đó có trên 25 triệu người Việt ở Đng Bằng Sông Cửu Long. 

Song hành với những việc ngang nhiên độc chiếm các biển đảo của Việt Nam,  Phi Lut Tân và vùng vùng biển của hai quốc gia trên, có thể nói TC đã xử dụng hai nguồn vũ khí nước quan trọng là Biển Động ở phía Đông, và ở phía Tây là sông Mekong để khuynh đảo các quốc gia vùng Đông Nam Á nhằm thể hiện cung cách bá quyền của họ. Các việc làm trên của TC, thế giới có quyền lên án TC với tội danh DIỆT CHỦNG. 

Sông Cửu Long chỉ còn “Thất Long”?

 


Dưới tác động của tự nhiên và con người, sông Cửu Long hiện chỉ còn 7 cửa đang hoạt động.... và hai cửa sông đã chết. Đó là cửa Ba Lai và cửa Bassac. 

Trên sông Tiền thuộc địa phận tỉnh Bến Tre, cửa Ba Lai là một ví dụ về sự tàn lụi của một cửa sông do tác động của con người. Năm 1999, hệ thống cống đập ở cửa sông Ba Lai được xây dựng, hệ quả làm cho quá trình bồi lấp xảy ra nhanh hơn và đến nay thì cửa sông này đã ngừng chảy. Nay đã biến thành một cống “chắn mặn”(!). 

Còn cửa Bassac (hiện tại được co tên Bát Thắc) là cửa chính trên sông Hậu, nhưng quá trình bồi lắp bắt đầu xảy ra từ những năm đầu của thế kỷ 20. Các cồn cát ở cửa sông nầy đã phát triển mạnh, nối liền và trở thành một đảo lớn chắn trước cửa sông có diện tích lên đến gần 24 ngàn ha (nay là huyện Cù Lao Dung, Sóc Trăng). Do sự chết dần của cửa Bassac nên sông Hậu hiện chỉ còn 2 cửa chảy ra biển Đông là Định An ở phía bắc và cửa Tranh Đề (tên mới của csBV làTrần Đề) ở phía nam. Xem hình màu phía dưới chụp vào năm 2021).

 


Như vậy, hiện nay sông Cửu Long chỉ còn 7 cửa đang hoạt động, trong đó có 5 cửa thuộc sông Tiền là cửa Tiểu, cửa Đại, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu và 2 cửa thuộc sông Hậu là Định An và Tranh Đề”.

 

Lời cuối cay đắng cho một dòng sông

 

Mặc dù, trong nhiều năm qua, đã có hơn 15.000 người đã ký tên vào lá đơn gửi tới lãnh đạo các nước trong khu vực yêu cầu ngừng các dự án thủy điện để cứu sông Mekong, nhưng mọi dự án xây đập ngay trên dòng chính của Mekong vẫn tiến hành tuần tự trên đất Lào và Cambodia. Lá đơn do tổ chức Liên minh “Save the Mekong” khởi xướng đã được gửi tới thủ tướng các nước Cambodia, Lào, Thái Lan và Việt Nam, yêu cầu dừng ngay 11 dự án thủy điện tại vùng hạ lưu sông Mekong. Trong đó có 7 đập thủy điện sẽ được xây tại Lào, hai tại vùng biên giới Lào-Thái Lan và hai tại Campuchia. Và mới đây nhứt, vào cuối năm 2022, một đập đang được xây ở Lào gần biên giới Cambodia gây nguy hiểm cho các cộng đồng ở hạ lưu và hệ sinh thái Mekong nói chung. Đập Sekong A sẽ đóng sông Sekong vào cuối năm 2022, giới hạn dòng chảy của nó, ngăn chận phù sa quan trọng đi đến Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam và cắt đứt đường di chuyển của nhiều chủng loại cá. Các chuyên viên nói năng lượng do đập sản xuất – 86 MW – không biện minh cho ảnh hưởng tiêu cực, gọi nó là một “dự án tuyệt đối không cần thiết”.


 ·       Lý do chính là tuy các công trình thủy điện này sẽ cung cấp điện cho phát triển kinh tế, nhưng chúng có thể gây hại trầm trọng cho môi trường và đa dạng sinh học của dòng sông Mekong, đồng thời ảnh hưởng xấu tới cuộc sống của những người sinh sống nhờ dòng sông Mẹ này. 

·       Nhà cầm quyền Việt Nam đã nhận nhiều tài trợ của Ngân hàng Thế giới để trồng rừng. Nhưng những khó khăn trong việc nầy là do các vùng đất bị bỏ hoang không khai thác nữa đã có chủ hay được cho TC thuê hàng 50, 70 năm, vì vậy không thể thực hiện lại việc trồng rừng. 

·       Một hiện tượng tiêu cực khác nữa là do ý thức của người dân vì không được giải thích tầm quan trọng của sự hiện diện và hữu ích của rừng ngập mặn cho nên nhiều nơi đã được trồng lại nhưng sau đó lại bị phá đi… 

·       Một yếu tố không nhỏ nữa là do quản lý yếu kém, hiện tượng tham nhũng và ăn chận tiền viện trợ. Chính những điều trên khiến cho việc tái tạo rừng ngập mặn trở thành khó khăn hơn và không thể nào thực hiện được trên thực tế. 

Và tại một cuộc họp quốc tế về Mekong, vấn đề hạn hán và ngập mặn cũng được đề cập đến. Nhiều chuyên gia nói hồ chứa ở thượng lưu tham gia giải quyết chuyện hạn hán cho ĐBSCL là tốt và cần thiết.

 Tuy nhiên, nhận định này không chính xác vì các hồ chứa chỉ cắt được lũ trung bình còn lũ lớn như năm 1991 và 2000 thì không cắt được lũ. Việc làm cho lũ trung bình thành không có lũ là không tốt vì ĐBSCL là vùng cần lũ, sống nhờ lũ, phát triển nhờ lũ. Vai trò của Biển Hồ là một hồ chứa thiên nhiên đã điều tiết nước cho ĐBSCL vào mùa khô và hạn chế lưu lượng lớn của sông Mekong vào mùa nước nổi, hiện nay không còn hiệu quả nữa.

                            

Cũng cần nên biết, lượng phù sa bồi đắ cho ĐBSCL khoảng 150 triệu tấn cho một mùa lũ trung bình. Nếu lũ nhỏ cũng đạt khoảng 100 triệu tấn, riêng tháng 8 -9 (cực điểm của mùa nước nổi hàng năm), lượng phù sa đạt khoảng 60 - 70 triệu. Kể từ vụ mùa đông xuân năm 2016 cho đến hiện tại 2023, do dòng chảy kiệt nên lượng phù sa bồi đắp cho ĐBSCL rất thấp, làm ảnh hưởng đến vụ lúa Đông Xuân. Tính đến hiện tại, số thiệt hại lên đến hơn 200 trăm ngàn hecta lúa bị khô cằn như sự việc đã nêu trên. Bên cạnh đó tình trạng xâm nhập mặn sẽ tăng cao. Dự báo, theo thời gian, hiện tượng ngập mặn đang và sẽ diễn ra sớm hơn, trầm trọng hơn như đã nói ở phần trên. 

Đợt hạn hán lịch sử đã khiến cho người dân miền Tây trở nên khốn đốn. Theo nhiều chuyên gia, với tốc độ xâm nhập mặn như hiện nay sẽ khiến nông nghiệp tại nơi này bị ảnh hưởng nặng nề trong tương lai gần (nhận định từ năm 2016, và cho đến nay tình trạng hạn hán và ngập mặn vào tháng ba hàng năm ngày càng khốc liệt hơn!). 

Thay lời kết

 


Xin đừng đổ lỗi cho “sự hâm nóng toàn cầu” mà phải chấp nhận hậu quả ngày hôm nay đang xảy ra cho ĐBSCL là do sự quản lý, phát triển không theo đúng tiến trình toàn cầu hóa nghĩa là phát triển theo chiều hướng ứng hợp với việc bảo vệ môi trường. Mà đây,  chính là một tội ác do sự ích kỷ, thiếu hiểu biết về việc xây dựng đê điều của cán bộ lãnh đạo địa phương và trung ương của CSBV.  

Người viết, một người con Việt xa xứ xin đề nghị các cơ quan liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến nguồn nước sông Mekong và quốc tế, các nhà hoạch định chính sách và cư dân của lưu vực sông   và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tuân thủ và duy trì các nguyên tắc dưới đây để phát triển và khai thác lưu vực sông Mekong một cách nghiêm chỉnh và có trách nhiệm:

 

1.    Rằng lệnh cấm được áp dụng ngay lập tức đối với các dự án chuyển dòng nước, và thủy điện trên sông Mekong, ưu tiên hàng đầu của các cơ quan quốc gia và quốc tế là phát triển dữ liệu căn bản khoa học về sông Mekong, thủy văn và hệ sinh thái của sông.

2.    Rằng tất cả các dự án phát triển và chuyển hướng sông Mekong, bất kể nguồn tài chính và quyền sở hữu của chúng, phải được tôn trọng và trao "quyền được giáo dục" (right to be educated) cùng với "quyền được biết" (the right to know)  cho tất cả người dân bị ảnh hưởng. Những người dân bị ảnh hưởng phải được cung cấp đầy đủ tin tức tin và kiến thức cần thiết để hiểu thiết kế của dự án, xem xét chi phí và lợi ích, đồng thời tự đánh giá các tác động lâu dài của dự án.

3.    Rằng tất cả các cơ quan tiến hành hoạt động kinh doanh phải theo nguyên tắc minh bạch và công bố đầy đủ như:1 - Tất cả các kế hoạch phát triển, thỏa thuận, 2- Dữ liệu cơ bản về môi trường, 3- Báo cáo đánh giá tác động môi trường, 4- Nghiên cứu khả thi phải được công khai và có sẵn để cộng đồng khoa học quốc tế xem xét các tổ chức phi chính phủ và bởi các công dân tư nhân.

4.    Rằng Trung Cộng và Myanmar cần phải gia nhập trở lại y Hội Sông Mekong (Mekong River Commission - MRC) như trước năm 1995 trong Ùy ban Sông Mekong (Mekong River Committee - MRC) vì đã có chung dòng sông Mekong chảy xuyên qua. Hai quốc gia nói trên cần tham gia với bốn nước hạ lưu sông Mekong nói trên, và cùng nhau đàm phán một thỏa thuận về phát triển và bảo vệ sông Mekong trong thế kỷ 21. 

Song song với các sự việc kể trên, sự vô tình hay cố ý của các nước ở thượng nguồn càng làm vấn đề thêm trầm trọng và sông Cửu Long của chúng ta ngày càng bị tác hại trên môi trường càng quyết liệt hơn lên. Đặt biệt những nguy cơ ảnh hưởng lên đời sống hiện tại và tương lai người dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng nặng nề hơn do những chính sách phát triển kinh tế thiếu điều nghiên kỹ lưỡng về các tác động môi trường trong từng kế hoạch của CSBV. 

Trước những nguy cơ hủy diệt môi trường và an toàn thực phẩm ảnh hưởng đến hàng chục triệu người dân Đồng bằng sông Cửu Long, chúng tôi không có tham vọng tìm phương cách giải quyết vấn đề, nhưng chúng tôi chỉ mong gióng lên tiếng chuông báo động kêu gọi tất cả những đối tác có liên quan trực tiếp hay gián tiếp cùng nhau ngồi lại để cứu nguy con sông Mekong, con sông lớn thiên nhiên cuối cùng của thế giới hầu gìn giữ cân bằng nguyên thủy cho hệ sinh thái của dòng sông này và làm như thế nào để chúng ta sẽ bảo vệ được sự ổn định kinh tế và chính trị của người dân trong vùng. 

Trước những vấn đề sống còn của người Việt, các đề nghị và góp ý của chúng tôi trong hiện tại và tương lai đều đặt trọng tâm vào các căn bản lý luận sau đây để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của nhân loại. Trước hết vì lợi ích lâu dài của người dân sống trong vùng hạ lưu, mọi người trong chúng ta đều nhận thấy rằng Việt Nam cần phải hợp tác trong công bằng và hợp lý để bảo vệ quyền lợi của đất nước.

 

Đó là những vấn đề trôi chảy xuyên suốt cho mọi chế độ chính trị, mọi khung cảnh kinh tế và môi trường. Trên căn bản đó, các chính sách và kế hoạch khai thác đồng bằng sông Cửu Long cần phải hữu hiệu về mặt kinh tế và hài hòa về mặt môi sinh và xã hội là những mối quan tâm và trách nhiệm chung của mỗi người con Việt. 

Kể từ đầu thập niện 1990, khi CSBV bắt đầu chính sách an ninh lương thực bằng cách xây dựng các đê bao để dẫn nước “sớm” về Tứ Giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười, hai vựa lúa chính của ĐBSCL. Chính “quốc sách” nầy làm xáo trộn dòng chảy tự nhiên của hai sông Tiền và sông Hậu, từ đó đưa ra những hệ lụy mỗi năm khi đến mùa nước nổi khoảng tháng 8, tháng 9 trước đây, đã biến thành lũ lụt ngày hôm nay…vì sông không còn khả năng điều tiết lưu lượng nước được nữa.

 


Thêm vào nữa, chiến lược chiến tranh sinh thái của TC, kiểm soát nguồn nước ở thương nguồn tạo ra những nguy cơ kể trên làm cho dòng sông Mẹ Mekong mất cân bằng, ảnh hưởng lên 25 triệu bà con sống ở ĐBSCL phải rời bỏ nơi cư trú của cha ông đi tha phương cầu thực. 

Biết được các nguyên nhân tạo ra những thảm nạn cho dòng Cửu Long.

Nắm bắt được những giải pháp nhằm giải quyết vấn đề. 

Đây là một vấn đề cấp bách chung của cả khối về an ninh lương thực, an ninh di cư, an ninh môi trường cũng như an ninh năng lượng. Để rồi, nhân cơ hội nầy, từ đó có thể vận động sự đồng thuận của những thành viên nhằm vận động và áp lực TC ngồi vào bàn nghị sự và cùng truy tìm một giải pháp ổn thỏa cho tất cả thành viên trong việc chia xẻ chung nguồn nước của dòng Mekong. 

Là những chuyên viên ở nước ngoài có cơ hội tiếp cận với các thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và nhất là có sự độc lập trong tư duy khoa học, chúng tôi không khỏi quan ngại đến tình trạng khai thác phản kinh tế và phi khoa học trong vùng đất phi nhiêu này của đất nước.

Căn cứ trên những phân tích khoa học, kinh tế, xã hội và môi trường. chúng tôi nhận thấy rằng vùng châu thổ này đang đối diện trước những nguy cơ to tát lâu dài. Nếu không có quyết tâm và định hướng đúng đắn thì trong tương lai dân chúng Việt Nam sẽ phải hứng chịu nhiều thiệt hại nặng nề. 

Và nguyên nhân chính yếu là Trung Cộng 

Bắc Kinh đã biến TC thành “siêu tập đoàn” hàng đầu thế giới về xây dựng các con đập ở trong và ngoài nước về số lượng và kích thước. Để quảng cáo cho khả năng có thể xây dựng được những con đập cao nhất, lớn nhất, sâu nhất và dài nhất, Bắc Kinh đã tập trung cho việc hoàn thành đập Tam Hiệp, và gọi đó là kỳ công kiến trúc vĩ đại nhất trong lịch sử.

Kể từ khi TC dựng lên một loạt các con đập khổng lồ trên sông Mekongg, hạn hán đã trở nên thường xuyên và diễn ra dữ dội hơn ở các nước vùng hạ lưu của dòng sông.

Và nguyên nhân chính yếu là Trung Cộng. 

Cho đến nay Bắc Kinh đã từ chối tham gia vào các thỏa thuận chia sẻ nguồn nước với bất kỳ nước láng giềng nào. Nếu TC không từ bỏ cách tiếp cận hiện tại, triển vọng cho những cuộc đối đầu trong tương lại có thể đưa đến nguy cơ chiến tranh toàn vùng không khác gì tình trạng ở Biển Đông hiện tại. 

Còn nói về Trung Cộng và sự tiếp tay của CS Bắc Việt, cần phải kể ra dưới đây: 

·       Bốn nguyên nhân chánh tạo ra hậu quả tai hại cho ĐBSCL: - TC xây đập thủy điện - Việc phá rừng để khai thác gỗ - Việc xây dựng đê bao nhằm ngăn chận nước để tăng mùa lúa thứ ba Đông xuân - Việc phá rừng ngập mặn để nuôi tôm.

·       Trung Cộng chưa bao giờ nhìn nhận dòng Mekong chảy qua nội địa của họ chỉ là một phần trong tổng thể một con sông quốc tế, họ nhìn sông Mekong như con sông riêng của mình. Mỗi năm Trung Cộng thâu tóm trên 80% lượng nước của dòng Mekong vào chuỗi các đập thủy điện của họ, các nước hạ nguồn chỉ còn trên dưới 10% nguồn tài nguyên nước này. Trung Cộng biết rõ như thế mà không làm gì. Đây là vấn đề mà Mekong River Commission - Ủy Hội Sông Mekong phải đương đầu, trong lúc với Thượng đỉnh Hợp Tác Lan Thương Mekong Trung Cộng muốn nói gì thì nói, bàn gì thì bàn và mọi chuyện vẫn như cũ. 

·       Kể từ đầu thập niên 1990, khi CSBV bắt đầu chính sách an ninh lương thực bằng cách xây dựng các đê bao để dẫn nước “sớm” về Tứ Giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười, hai vựa lúa chính của ĐBSCL. Chính “quốc sách” nầy làm xáo trộn dòng chảy tự nhiên của hai sông Tiền và sông Hậu, từ đó đưa ra những hệ lụy mỗi năm khi đến mùa nước nổi khoảng tháng 8, tháng 9 trước đây, đã biến thành lũ lụt ngày hôm nay…vì sông không còn khả năng điều tiết lưu lượng nước được nữa. Cái Bè, vườn sầu riêng biến thành vựa củi do nước mặn làm chết cả nhiều khu vườn cây ăn trái. Hậu quả của việc Tàu Cộng ngăn đập thượng nguồn sông Cửu Long.

 

 

·      
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cảnh báo TC đang kiểm soát sông Mekong bằng cách xây dựng ồ ạt đập thủy điện. “Chúng ta chứng kiến hoạt động xây dựng đập thủy điện ồ ạt ở thượng nguồn sông Mekong là nhằm kiểm soát khu vực hạ lưu”. Ông Pompeo phát biểu tại hội nghị ở thủ đô Bangkok, Thái Lan ngày 1.8.2020. Hội nghị đánh dấu 10 năm kể từ khi Mỹ tiến hành chương trình tài trợ phát triển “Sáng kiến Hạ lưu sông Mekong”.

 


·       Chiến lược chiến tranh sinh thái của TC, kiểm soát nguồn nước ở thượng nguồn tạo ra những nguy cơ kể trên là cho dòng sông Mẹ Mekong mất cân bằng, ảnh hưởng lên 25 triệu bà con sống ở ĐBSCL phải rời bỏ nơi cư trú của cha ông đi tha phương cầu thực. Nhiều đợt hạn hán lịch sử từ năm 2016 trở đi… đã khiến cho người dân miền Tây trở nên khốn đốn. Theo nhiều chuyên gia, với tốc độ xâm nhập mặn như hiện nay sẽ khiến nông nghiệp tại nơi này bị ảnh hưởng nặng nề trong tương lai. Bao giờ…cho hết bây giờ?

  Với biểu đồ nhiễm mặn tháng 3 năm 2020 dưới đây, dự đoán thời tiết cho mùa lúa Đông Xuân tháng 3/2021, tháng 3/2022, và tháng 3/2023…sẽ càng khắc nghiệt hơn nữa với trên 200.000 hecta ruộng lúa và hoa màu bị chết trắng.


·       Rồi, sẽ đến một thời điểm nào đó, vùng đất phì nhiêu màu mỡ trù phú của đồng bằng sông Cửu Long trở thành vùng đất chết, hoang vu. Với hai mũi “giáp công”:1- Nước biển tấn công vào đất liền gia tăng, 2- Và trên thượng nguồn sông Cửu Long bị ngăn chận bởi nhiều đập thủy điện do TC xây dựng sẽ làm cạn dòng nước ở vùng hạ lưu, chắc chắn giết chết vùng địa danh nổi tiếng giàu đẹp này của quê hương Việt Nam - Đồng bằng sông Cửu Long.

 


Đảng CSBV phải thấy rõ những điều gì cần phải làm cho hôm nay và ngày mai. Nếu còn khư khư giữ chặt 16 chữ Vàng và 4 Tốt, e rằng Việt Nam sẽ là một ngôi sao nhỏ thứ năm trên lá cờ máu Trung Cộng!

 CSBV cũng đừng đổ lỗi cho “sự biến đổi khí hậu” mà phải chấp nhận một thực tế rành rành là hậu quả ngày hôm nay đang xảy ra cho ĐBSCL là do sự quản lý, phát triển không theo đúng tiến trình toàn cầu hóa nghĩa là phát triển theo chiều hướng ứng hợp với việc bảo vệ môi trường.

 


Cuối cùng chỉ còn lại Đất và Nước của chúng ta và thế hệ tương lai sẽ nhìn lại và “chấm điểm” hành động của chúng ta ngày hôm nay. 

Mọi chính quyền nào rồi cũng qua đi

Mọi chính quyền nào rồi cũng phải cáo chung

  

Ngày xưa tổ tiên ta nói:                           Uống nước phải nhớ nguồn

Ngày nay chúng ta phải nói:                 Uống nước phải bảo vệ nguồn.

 

Mai Thanh Truyết

Hi Khoa hc & K thut Vit Nam – VAST

Hội Bảo vệ Môi trường Việt Nam – VEPS

Tết Quý Mão - 2023