Vấn nạn rác thải nhựa (plastic) trên thế giới

Phần III - Rác thải nhựa có thể tái chế thành

sản phẩm hữu dụng không?

 Chỉ trong một km, một người lái xe đi qua một tấn rác thải nhựa. Nhưng đó không hề là một chặng đường phiền toái đi qua biển rác, con đường này rất êm và được bảo dưỡng tốt - thực tế là lớp nhựa mà mỗi tài xế chạy ngang qua không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Từ Ghana đến Hà Lan, việc xây dựng nhựa thành đường và lối đi đang giúp giảm bớt khí thải carbon, giữ cho đại dương và bãi rác không tràn ngập rác thải nhựa, đồng thời cải thiện tuổi thọ trung bình của đường sá.

Cho đến năm 2040, có 1,3 tỷ tấn nhựa trong môi trường trên toàn cầu. Chỉ riêng Ấn Độ đã tạo ra hơn 3,3 triệu tấn nhựa mỗi năm - đó là một trong những điều thúc đẩy Vasudevan, tác giả công trình tạo ra hệ thống biến rác thải thành lớp mặt của đường sá thay thế hỗn hợp hắc ín.

Dùng cách này thì có một lợi ích rõ rệt, đó là quá trình thực hiện rất đơn giản, đòi hỏi ít máy móc và công nghệ cao.

Đầu tiên, rác thải nhựa xé vụn được rải lên một tập hợp đá và cát nghiền nhỏ trước khi được nung đến khoảng 170⁰C - đủ nóng để làm tan chảy rác thải.

Nhựa sau khi nấu chảy sẽ được đem phủ một lớp mỏng lên trên cát đá. Sau đó, bitum nung nóng được đổ lên trên cùng, giúp làm thành một khối rắn chắc và hỗn hợp hoàn chỉnh.

Kết luận - Cách dễ dàng để ngăn chặn rác thải nhựa ngày hôm nay

Theo Danielle Nierenberg, việc sản xuất và xử lý bao bì thực phẩm bằng nhựa tiêu tốn nhiều năng lượng và dẫn đến ô nhiễm không khí, đất và tài nguyên nước. Và một khi nhựa được lưu thông, chúng tích tụ trong đại dương, gây hại cho sinh vật biển, và phân hủy thành các vi nhựa (micro plastic) nhỏ hơn để đi vào thực phẩm và đồ uống. Hiện nay, các đại dương trên thế giới đang bị ô nhiễm bởi hơn 5 nghìn tỷ mảnh nhựa, nặng hơn 250.000 tấn. Và trong số 30 triệu tấn nhựa mà người Mỹ vứt bỏ hàng năm, chỉ 8% được tái chế, theo Liên minh ô nhiễm nhựa.

Và COVID-19 có khả năng thúc đẩy sự gia tăng các loại nhựa sử dụng một lần, theo một bài báo gần đây của Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ. Nhu cầu dự kiến ​​sẽ tăng tới 14% ở Hoa Kỳ, phần lớn là do việc chuyển giao thực phẩm nhiều hơn, mang đi và các sản phẩm tạp hóa tiêu dùng hàng ngày cần phải được đóng gói sẵn nhằm hạn chế sự lây lan của vi rút. 

Nhưng bất chấp đại dịch, chúng ta có thể hạn chế việc xài nhựa dùng một lần. Food Tank vừa nêu ra 6 cách dễ dàng để bạn suy nghĩ lại về việc dùng bao bì nhựa của mình - bắt đầu ngay bây giờ:

·       Mua sản phẩm dùng công nghệ thay thế nhựa tiên tiến: Giữ cà phê tươi có thể khô và một số công ty tuyên bố túi đựng của họ có thể làm phân trộn vì dùng plastic có nguồn gốc hữu cơ như bột bắp có thời gian sinh hủy (bio-degradation) trong vòng vài ngày. Đối với các bao bọc sô cô la, có thể xử dụng giấy gói có thể ủ làm từ cây bạch đàn (eucalyptus) và cây bạch dương (poplar) với các lớp nhôm siêu nhỏ giúp duy trì độ tươi, và các bao bì có thể phân hủy hoàn toàn và phân hủy sinh học trong các đại dương. Và Guayaki, một công ty sản xuất trà tập trung vào tính bền vững, hiện đang bán các loại trà lá rời của họ trong các túi Natureflex có thể ủ được, góp phần giảm việc dùng bao bì hàng năm của họ xuống 44.000 pound.

 

·       Uống nước máy thay vì mua chai nhựa: Theo số liệu của Euromonitor International, khoảng 20.000 chai nhựa phế thải được bán ra mỗi giây trên toàn thế giới - tổng cộng là 480 tỷ trong năm 2016. Và không chỉ nhiều trong số này bị lãng phí mà còn lắng đọng vi nhựa (micro beads) trong hệ tiêu hóa của chúng ta (trường hợp plastic được chế từ Phtalate trong việc sản xuất bình sửa và nấm vú cho trẻ con). Và theo Tập bản đồ nhựa năm 2019, được biên soạn bởi Heinrich Böel Foundation and Break Free From Plastic, "những người uống nước từ chai nhựa “hấp thụ” một thứ giống như 130.000 hạt vi nhựa xuống cổ họng của họ mỗi năm", so với 4.000 hạt có trong nước máy. 

*   Cố gắng tránh xài đồ dùng bằng nhựa dùng một lần: Làn sóng cấm ống hút nhựa trong mùa hè 2018 đã thu hút sự chú ý đến lượng rác thải nhựa khổng lồ liên quan đến các sản phẩm. Tiểu bang California đã khuyến cáo các quán ăn uống không mang ống hút nhưa cho khách, trừ khi được yêu cầu. Dựa trên dữ   liệu dọn dẹp ở các bãi biển, các nhà nghiên cứu tính toán rằng khoảng 7,5 tỷ ống        hút hiện đang xả rác trên các bãi biển của Mỹ. Nhưng ống hút chỉ chiếm khoảng    4% rác nhựa ở mức độ từng mảnh, điều quan trọng là phải kiểm tra các đồ dùng      thường được vứt bỏ khác, như nĩa và thìa nhựa. Dao kéo đã được Ocean      Conservancy đánh giá là một trong những vật dụng "nguy hiểm nhất" đối với sinh vật biển, nhưng nếu tất cả mọi người ở Hoa Kỳ chuyển từ đồ nhựa sang        dao kéo tái xử dụng, họ sẽ ngừng dùng hơn 100 triệu nĩa, dao và muỗng. 

*    Mua với số lượng lớn: Mặc dù các thùng hàng lớn của nhiều cửa hàng tạp hóa          đã tạm thời đóng cửa do COVID-19, việc mua với số lượng lớn, cùng với việc lập kế hoạch bữa ăn, vẫn có thể là một cách hiệu quả để giảm thiểu số lượng các gói          riêng lẻ được bán ra. Và việc chuyển từ thực phẩm đóng gói sẵn sàng với số       lượng lớn có thể tiết kiệm khoảng 56% chi phí thực phẩm, điều mà Cty NPR's The          Salt mô tả là "chương trình giảm giá hai tặng một vĩnh viễn trên hàng chục loại   thực phẩm và nguyên liệu hữu cơ. 

*    Chọn sản phẩm chăm sóc cá nhân không có vi nhựa: Các sản phẩm chăm     sóc cá nhân có microbeads, chẳng hạn như một số bao bì plastic của các loại kem     đánh răng và xà phòng, là     nguyên nhân chính tạo ra vi      nhựa, hoặc các mảnh        nhựa nhỏ tích tụ trong môi      trường như một sản phẩm           phụ của các sản phẩm nhựa       bị phân hủy. Một nghiên cứu        về các sản phẩm tẩy da chết          cụ thể cho thấy rằng có từ 4.500 đến 94.500         microbeads được phóng thích mỗi lần xử dụng. Vi nhựa có         thể mắc kẹt trong mang cá và xâm nhập vào đường tiêu hóa của động vật, điều này có thể gây   ra vấn đề do khả năng hấp thụ và giữ lại các chất độc hại tiềm ẩn của vi   nhựa.

 *   Thể hiện công khai cam kết cắt giảm dấu vết nhựa của bạn: Khi nhà hoạt động          Dianna Cohen lần đầu tiên bắt đầu tìm hiểu về ô nhiễm nhựa, cô cho biết bản      năng đầu tiên của cô là tìm cách làm sạch nhựa trong các đại dương nhưng cô     nhận ra rằng những nỗ lực đó sẽ nhạt nhòa so với lượng rác thải nhựa mới được    tạo ra hàng ngày. Bà nói: "Bức tranh lớn hơn là: chúng ta cần tìm cách tắt vòi nước. Chúng ta cần cắt bỏ hàng loạt đồ nhựa dùng một lần và dùng một lần, đang xâm nhập vào môi trường biển trên phạm vi toàn cầu". Cô đã thành lập Liên minh ô nhiễm nhựa, đang thu thập chữ ký trên tám bản kiến ​​nghị  từ việc kêu gọi Amazon giảm thiểu nhựa. 

Qua các đề nghị và gợi ý trên, thiết tưởng mỗi người trong chúng ta đã thấy cần tầm quan trọng cấp bách trong việc hạn chế việc xử dụng các vật dụng bằng nhựa. Thêm nữa, sự hiện diện bãi rác “vĩ đại” giữa Thái Bình Dương là một vấn nạn cần giải quyết để làm sạch biển và cứu hàng triệu triệu sinh vật biển hơn là “tập trung vào câu chuyện biến đổi khí hậu, tiêu tốn hàng trăm tỷ hàng năm” một khi câu chuyện biến đổi khí hậu mang đầy tính “chính trị” nầy vẫn còn là một giả thuyết mang lại nhiều tranh cãi giữa các khoa học gia trên thế giới.

 

Ước mong suy nghĩ trên sẽ kéo những nhà khoa học-chính trị trở về sự trong sáng trong tinh thần khoa học hơn là phục vụ những “ý đồ” chính trị của các nhóm quyền lực trên thế giới.

 

 

Mai Thanh Truyết

Hội Bảo vệ Môi trường Việt Nam – VEPS

Houston – Cinco de Mayo - 2021