Mai Thanh Truyết

Thưa Bà Con,

Nhân Ngày Lễ Tạ Ơn năm nay 2020, người viết xin gửi một bài về một nét sống, một hình thức văn hóa đặc biệt của người Thụy Điển và các quốc gia Bắc Âu. Một lối sống:” “Not too little. Not too much. Just right.” đã là “kim chỉ nam” cho họ hàng ngàn năm qua.

Xin Bà Con một chút lắng lòng nhìn lại chính mình đã sống, đã nghĩ, đã làm gì …cho chính mình, người than của mình, và tha nhân từ khi hiện diện trên cõi Ta Bà nầy…

***

Lagom – Một nét văn hóa đặc biệt của Thụy Điển

Thưa Bạn,

Nếu có một từ định nghĩa cuộc sống hiện đại của chúng ta như thế nào? Câu trả lời là: dư thừa. Chúng ta sở hữu quá nhiều thứ, quá nhiều thứ tranh giành sự chú ý của chúng ta. Và cũng có quá nhiều áp lực để có một cuộc sống hoàn hảo (?) mà mọi người lên mạng toàn cầu tìm kiến thì cũng có ngay(!). Thật là choáng ngợp.

Và trong khi nhiều người đang theo đuổi chủ nghĩa tối giản dị để chống lại sự kiệt quệ của cuộc sống hiện đại, điều đó có thể hơi đi quá giới hạn trong cuộc sống thực tế. Đó là lý do tại sao bạn cần biết về khái niệm ‘Lagom’ của Thụy Điển, khái niệm này tôn vinh ý tưởng “vừa đủ”. Đó là không gian giữa chủ nghĩa tối giản dị và một cuộc sống thừa thải.

Trong một thế giới với nhịp độ sinh hoạt rất nhanh nhẩu và vội vã, nếu bạn thử nghiệm sống chậm lại một chút và tận hưởng một cuộc sống với ít áp lực hơn, ít căng thẳng hơn và dành nhiều thời gian hơn cho mọi thứ bạn thích và yêu thích?

Như vậy, điều đó có tuyệt vời không bạn?

Lagom (phát âm là “lar-gohm”) có lẽ là lý do tại sao Thụy Điển là một trong những quốc gia được xếp hạng là quốc gia hạnh phúc nhất thế giới, với sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống lành mạnh và mức sống cao.

Lagom là một phần quan trọng của nền văn hóa ở Thụy Điển.

1- Ý nghĩa của Lagom Thụy Điển

Nó có nghĩa là:“Không quá ít. Không quá nhiều. Đúng rồi."- “Not too little. Not too much. Just right.”

Ba “suy nghĩ” đơn giản trên đã gói gọn toàn bộ triết lý dân chủ xã hội của Thụy Điển về cuộc sống nhằm khuyên mọi người nên có đủ nhưng không quá nhiều:

· Tại văn phòng, các chuyên gia làm việc chăm chỉ nhưng không làm tổn hại đến các phần khác trong cuộc sống của họ, tức là họ đang tuân theo lý tưởng lagom đó.

· Thay vì đốt cháy bản thân với một tuần làm việc 60 giờ hay hơn nữa và sau đó bị căng thẳng, lagom khuyến khích sự cân bằng và sống ở đâu đó ở giữa (living somewhere in the middle).

· Các cá tính khác của bạn bao gồm tiết kiệm, giảm căng thẳng, tạo ra sự cân bằng hoàn hảo giữa công việc và giải trí và tập trung vào các mối quan tâm về môi trường và hệ sinh thái bền vững.

Tục ngữ cổ của Thụy Điển có câu: “Lagom är bäst” - “Lượng vừa đủ (right amount) là tốt nhất”.

Đọc đến đây, chắc bạn đang tập thể dục về Lagom nhiều mặt trong cuộc sống của bạn rồi đó…khi mang khái niệm Lagom vào trong đầu…

Đối với người Thụy Điển, Lagom là một lối sống, một thói quen của tâm trí. "Có một tư duy trong nội tâm về sự chấp nhận và hài lòng với chính mình. Đó là một phần của bí quyết để trở nên hạnh phúc và đừng nghĩ gì thêm nữa.

Triết lý của Lagom rất đơn giản và cung cấp một giải pháp thay thế cho ý tưởng ‘luôn tìm kiếm điều tốt nhất tiếp theo.

Khái niệm này khuyến khích sự cân bằng tổng thể trong cuộc sống của chúng ta: mọi thứ ở mức độ vừa phải.

Nó đối lập với chủ nghĩa duy vật – materialism và chủ nghĩa tiêu dùng - consumerism.

2- Cần nắm vững nghệ thuật điều độ - Art of moderation

Hãy tiết chế một phầm của sự ham muốn cá nhân, nhờ đó bạn có thể nếm trải những niềm vui trong cuộc sống.

Chìa khóa để trải nghiệm sự thỏa mãn và vui vẻ thực sự là điều độ. Marcus Tillius Cicero nói: “Đừng bao giờ làm quá mức, hãy để sự điều độ hướng dẫn bạn”.

Trong một thế giới bận rộn mà giờ đây chúng ta có thể truy cập vào hầu hết mọi thứ bất cứ lúc nào, Lagom giới thiệu một cách đơn giản và cân bằng để sống và làm việc mà không bỏ lỡ bất cứ điều gì.

Lagom là một loại chủ nghĩa tối giản (minimalism) mới dành cho những ai mong muốn sống với ít tài sản vật chất hơn nhưng hướng đến vui sống một cuộc sống trọn vẹn hơn.

Nhưng Lagom còn vượt xa hơn cả việc theo đuổi chủ nghĩa tối giản nữa. Trên thực tế, chủ nghĩa nầy có thể dạy chúng ta những bài học quý giá về cách sống một cuộc sống hạnh phúc hơn.

Anna Brones viết trong cuốn sách mới của mình, “Live Lagom: Sống cân bằng theo cách Thụy Điển”, “Áp dụng ý nghĩa Lagom vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta - trong lúc chúng ta ăn, những gì chúng ta mặc, cách chúng ta sống, cách chúng ta làm việc – “có thể chỉ là một mẹo nhỏ vì chấp nhận một lối sống cân bằng, bền vững hơn, chào đón những thú vui của sự tồn tại hơn là những thú vui tiêu dùng” (might just be the trick for embracing a more balanced, sustainable lifestyle that welcomes the pleasures of existence rather than those of consumption).

Niki Brantmark nhận định trong quyển sách ‘Nghệ thuật Sống đời sống cân bằng và hạnh phúc - Thụy ĐiểnThe Swedich Art of Living a Balanced, Happy Life’ rằng: “Trong thời đại mà chúng ta đang sống ngày càng bận rộn và cảm thấy dính liền với 24/7, tôi nghĩ chúng ta nên chuyển hướng người Thụy Điển, sống chậm lại và dành nhiều thời gian hơn để thư giãn. Đây có thể là thưởng thức uống trà - fikas với đồng nghiệp, bạn bè hoặc gia đình, có thể là nghỉ trưa để thư giãn và chuẩn bị cho buổi chiều, xử dụng cuối tuần để đi ra ngoài trong một ngày đến rừng, bãi biển hoặc công viên địa phương hoặc tận hưởng một hoạt động tương tự như nướng bánh trong lò, đọc sách hoặc làm thủ công”.

Lagom còn là một phong cách tạo dựng ra hạnh phúc thích hợp cho từng đối tượng khác nhau. Jaime Kurtz, Tiến sĩ, Giảng sư tâm lý học tại Đại học James Madison viết trên tạp chí Psychology Today:”Để có một cuộc sống hạnh phúc và cân bằng hơn, hãy bắt đầu bằng cách tự hỏi bản thân, "Đây có phải là Lagom không?"

· Hãy hỏi điều nầy khi bạn nhìn vào bên trong tủ quần áo chật chội của mình, hoặc khi bạn xem xét mối quan hệ của mình với công việc.

· Hãy hỏi điều nầy khi một phần lớn thức ăn được đặt trước mặt bạn hoặc khi bạn tự nghĩ xem có nên ăn ly kem thứ hai không?

· Hãy hỏi điều nầy về cuộc sống của bạn nói chung. Giữa những câu hỏi điển hình hơn về cuộc sống của người Mỹ. Tại sao tôi ngồi ở đây? Tôi có vui không?" và "Tôi có thể làm tốt hơn không?" thêm vào những câu hỏi hợp lý hơn nhiều sau: "Tôi có hài lòng không?" "Điều này đã đủ tốt chưa?"

Từ những câu hỏi trên, bạn có thể tìm thấy sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân - cho bản thân có thêm thời gian để làm những điều bạn yêu thích – và về lâu về dài, bạn sẽ tìm thấy sự cân bằng đó.

Nếu bạn hoàn thành công việc đúng hạn, bạn dành cho mình nhiều thời gian hơn cho gia đình và các mối quan hệ của mình.

Hãy cho bản thân nhiều thời gian cá nhân hơn để làm những điều bạn yêu thích, bạn sẽ trở nên khỏe mạnh và hạnh phúc hơn trong quá trình nầy.

3- Chúng ta có thể học được gì từ Lagom Thụy Điển?

Nếu bạn hình dung những người hạnh phúc nhất thế giới, bạn có thể hình dung một quốc đảo ở đâu đó, nơi mọi người ngồi trên bãi biển uống nước dừa cả ngày. Nhưng thực tế hơn, bạn có thể hình dung ra một anh chàng mặc quần ”xà lỏn” mỏng manh, tám tháng không làm việc sau thời gian sinh con, đạp xe đưa hai đứa con nhỏ đến quán cà phê dưới bầu trời lạnh giá.

Đó là cuộc sống của người Bắc Âu - Scandinavia với Lagom của họ!

Trên thực tế, Báo cáo Hạnh phúc Thế giới của Liên hiệp quốc (The UN’s World Happiness Report) hiện xếp các quốc gia như Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, Na Uy và Thụy Điển đứng đầu trong danh sách các quốc gia hạnh phúc. Ngược lại, nước Mỹ, một quốc gia tiến bộ nhứt thế giới về mọi thứ, ngoại trừ sự khiêm tốn (humility) đang nằm trong giai đoạn trượt dốc hạnh phúc (happiness slippage), từ vị trí thứ ba xuống thứ 19 chỉ trong vòng 10 năm ngắn ngủi.

Các lý do giải thích cho sự giảm sút đó là "sự hỗ trợ xã hội giảm sút" (declining social support) và "gia tăng tham nhũng." Nhìn chung, bạn có thể không làm được gì nhiều về các hợp đồng xã hội, nhưng nếu bạn đang cố gắng để có được hạnh phúc như người Đan Mạch hoặc người Phần Lan hay Thụy Điển, bạn có thể tự hỏi: “Họ biết gì về hạnh phúc mà người Mỹ không biết?

· Điều số 1 mà người Bắc Âu Scandinavi xem nguồn gốc của hạnh phúc là sự cống hiến quyết liệt của họ để thực sự tận hưởng cuộc sống của mình. Thời gian nghĩ làm mà chính phủ dành cho công dân là vô lý dựa theo tiêu chuẩn của Mỹ. Dorte Riggelsen, Tổng lãnh sự Đan Mạch tại New York cho biết: “Chúng tôi đang làm việc rất hiệu quả. “Nhưng chúng tôi cũng tôn trọng thời gian nghỉ ngơi dành cho gia đình bạn. Bạn thấy Đan Mạch đạp xe sớm để đi làm, sau đó họ đi làm về vào buổi chiều muộn để dành thời gian cho gia đình - điều đó tạo nên một môi trường tốt hơn cho trẻ em và người lớn

· Catherine Gilmore-Lawless, một chuyên gia y tế người Mỹ gốc Canada từng du học ở Stockholm và sau đó chuyển đến đó ở luôn cho biết: “Họ có những kỳ nghỉ rất dài. “Năm tuần, và có thể để dành thời gian tích lũy”.

· Trong một thế giới có nhịp độ nhanh, điều đó sẽ tuyệt vời hơn nếu bạn có thể sống chậm lại và tận hưởng một cuộc sống ít áp lực hơn, ít căng thẳng hơn và dành nhiều thời gian hơn cho những điều mình yêu thích, phải không bạn.

4- Thay lời kết

Lagom là triết lý sống mà bạn có thể áp dụng vào gần như mọi khía cạnh trong cuộc sống thường ngày.

Lagom không chỉ là đơn giản hóa mọi thứ, mà nó còn giúp bạn giảm bớt căng thẳng và khiến bạn tìm thấy bình an và hạnh phúc trong sự cân bằng.

Lagom cũng giúp bạn nhận ra rằng đôi khi những điều đơn giản nhất lại mang đến cho bạn nhiều niềm vui nhất.

Và để kết luận, đề nghị vài điều dưới đây sẽ giúp chúng ta có thể có một cuộc sống cân bằng:

· 1- Chăm sóc và nuôi dưỡng chính bản thân mình: Bạn không thể hoàn thành bất cứ điều gì nếu bạn không khỏe mạnh. Nghỉ ngơi nhiều, tập thể dục và ăn uống hợp lý. Nhiều người trong chúng ta nghĩ rằng chúng ta có thể đốt nến ở cả hai đầu, ăn đồ ăn vặt (junk food), tập thể dục rất ít mà vẫn hoạt động đầy đủ. Bạn có thể thoát khỏi điều này một thời gian khi bạn còn trẻ, tuy nhiên, tại một số thời điểm nào đó, cách sống nầy sẽ đưa chúng ta đến kiệt sức. Tốt nhất, hãy dành thời gian mỗi ngày cho một hoạt động mà bạn yêu thích, chẳng hạn như đi bộ, tập thể dục hoặc nghe nhạc. Hoặc, cho phép bản thân thư giãn sau một ngày bận rộn bằng cách đọc sách, thiền định hoặc tắm nước nóng.

· 2- Biết ưu tiên của bạn là gì: Sự cân bằng không đòi hỏi sự nhồi nhét trong mọi hoạt động có thể. Xem xét các giá trị của bạn và quyết định điều gì quan trọng đối với bạn, và sau đó thiết lập ranh giới giới hạn của bạn.

· 3- Tạo ra một sự suy nghĩ chính chắn và có hiệu quả: Hãy tổ chức và lập kế hoạch trước. Hãy dành thời gian vào đầu mỗi tuần để đánh giá những việc cần phải làm. Lập danh sách việc cần làm trong một kế hoạch ngắn hạn hay dài hạn…

· 4- Mong đợi và chấp nhận điều bất ngờ xảy đến: Thay vì căng thẳng và khó chịu, hãy học cách lăn xả khi có điều gì đó mà bạn không thể kiểm soát xảy ra. Bạn có thể bị kẹt xe, máy tính của bạn có thể bị hỏng hoặc con bạn có thể bị bệnh thủy đậu. Sự việc xảy ra. Tất cả chúng ta đã trải qua những điều không mong đợi. Nếu bạn chấp nhận rằng bất cứ điều gì có thể xảy ra bất cứ lúc nào, thì sẽ ít có khả năng khiến bạn chệch hướng khi nó xảy ra.

· 5- Duy trì một thái độ tinh thần tích cực: Bắt đầu mỗi ngày với ý định làm tốt nhứt và hiệu quả nhứt. Nó có thể không phải lúc nào cũng diễn ra theo kế hoạch, nhưng nó có thể diễn ra suôn sẻ hơn nếu bạn đặt nó vào một trường hợp bất lợi nào đó!

Làm được những điều như trên, bạn đã đạt được một phần của cuộc sống cân bằng và học luôn cách đối phó với nghịch cảnh, những sự kiện không tiên liệu trước.

Mặc dù chúng ta không thể đoán trước và lập kế hoạch cho tất cả mọi thứ trong cuộc sống của mình, nhưng chúng ta có thể quyết định cách thức, địa điểm và thời gian để tập trung năng lượng của mình vào một việc gì đó cần làm.

Hy vọng những suy nghĩ góp nhặt trên sẽ gơi ý cho bạn chuẩn bị môt lối sống mới về cung cách sống cân bằng – ít nhu cầu – giản dị…nhứt là đối với những người đã bước qua tuổi…thất thập!

Ông Bà ta ngày xưa đã có những cuộc sống cân bằng, ít nhu cầu, đã thực hiện …Lagom Thụy Điển mà chúng ta chưa hay không để ý vì cuộc tranh đấu vội vã cho đời sống không giống như Cụ Nguyễn Khuyến với: