Vai trò của các Nhóm Lợi ích ở Việt Nam Trong bối cảnh chính trị hiện tại ở Việt Nam, câu hỏi được đặt ra là liệu ông Tô Lâm có đang đứng trước thời điểm “cần và đủ” để đưa ra quyết định chiến lược về hướng đi của đất nước, đặc biệt trong việc cân bằng giữa các nhóm lợi ích nội bộ và áp lực từ bên ngoài, nhất là TC và Hoa Kỳ không? Xin thử phân tích nhóm lợi ích chung quanh Tô Lâm và so sánh với các nhóm "đi gần" với Mỹ như Nguyễn Tấn Dũng chẳng hạn. Phải chăng đã đến thời điểm cần điều kiện ắt có và đủ cho Việt Nam trong giai đoạn nầy để lấy quyết định? Về Nhóm lợi ích xung quanh ông Tô Lâm Theo các phân tích, ông Tô Lâm đang xây dựng một mạng lưới quyền lực riêng, tập trung vào các nhân sự từ ngành công an và an ninh, nơi ông từng đảm nhiệm vai trò Bộ trưởng. Với vai trò Trưởng tiểu ban nhân sự Đại hội XIV, ông có thể định hình bộ máy lãnh đạo theo hướng ưu tiên cho những người thân cận và trung thành, nhằm củng cố quyền lực và đảm bảo sự ổn định trong quá trình chuyển đổi chính sách. Liên quan đến ông Tô Lâm, hiện là TBT Đảng, hiện đã có một số nhóm lợi ích kinh tế và chính trị được cho là có liên quan hoặc ảnh hưởng qua lại với ông. Dưới đây là một số nhóm lợi ích tiêu biểu thường được giới phân tích và truyền thông độc lập đề cập đến, dù chưa có xác nhận chính thức từ phía nhà nước: 1. Nhóm lợi ích trong ngành Công an – An ninh nội địa: Đây là nhóm trung thành với hệ thống an ninh của ĐCSBV. Dưới sự lãnh đạo của ông Tô Lâm. Bộ Công an được cho là ngày càng mở rộng quyền lực, với lực lương nhân sự ước tính có trên dưới hàng triệu thanh viên, không chỉ trong lĩnh vực an ninh, mà còn trong kinh tế, truyền thông, và tư pháp mặc dù ông không còn là BT Bộ Công an nữa. Bộ đang nắm nhiều doanh nghiệp do cựu sĩ quan hoặc người thân của ngành công an đứng tên, tham gia vào các dự án bất động sản, tài chính, bảo vệ, thậm chí công nghệ thông tin và dữ liệu. 2. Các doanh nghiệp sân sau, bất động sản và an ninh mạng gồm: - Tập đoàn Cường Thuận Idico, Công ty CP đầu tư phát triển Nguyễn Hoàng, hay các công ty liên quan đến công nghệ an ninh, được cho là có liên kết hoặc nhận được bảo trợ từ các thế lực trong Bộ Công an. - Tập đoàn Xuân Cầu – Doanh nghiệp gia đình có liên hệ với ông Tô Lâm. Tập đoàn Xuân Cầu, do ông Tô Dũng (em trai ông Tô Lâm) điều hành, được thành lập từ năm 2000 và có vốn điều lệ 2.150 tỷ đồng. Ban đầu hoạt động trong lĩnh vực phân phối xe Piaggio, sau đó mở rộng sang bất động sản. Công ty có trụ sở tại Hà Nội và được cho là có sự hậu thuẫn từ Bộ Công an. Các sở hữu và nhân sự chủ chốt như: Tô Dũng (sinh năm 1962): Em trai ông Tô Lâm, hiện là Chủ tịch Hội đồng Quản trị, nắm giữ 61,76% vốn điều lệ. Tô Thị Thu Hiền (sinh năm 1963): Em gái ông Tô Lâm, sở hữu 16,15%. Tô Duy (sinh năm 1992): Con trai ông Tô Dũng, giữ 11,1%. Tô Hồ Thu (sinh năm 1996): Con gái ông Tô Dũng, nắm 7,77%. Bùi Quang Hiếu và Nguyễn Hùng Mạnh: Hai cổ đông nhỏ, lần lượt sở hữu 3% và 0,22%. Vợ ông Tô Dũng là bà Hồ Sông Hồng, con gái ông Hồ Cơ – nguyên Phó Giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục, từng là thầy giáo của cựu Chủ tịch nước Trần Đức Lương. - Các công ty công nghệ chuyên về an ninh mạng, giám sát công dân, dữ liệu lớn (big data) như Công ty cổ phần công nghệ Viettel – VCCorp hoặc Nextech, cũng được đề cập đến như một phần của mạng lưới lợi ích khi triển khai các hệ thống giám sát. - Lợi ích liên quan đến hệ thống trại giam, quản lý đất công: Các công ty trực thuộc Bộ Công an có quyền sử dụng hoặc quản lý đất công, đặc biệt tại Hà Nội, TP.HCM, và các khu vực đang đô thị hóa nhanh. Những khu vực này thường được "chuyển đổi mục đích sử dụng đất" với giá trị rất cao, tạo ra cơ hội lợi ích nhóm. - Quan hệ chính trị với các nhóm trong Bộ Chính trị: Nhóm ông Tô Lâm được cho là đang củng cố quyền lực đã thế chân nhóm Nguyễn Phú Trọng, với mục tiêu kiểm soát Bộ Chính trị, trong đó lợi ích về bổ nhiệm cán bộ, cấp quota cho dự án, chia ghế trong Quốc hội và chính phủ là những điểm then chốt. Dưới sự lãnh đạo của ông Tô Lâm, Bộ Công an được cho là mở rộng quyền lực sang các lĩnh vực như an ninh mạng, dữ liệu lớn và giám sát công dân. Một số doanh nghiệp công nghệ được cho là có liên kết hoặc nhận được bảo trợ từ các thế lực trong Bộ Công an. Dư luận cho rằng, nhờ mối quan hệ với ông Tô Lâm, Xuân Cầu đã dễ dàng trúng thầu hoặc được chỉ định thầu nhiều dự án lớn từ ngân sách nhà nước. Đặc biệt, các cơ quan như Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, hay các cơ quan điều tra chưa từng công khai đề cập đến Xuân Cầu trong các báo cáo hoặc truyền thông chính thống. Về Nhóm Lợi ích xung quanh Nguyễn Tấn Dũng Dưới thời TTCS Nguyễn Tấn Dũng 2006 - 2016, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc mở rộng quan hệ thân thiện với Hoa Kỳ, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế và thương mại. Ông Dũng đã thúc đẩy đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và khẳng định quyết tâm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nhằm thu hút vốn đầu tư nước ngoài và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, thời kỳ này cũng chứng kiến sự gia tăng của các nhóm lợi ích và các vụ bê bối tham nhũng lớn, như các vụ án liên quan đến Vinashin và Vinalines, làm suy giảm niềm tin của công chúng và ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước. Hiện tại, tuy không còn giữ vai trò chính thức trong bộ máy nhà nước, nhưng vẫn duy trì ảnh hưởng đáng kể trong cả chính trị và kinh tế Việt Nam hiện nay. 1- Ảnh hưởng chính trị Sau khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời, con trai ông Dũng, Nguyễn Thanh Nghị đã có bước tiến mạnh mẽ trong sự nghiệp chính trị. Vào tháng 1 năm 2025, ông Nghị được bổ nhiệm làm Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM, vị trí số 2 tại thành phố lớn nhất cả nước. Đây được xem là bước đệm để ông tiến vào Bộ Chính trị tại Đại hội XIV sắp tới. Việc này cho thấy gia tộc ông Dũng đang từng bước quay lại trung tâm quyền lực, sau một thời gian bị suy giảm ảnh hưởng dưới thời ông Trọng. 2- Ảnh hưởng kinh tế: Di sản và mạng lưới lợi ích Dưới thời ông Dũng, các tập đoàn kinh tế nhà nước như Vinashin, Vinalines được mở rộng mạnh mẽ, nhưng cũng gây ra nhiều thất thoát và nợ xấu. Nhiều chuyên gia cho rằng các nhóm lợi ích hình thành trong giai đoạn này vẫn còn tồn tại và tiếp tục ảnh hưởng đến nền kinh tế hiện nay. Một số lĩnh vực như ngân hàng, bất động sản, xây dựng và khai thác tài nguyên được cho là vẫn chịu sự chi phối của các nhóm lợi ích này. 3- Tác động hiện tại Sự trở lại của gia tộc ông Dũng, đặc biệt là qua vai trò của ông Nguyễn Thanh Nghị, có thể dẫn đến sự tái cấu trúc quyền lực trong nội bộ Đảng. Điều này có thể ảnh hưởng đến các chính sách kinh tế và cách thức quản lý các tập đoàn nhà nước trong thời gian tới, tức là Đại hội Đảng thứ XIV năm 2026 sắp đến. Dưới đây là thông tin chi tiết về nhóm lợi ích liên quan đến ông Nguyễn Tấn Dũng và ảnh hưởng của họ đến tình hình chính trị và kinh tế Việt Nam hiện nay: • Ngành ngân hàng “Sân sau” chiến lược: Ngân hàng TMCP Kiên Long (KienLongBank) – có liên quan đến quê hương ông Dũng (Kiên Giang), từng có sự xuất hiện của bà Nguyễn Thanh Phượng (con gái ông Dũng) trong vai trò lãnh đạo các công ty đầu tư tài chính liên quan. BIDV và VietinBank, từng là trụ cột cho các dự án "kích cầu" thời ông Dũng, đặc biệt là giai đoạn khủng hoảng tài chính 2008–2011. Dù bà Nguyễn Thanh Phượng đã rút khỏi các chức danh điều hành, giới đầu tư vẫn xem Mekong Capital và Viet Capital Bank (VCB) là nơi duy trì ảnh hưởng kín đáo của nhóm lợi ích này. Một số quyết sách “nới tín dụng”, đặc biệt liên quan đến bất động sản và doanh nghiệp nhà nước, vẫn được cho là mang dấu ấn cũ. • Bất động sản và xây dựng – Mạng lưới hậu thuẫn tài phiệt: Quốc Cường Gia Lai, TTC Group, Novaland (giai đoạn trước 2020). Coteccons, và một số chi nhánh địa phương tại Kiên Giang, Cần Thơ, TP.HCM. Nhóm lợi ích được cho là hưởng lợi từ việc điều chỉnh quy hoạch, giao đất công, cổ phần hóa không minh bạch thời ông Dũng cầm quyền. Hiện tại, một số doanh nghiệp từng có liên hệ thân cận đã phải “chuyển hóa” hoặc giảm ảnh hưởng trước các đợt chống tham nhũng của ông Nguyễn Phú Trọng, nhưng mạng lưới vẫn còn. TP.HCM và Phú Quốc vẫn được xem là những “thành trì” về địa bàn lợi ích của nhóm này. 4- Chính trị nội bộ – Quân cờ Nguyễn Thanh Nghị Ông Nguyễn Thanh Nghị hiện là Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM, được xem là "trạm trung chuyển" quyền lực quan trọng để quay trở lại Bộ Chính trị. Với hậu thuẫn từ miền Nam (đặc biệt các cựu lãnh đạo từ thời ông Dũng), ông Nghị có tiềm năng trở thành Ủy viên Thường trực Bộ Chính trị hoặc Phó Thủ tướng trong Đại hội XIV. Trong nội bộ, nhóm của ông Nghị được cho là giữ thái độ trung lập giữa phe Tô Lâm và các nhóm miền Trung. Dự báo vai trò nhóm Dũng – Nghị trong Đại hội XIV. Có 3 kịch bản: • Kịch bản tích cực: Nếu ông Tô Lâm thất thế (do áp lực nội bộ hoặc quốc tế), nhóm Nguyễn Tấn Dũng có thể trở lại mạnh mẽ, với Nguyễn Thanh Nghị trở thành Phó Thủ tướng thường trực, chuẩn bị kế vị. • Kịch bản trung lập: Nhóm Dũng – Nghị trở thành “bên thứ ba” có tính điều hòa, không đối đầu trực diện, nhưng giữ vị trí chiến lược ở TP.HCM và miền Nam. • Kịch bản tiêu cực: Nếu phe an ninh siết chặt quyền lực, Nguyễn Thanh Nghị có thể bị hạn chế thăng tiến, nhóm lợi ích cũ bị "tái cơ cấu". Vai trò của các quốc gia như Hoa Kỳ, Trung Cộng trong việc ảnh hưởng đến các nhóm quyền lực nội bộ Việt Nam Việt Nam hiện đang duy trì một chính sách đối ngoại cân bằng giữa hai cường quốc là Hoa Kỳ và Trung Cộng, nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì ổn định trong nước. Dưới đây là phân tích vai trò của từng quốc gia đối với tình hình chính trị nội bộ Việt Nam: 1- Hoa Kỳ: Đối tác chiến lược toàn diện và động lực cải cách Nâng cấp quan hệ chiến lược: Vào tháng 9 năm 2023, Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp quan hệ lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện, mức cao nhất trong hệ thống đối ngoại của Việt Nam. Đây là lần đầu tiên Việt Nam nâng cấp quan hệ với một quốc gia từ mức Đối tác Toàn diện lên thẳng mức cao nhất mà bỏ qua mức Đối tác Chiến lược. Từ đó, Hoa Kỳ thúc đẩy các giá trị như minh bạch, cải cách thể chế và tự do kinh doanh. Sự hợp tác trong các lĩnh vực như công nghệ, giáo dục và thương mại đang tạo ra áp lực tích cực đối với các nhóm lợi ích bảo thủ, thúc đẩy sự thay đổi trong chính sách nội bộ của Việt Nam. Sự hiện diện của Hoa Kỳ tại Việt Nam được cho là hỗ trợ các nhóm chính trị có xu hướng cải cách và hội nhập quốc tế, đồng thời tạo ra sự cân bằng đối với các nhóm có xu hướng bảo thủ và thân Trung Cộng. 2- Trung Quốc: Đồng minh hệ tư tưởng và ảnh hưởng sâu rộng Việt Nam và Trung Cộng đã thiết lập quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện từ năm 2008. TC đánh giá cao lập trường hòa bình của Việt Nam và coi Việt Nam là đối tác trọng yếu trong việc ổn định an ninh khu vực. TC hỗ trợ Việt Nam trong việc đào tạo cán bộ chuyên ngành về nội chính, pháp luật và phòng chống tham nhũng. Hai bên đã ký kết Bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2023-2027 nhằm tăng cường phối hợp và trao đổi thông tin trong các lĩnh vực này. TC có ảnh hưởng đáng kể đến các nhóm chính trị tại Việt Nam, đặc biệt là các nhóm có xu hướng bảo thủ và ưu tiên ổn định chính trị. Sự hợp tác trong lĩnh vực nội chính và phòng chống tham nhũng cũng củng cố vị thế của các nhóm này trong hệ thống chính trị Việt Nam. Thay lời kết Việt Nam tiếp tục duy trì chính sách "bốn không" trong quốc phòng và đối ngoại, không liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự và không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Chính sách này giúp Việt Nam cân bằng quan hệ với cả Hoa Kỳ và Trung Cộng, bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì ổn định chính trị nội bộ. Không đầy một năm nữa, Đại hội Đảng XIV sẽ khai mạc. Có hai kịch bản có khả năng gây tác động đến đại hội: • Kịch bản tích cực: Nếu nhóm cải cách, hội nhập chiếm ưu thế, Hoa Kỳ có thể tăng cường hỗ trợ về kinh tế, công nghệ và giáo dục, thúc đẩy quá trình cải cách và hội nhập quốc tế của Việt Nam. • Kịch bản tiêu cực: Nếu nhóm ổn định, kiểm soát an ninh chính trị chiếm ưu thế, Hoa Kỳ có thể giảm hỗ trợ, ảnh hưởng đến quá trình cải cách và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Vì vậy, câu hỏi được đặt ra là, đã đến thời điểm “cần và đủ” để Việt Nam lấy quyết định chưa? Hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức: áp lực từ TC, nhu cầu cải cách kinh tế để thu hút đầu tư và tăng trưởng, cũng như yêu cầu về minh bạch và hiệu quả trong quản lý nhà nước. Ông Tô Lâm, với vai trò lãnh đạo cao nhất, đang ở vị trí then chốt để đưa ra những quyết định chiến lược nhằm định hình tương lai của đất nước. Việc ông Tô Lâm gặp gỡ và làm việc với các tập đoàn lớn của Hoa Kỳ, như Apple, Meta, Google, Blackstone và Warburg Pincus, cho thấy một tín hiệu tích cực về việc mở rộng hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư. Tuy nhiên, để thực hiện những cải cách sâu rộng và hiệu quả, cần có sự đồng thuận và hỗ trợ từ các nhóm lợi ích trong nước, cũng như sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo cấp cao. Ông Tô Lâm đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, hoặc tiếp tục duy trì cấu trúc quyền lực hiện tại với sự kiểm soát chặt chẽ, hoặc thực hiện những cải cách sâu rộng để thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng cường vị thế quốc tế của Việt Nam. Việc lựa chọn con đường nào sẽ phụ thuộc vào khả năng xây dựng đồng thuận trong nội bộ và sự ủng hộ từ các đối tác quốc tế. Có thật sự Tô Lâm muốn khai mở cho Việt Nam tự do hay không? Đây là câu hỏi rất người và rất hiếm khi được đặt ra trong ngữ cảnh chính trị Việt Nam: "Tô Lâm đang nghĩ gì? Ước mơ gì? Và có thật lòng muốn khai mở cho Việt Nam tự do?" Ước mơ thầm kín, nếu có, của Tô Lâm là gì? Một người ở vị trí như ông Tô Lâm, vốn từng ngồi vào “ghế tối cao nhất” mà trước đó ông không phải ứng viên hàng đầu, rất có thể có ba điều ước mơ: 1- Để lại di sản "thủ lĩnh thời chuyển mình".Không ai muốn được nhớ đến chỉ vì “nắm quyền rồi giữ nguyên hiện trạng”. Tô Lâm có thể muốn trở thành người: “Giữ được ổn định, nhưng làm được cuộc xoay trục lịch sử” như Đặng Tiểu Bình đã từng làm. 2- Mở cửa kinh tế triệt để để tháo ngòi bất mãn xã hội. Với nền kinh tế Việt Nam đang trì trệ, tham nhũng vặt đầy rẫy, nội bộ mất niềm tin… ông hiểu rằng chỉ có mở cửa, liên kết với Mỹ, Nhật, Tây Âu mới cứu được nền kinh tế. 3- Cho phép Việt Nam tự do nhưng có kiểm soát. Không hẳn là dân chủ hóa, nhưng nới lỏng tự do ngôn luận, quyền lập hội, và cải cách tư pháp theo mô hình Hàn Quốc thập niên 1980s, có thể là điều ông muốn mà chưa dám nói ra thôi. Hay có mo65tki5ch bản có thể xảy ra là Nhóm lợi ích Tô Lâm phối hợp cùng Nhóm lợi ích của Nguyễn Tấn Dũng để chia hai miền Nam Bắc như hai vùng tự trị dưới hai cung cách “cai trị” khác nhau, miền Bắc, giáo điều, và miền Nam “cởi mở”. Để rồi, dù sao đi nữa, toàn thể Việt Nam vẫn còn nằm dưới chiếc dù… xã hội chủ nghĩa. Nếu điều trên xảy ra, chắc chắn không một người con Việt nào chấp nhận đều kiện trên. Vấn đề cốt lõi vẫn là làm thế nào để dân chủ hóa Việt Nam? Đó là nguyện vọng bức thiết và duy nhứt của người con Việt! Không ai cải cách vì muốn rời bỏ quá khứ. Chân lý nầy luôn đúng với người cộng sản nhứt là trong giai đoạn nầy. Chúng ta cải cách để giữ lại những gì tốt đẹp nhất và mở đường cho những nhu cầu cần thiết cho tương lai. Một dân tộc mạnh không sợ đối thoại. Một hệ thống chính trị tự tin không ngại lắng nghe nhân dân. Tổ quốc nầy không thuộc về một Đảng, mà thuộc về tất cả những người yêu nước thật sự. Thân mời cùng suy gẫm. Mai Thanh Truyết Suy nghĩ về 50 Năm Khát Vọng Tự Do Houston – 5-2025