Dr Doom - Mười Đại Hiểm Họa Dưới Mắt Nouriel Roubini

Lời người viết: Nouriel Roubini, Giáo sư Kinh tế Đại học New York, Stern School of Business, là Kinh tế Trưởng Cty Atlas Capital Team, CEO Roubini Macro Associates, Đồng Sáng lập TheBoomBust.com, và là tác giả cuốn sách “MegaThreats: Ten Dangerous Trends That Imperil Our Future, and How to Survive Them (Little, Brown and Company - Các đại hiểm họa : Mười đại hiểm họa đe dọa chôn vùi tương lai của chúng ta, và làm thế nào để sống còn’’ xuất bản tháng vào tháng 10/2022. Ông cũng là cựu cố vấn kinh tế về quốc tế dịch vụ của Hội đồng Cố vấn Kinh tế Tòa Bạch ốc dưới thời TT Clinton. Ông đã từng làm việc cho Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF), Ngân hàng Thế Giới, và Kho dự trữ Liên bang – US Federal Reserve.

***

Bốn mươi năm sau khi chấm dứt Đại chiến Thế giới II, các yếu tố như sự biến đổi khí hậu và sự chuyển dịch công việc chuyên môn và không chuyên môn không nằm trong suy nghĩ của các công dân toàn cầu, thậm chí hai danh từ phi toàn cầu hóa - deglobalization và chiến tranh thương mại - trade war cũng chưa thấy xuất hiện.  Nhưng hiện nay, chúng ta đang đối diện trước một thời đại mới, chúng ta đang trở về tình trạng chung của thế giới đã từng xuất hiện từ những năm 1914 cho đến 1945. Đó là không khí bất ổn về chính trị, quân sự, và chiến tranh toàn cầu qua cuộc chiến Nga-Ukraine và các điểm nóng đang diễn ra trên thế giới.

Từ đó, các đại hiểm họa đang sừng sững đe dọa tương lai chúng ta trong hầu hết lãnh vực như công ăn việc làm, lương hướng, tình trạng khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nguy cơ thế chiến thứ ba, và cuộc chiến tranh hạch nhân v.v…

Nhà kinh tế học nổi tiếng Nouriel Roubini có biệt danh là “Dr. Doom” đã được biết đến  cho đến khi dự đoán của ông về cuộc khủng hoảng nhà ở năm 2008 và cuộc Đại suy thoái trở thành sự thật. Vừa qua, qua cuốn sách trên, Ông đã trở lại với một dự đoán đáng sợ hơn nhiều. Có không dưới mười mối đe dọa chồng chéo, liên kết với nhau nghiêm trọng đến mức ông gọi chúng là Mười Đại hiểm họa - Megathreats.

Ông tuyên bố:“Từ cuộc khủng hoảng tiền tệ (nợ quốc gia) tồi tệ nhất mà thế giới từng chứng kiến, đến việc các chính phủ bơm quá nhiều tiền vào xã hội, cho đến biên giới bị phong tỏa đối với công nhân và nhiều chuyến vận chuyển hàng hóa, hoặc sự trỗi dậy các cuộc cạnh tranh giữa các siêu cường mới Trung Cộng và Hoa Kỳ, cho đến các đột biến khí hậu tấn công trực tiếp vào các thành phố đông dân cư nhất của chúng ta. Chúng ta đang phải đối mặt không phải một, không phải hai mà là mười nguyên nhân gây ra thảm họa. Có một cơ hội nhỏ là chúng ta có thể tránh được chúng nếu tỉnh táo lại – nhưng chúng ta phải hành động ngay bây giờ.”

Các mối đe dọa lớn là những rủi ro lớn, rất lớn có thể thay đổi nhanh chóng tiến trình của nền kinh tế toàn cầu và thế giới nói chung, ví dụ, nguy cơ chiến tranh giữa các cường quốc cuối cùng có thể châm ngòi cho một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba. Chúng có thể là những rủi ro đáng kể với tác động to lớn về kinh tế, xã hội, chính trị, địa chính trị, tài chính, tiền tệ, và làm đảo lộn môi trường tự nhiên trên thế giới...

Người viết chỉ chú trọng đến những phần tác giả bình luận về ảnh hưởng đến những suy nghĩ và nhận định của Dr. Doom về sự biến đổi khí hậu, một trong 10 đại họa chằng chịt đan chéo lẫn nhau do tác giả nêu ra cho thế giới trong những ngày sắp tới mà thôi,

1-    Từ khủng hoảng kinh tế ảnh hưởng đến sự thay đổi cục diện trên thế giới

Việc Tập Cận Bình tiếp tục củng cố chế độ độc đoán của mình và việc Hoa Kỳ thắt chặt các hạn chế thương mại đối với TC, cuộc chiến tranh lạnh mới Trung-Mỹ đang ngày càng trở nên lạnh hơn. Tồi tệ hơn nữa, tất cả có thể dễ dàng trở nên nóng hơn vì tình trạng của Đài Loan, nơi mà ông Tập cam kết thống nhất với đại lục, và nơi mà Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden dường như cam kết bảo vệ. Trong khi đó, Triều Tiên sở hữu vũ khí hạt nhân lại một lần nữa gây chú ý bằng cách bắn tên lửa qua Nhật Bản và Hàn Quốc.

Chiến tranh mạng xảy ra hàng ngày giữa các cường quốc theo chủ nghĩa xét lại này với phương Tây, và nhiều quốc gia khác đã áp dụng quan điểm không liên kết đối với các chế độ trừng phạt do phương Tây lãnh đạo. Từ vị trí thuận lợi ngẫu nhiên ở giữa tất cả các sự kiện này, hiện tại chúng ta vẫn chưa biết liệu Thế chiến III đã bắt đầu ở Ukraine hay chưa.

Ngay cả khi không tính đến mối đe dọa của Tận thế - Armageddon hạt nhân, nguy cơ về Ngày hủy diệt môi trường – Environmental Apocalypse ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là khi hầu hết các cuộc thảo luận về net-zero (chấm dứt sự phát thải khí carbonic) vào năm 2050 căn cứ theo kết ước ở COP27 vừa qua, và đầu tư ESG (môi trường, xã hội và điều hành - environment, social, and governance) chỉ là để tẩy chay xanh (greenwashing) - hoặc mong muốn xanh (greenwishing). Lạm phát xanh mới (new greenflation) đã sẵn sàng, bởi vì nó chỉ ra rằng việc tích lũy các kim loại cần thiết (như các pin năng lượng cho xe điện) cho quá trình chuyển đổi năng lượng đòi hỏi rất nhiều năng lượng đắt đỏ.

Nguy cơ ngày càng tăng về các đại dịch mới tồi tệ hơn các bệnh dịch trong Kinh thánh, do mối liên quan giữa sự hủy hoại môi trường và các bệnh lây truyền từ động vật sang người (zoonotic diseases). Động vật hoang dã mang mầm bệnh nguy hiểm đang tiếp xúc gần hơn và thường xuyên hơn với con người và gia súc. Đó là lý do tại sao chúng ta phải trải qua các đại dịch và dịch bệnh thường xuyên hơn và nguy hiểm hơn (HIV, SARS, MERS, cúm lợn – swine flu, cúm gia cầm, Zika, Ebola, COVID-19) kể từ đầu những năm 1980. Tất cả các bằng chứng cho thấy rằng vấn đề này sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai. Thật vậy, do sự tan chảy của lớp băng vĩnh cửu ở Siberia, chúng ta có thể sớm phải đối mặt với những loại virus và vi khuẩn nguy hiểm đã bị “nhốt” chặt trong hàng thiên niên kỷ.

Hơn nữa, xung đột địa chính trị và các mối lo ngại về an ninh quốc gia đang thúc đẩy các cuộc chiến thương mại, tài chính và công nghệ, đồng thời đẩy nhanh quá trình phi toàn cầu hóa. Sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ và sự đối đầu trực tiếp giữa Trung-Mỹ sẽ khiến nền kinh tế toàn cầu, chuỗi cung ứng và thị trường bị chia cắt và phân ra thành nhiều mảnh hơn. Các từ thông dụng “thân thiện - friend-shoring” và “an toàn và công bằng thương mại - secure and fair trade” đã được thay thế “bất thân thiện - offshoring” và “thương mại tự do - free trade”.

Ở trong nước Mỹ, những tiến bộ về trí tuệ nhân tạo, người máy và tự động hóa sẽ phá hủy ngày càng nhiều việc làm, ngay cả khi các nhà hoạch định chính sách xây dựng những bức tường bảo hộ cao hơn trong nỗ lực chống lại cuộc chiến tranh vừa qua. Bằng cách vừa hạn chế nhập cư vừa yêu cầu sản xuất trong nước nhiều hơn, các nền kinh tế tiên tiến đang già hóa sẽ tạo ra động lực mạnh mẽ hơn cho các công ty áp dụng các công nghệ tiết kiệm lao động. Trong khi các công việc thường ngày rõ ràng là có nguy cơ bị chấm dứt, thì bất kỳ công việc đặc biệt nào cũng có thể được phân tách thành các nhiệm vụ rời rạc và thậm chí nhiều công việc sáng tạo khác. Các mô hình ngôn ngữ AI như GPT-3 đã có thể viết tốt hơn hầu hết con người và gần như chắc chắn sẽ thay thế nhiều công việc và nguồn thu nhập của con người. Tất nhiên, một số nhà khoa học tin rằng Con người - Homo sapiens sẽ hoàn toàn lỗi thời trước sự trỗi dậy của trí thông minh nhân tạo nói chung hoặc siêu trí tuệ máy móc - machine super-intelligence, mặc dù đây là một chủ đề gây tranh cãi gay gắt.

Do đó, theo thời gian, tình trạng bất ổn kinh tế sẽ ngày càng sâu sắc, sự bất bình đẳng sẽ còn gia tăng hơn nữa và nhiều công nhân cổ cồn trắng sẽ bị bỏ lại phía sau.

2-    Từ sự thay đổi cục diện toàn cầu đến nguy cơ chiến tranh thế giới

Chúng ta nên lo lắng như thế nào về khí hậu và chiến tranh?

Dr. Doom:”Hãy xem biến đổi khí hậu diễn tiến như thế nào? Có bốn nhóm vấn đề:

·       Ở cấp quốc gia, một số người phủ nhận biến đổi khí hậu là do hoạt động của con người;

·       Sau đó cũng có xung đột giữa già và trẻ, người già không quan tâm nhiều như người trẻ và người trẻ không thể ảnh hưởng đến quyết định của họ và có một hy vọng mong manh rằng công nghệ sẽ bằng cách nào đó giải quyết cuộc khủng hoảng này;

·       Vấn đề thứ ba là vấn đề quốc tế, bi kịch của cộng đồng. Nếu một quốc gia giảm lượng khí thải nhà kính CO₂ xuống 0 và không có quốc gia nào khác làm điều đó, thì quốc gia đó sẽ không có lợi. Họ trả giá cho chi phí trên mà không mang lại lợi lộc gì cả;

·       Các quốc gia đang phát triển mới nổi “đang nói” với các nền kinh tế tiên tiến rằng họ (các quốc gia đã phát triển) đã tạo ra vấn đề biến đổi khí hậu này, chiếm 90% lượng khí thải trong 200 năm qua. Tại sao các nền kinh tế mới nổi phải chịu ảnh hưởng ngay bây giờ, giảm lượng khí thải và tăng trưởng âm khi họ hầu như không đạt đến tầng lớp trung lưu?.

Có quá nhiều sự bao phủ xanh xung quanh vấn đề Môi trường – Xã hội – và Quản trị - ESG.

3-    Mọi người đang làm xanh mọi thứ trên quả địa cầu nầy!

COP26 ở Glasgow là một thảm họa, thành thật mà nói, nếu nhiệt độ không khí tăng 2,5⁰C so với thời kỳ tiền công nghiệp, đó sẽ là một thảm họa. 2⁰C là đủ tồi tệ rồi, mà còn lên 3⁰C là một thảm họa mà “các ông” (gần 200 lãnh đạo các quốc gia) đang hướng tới nó!

Có một điểm không thể quay lại. Một khi dải băng ở Bắc cực hoặc Nam Cực nứt ra và bị tan chảy, mực nước biển sẽ tăng thêm 10 feet – không phải trong 40 năm, mà là trong 4 tháng. Điều đó thực sự có thể xảy ra trong 4 tháng nếu tảng băng nứt ra. Đó là một điểm không thể quay lại, một sự gián đoạn, nơi thiệt hại trở nên rất lớn mà không có cách nào thực sự để khắc phục (?)

Chính vì vậy các cuộc chiến tranh lớn giữa các cường quốc toàn cầu có thể xảy ra, một mùa đông hạch nhân có thể tiêu diệt tất cả, trừ những thành viên xa xôi nhất của loài người ngoài hành tinh của chúng ta.

Đó chính là mối đe dọa tiềm tàng trong 10 năm tới, và sự tàn phá khí hậu là mối đe dọa trong 30-40 năm tới.

Dr. Doom gợi ý về mục tiêu công việc của ông là cảnh báo mọi người về những vấn đề mà chúng ta gặp phải.

·       Hãy ngừng vùi đầu vào cát trong khi đồng hồ đang đếm ngược.

·       Hãy nhận ra rằng các mối đe dọa lớn đang xuất hiện sớm hơn chúng ta mong đợi.

Nếu chúng ta không hành động trước những mối đe dọa này trong thập kỷ tới, chúng ta sẽ phải đối mặt với một điểm không thể quay đầu lại, chúng ta có khoảng thời gian là một thập kỷ – nhiều nhất là – để giải quyết những vấn đề này.

Dr. Doom' dự đoán NYC bị phá hủy bởi vũ khí hạt nhân, bão trong 20 năm tới.

4-    Suy nghĩ của Dr. Doom về hiểm họa môi trường toàn cầu

Ông tâm sự tiếp:”Khi tôi lớn lên, biến đổi khí hậu vẫn chưa phải là mối lo ngại. “Không ai nói về tài nguyên thiên nhiên hay siêu bão, và đại dịch toàn cầu lớn gần đây, nhất là vào năm 1918, vì vậy đó không phải là vấn đề đáng lo ngại. Tôi biết rằng nếu tôi làm việc và học tập chăm chỉ, tôi có thể trở thành bất cứ thứ gì: luật sư, kỹ sư, chủ ngân hàng, công nhân nhà máy. Và tôi không phải lo lắng về việc bị trí tuệ nhân tạo thay thế. Chúng tôi sống trong một nền dân chủ ổn định, không có các đảng phái chính trị cực đoan. Có một số sự phân chia giữa cánh hữu và cánh tả, nhưng không có gì giống như hiện tượng chính trị hóa và sự đối nghịch không khoan nhượng mà chúng ta có ngày nay. Không ai nói về một cuộc nội chiến tiềm tàng ở Mỹ hay một cuộc ly khai bạo lực ở thời gian nầy như hôm nay.”

Ngay cả khi thế giới bắt đầu thay đổi, và “thanh niên” Roubini là một trong số những người đầu tiên gióng lên hồi chuông báo động rằng loài người đang tiến dần đến sự diệt vong nhất định, ông vẫn không rút lui vào một hầm ngầm nào đó và im lặng. Ông tiếp tục chuẩn bị tinh thần cho sự kết thúc.

Rồi, cho đến một ngày nhiệt độ cao kỷ lục và hạn hán đã châm ngòi cho các vụ cháy rừng dữ dội ở California khiến cho Roubini phải thốt lên:” Mặc dù chúng ta có thể cố gắng đảo ngược tiến trình biến đổi khí hậu, nhưng chúng tôi không muốn hy sinh ngày hôm nay vì lợi ích của con cái chúng ta và các thế hệ tương lai."

Roubini thích biệt danh Tiến sĩ Hiện thực – Dr. Realist hơn Tiến sĩ Doom – Dr. Doom. Ông không phải là người theo thuyết định mệnh, nhưng Ông chỉ là một người đang mở to mắt nhìn về tương lai và xem xét nó sẽ ảnh hưởng đến Ông như thế nào!

Ông nói: “Không chỉ những công việc của tầng lớp lao động có nguy cơ bị thay thế bởi tự động hóa bằng người máy-robot. “Công việc của tôi với tư cách là một nhà kinh tế cố gắng dự đoán Fed, trong 10 năm nữa, người máy sẽ làm điều đó tốt hơn tôi. “Họ” sẽ lấy tất cả dữ liệu, mọi bài phát biểu của mọi quan chức Fed và họ sẽ đưa ra dự đoán cho bạn về quyết định tiếp theo của Fed. Và mọi sắc thái sẽ tốt hơn nhiều so với những gì tôi có thể cung cấp. Giống như mọi người, tôi đang hướng tới sự không liên quan, dính líu gì đến những sinh hoạt kinh tế của Fed nữa!

Nhưng có “Ai” có thể đảo ngược để làm được gì không?

Ông nói:”Tôi không chắc mọi người sẽ làm gì.” và “Chúng tôi không muốn hy sinh ngày hôm nay vì lợi ích của con cái và thế hệ tương lai. Vì vậy, chúng tôi đánh giá thấp tương lai với hy vọng rằng công nghệ sẽ giải quyết vấn đề này bằng một phép mầu nào đó.”

Đối với tất cả những cuộc nói chuyện của Roubini về “cơn ác mộng đối với nhân loại” và không có nhiều niềm tin rằng “mọi người sẽ lắng nghe”, thì ít nhất một phần nào đó trong người, Ông tin vào một kết thúc có hậu:”Tôi nghĩ những người trẻ tuổi đang nghe thông điệp của tôi”, và tiếp:“Tôi sẽ chết sau 30 năm nữa, nhưng họ mới là những người thực sự có nhiều thứ để mất nhất. Hy vọng rằng sẽ có một phong trào, một cuộc nổi dậy chống lại những gì sắp tới.”

Và Ông kết luận:”Không quan trọng đó là Đảng Cộng hòa hay Đảng Dân chủ - những mối đe dọa này nghiêm trọng hơn nhiều so với các cuộc tranh luận đảng phái nhỏ nhặt của chúng ta. Đây là vấn đề liệu loài người sẽ tồn tại và phát triển hay chúng ta sẽ chìm.”

Và nếu chúng ta chìm, Ông tâm sự:”Chúng ta chìm cùng nhau, và chúng ta chết đuối cùng nhau. Tất cả chúng ta đều ở trên cùng một chiếc thuyền. Chúng ta có thể nhìn chiếc thuyền đầy nước, hoặc chúng ta có thể cùng nhau làm điều gì đó với nó.” – “If we sink, he said, “we sink together, and we drown together. We’re all in the same boat. We can watch the boat fill with water, or we can work together to do something about it.”

Thay lời kết

Cuốn sách “MegaThreats: Ten Dangerous Trends That Imperil Our Future, and How to Survive Them - Các đại hiểm họa : Mười đại hiểm họa đe dọa chôn vùi tương lai của chúng ta, và làm thế nào để sống còn’’ vừa mới lưu hành khắp nơi. Cần phải có thời gian để chứng thực. Nhưng có một điều chắc chắn là Dr. Doom hay Dr. Realist, cũng là một tên gọi khác của Ông đã hình dung một cách cụ thể 10 hiểm họa đang diễn ra trên thế giới, chỉ rỏ vài nét ở nơi nầy, cũng như vài nét khác ở những quốc gia khác.

Ông đã phân tích và xâu lại từng mắc xích để từ đó khâu lại thành một chuỗi sự kiện bi thảm đang và sẽ xảy ra cho thế giới trong những ngày sắp tới.

Ông cũng chỉ ra nhiều phương hướng và nỗ lực để hạn chế tình trạng tồi tệ nhứt xảy ra. Hiện tại, chiến tranh giữa Nga và Ukraine, “chuẩn” chiến tranh giữa Trung Cộng và Đài Loan, nạn thiếu hụt lương thực và năng lượng toàn cầu, nạn lạm phát khắp nơi, sự khủng hoảng kinh tế toàn thế giới, cộng thêm sự bùng phát trở lại Covid Wuhan đang ... chứng minh sự hiện diện của 10 dự đoán tệ hại của Dr. Doom.

Vấn đề về sự hâm nóng toàn cầu hay biến đổi khí hậu cho đến hiện nay vẫn là một giả thuyết bị chính trị hóa ngay từ sau Thượng đỉnh Rio de Janeiro, Brazil năm 1992. Mãi cho đến Thượng đỉnh COP 27 vào tháng 12/2022 vừa qua tại Ai Cập, đại diện của 200 quốc giá thành viên vẫn tiếp tục hứa và các quốc gia “đang phát triển” trong đó có Trung Cộng (nền kinh tế thứ 2 trên thế giới (?)), Ấn, Brazil, và cả Việt Nam cũng hứa cắt giảm sự phóng thích khí carbonic…nhưng đồng thời vẫn đi theo con đường sản xuất năng lượng qua việc xây dựng thêm các nhà máy than nhiệt điện cho đến 2040, mà thế giới dự tính sẽ chấm dứt hoàn toàn loại năng lượng hóa thạch nầy vào năm 2050!

Như vậy, câu hỏi được đặt ra là liệu thế giới qua các Thượng đỉnh COP có thực tâm giải quyết vấn đề hạn chế sự phóng thích CO2 hay không?

·       Hay đó chỉ là một lý do để áp đặt và kiểm soát các quốc gia …đang phát triển.

·       Hay đó chỉ là một “hoax” được “thế giới ngầm” dựng lên và trầm trọng hóa do các âm mưu chính trị của họ nhằm “định hướng” cho từng quốc gia một, kể cả Hoa Kỳ.

·       Và sau cùng, sự hâm nóng toàn cầu hay sự biến đổi khí hậu là một thực tế đang xảy ra cho thế giới hay chỉ là một giả thuyết vẫn còn một số lượng không nhỏ khoa học gia trên thế giới phù nhận trong đó Elon Musk là một điển hình.

Mỗi chúng ta, tùy theo quan điểm và nhận thức khác nhau có thể tự hình dung và cảm nhận các nhận định của tác giả Dr. Realist dưới nhiều góc cạnh khác nhau nhằm đưa ra kết luận từ tư duy mỗi người, nhưng có một điều chắc chắn là Mười đại hiểm họa trên sẽ vẫn còn ám ảnh chúng ta.

Và chỉ cần có một suy nghĩ tổng hợp về những vấn nạn đang xảy ra trên trái đất mới hy vọng có cơ may tìm ra được giải pháp cho toàn cầu như các đề nghị của Dr. Realist.

Một thế giới tồi tệ do con người tạo dựng nên!

 

Mai Thanh Truyết

Mùa Xuân trắc trở - 2023