Kintsugi: Nghệ thuật hàn gắn những rạn nứt tâm hồn

Trong bốn khái niệm về triết học trong nền văn hóa của Nhựt là Kaizen, Ikigai, và Moai, và Wabi-sabi.

·       Kaizen: Một triết lý kinh doanh của Nhật Bản về cải tiến liên tục trong việc thực hành làm việc nhằm đạt được hiệu quả cá nhân hay đoàn thể;

·       Ikigai:Thường được sử dụng để chỉ nguồn gốc giá trị trong cuộc sống của một người hoặc những điều làm cho cuộc sống của một người có giá trị;

·       Moai: Ý nghĩa: Trong ngôn ngữ Rapa Nui, các bức tượng trên đảo Phục Sinh được gọi là Moai Aringa Ora, có nghĩa là khuôn mặt sống của tổ tiên chúng ta. Lý giải phổ biến nhất là những bức tượng này được tạo ra để bảo tồn năng lượng của người bản địa sau khi chết. Hơn nữa, họ còn tin tưởng rằng năng lượng này kiểm soát mùa màng và động vật; 

·       Wabi-sabi: Đại diện cho sự chấp nhận sự bất toàn (imperfection). Khái niệm này có nguồn gốc từ giáo lý Phật giáo và bao gồm việc công nhận sự bất đối xứng, bất thường, và khiêm tốn như các thuộc tính của sắc đẹp tùy theo nhản quan của mỗi người.

Và, từ thế kỷ thứ 15, người Nhựt đã cũng nghĩ ra một nghệ thuật tên là Kintsugi (金 継 ぎ, "vàng mộc"), còn được gọi là Kintsukuroi (金 繕 い, có nghĩa là "sửa chữa vàng". Nghệ thuật Nhựt Bản sửa chữa đồ gốm bị phá vỡ với một sơn mài đặc biệt phủ bột vàng, bạc, hoặc bạch kim, một phương pháp tương tự như kỹ thuật maki-e. Các đường nối vàng rực rỡ trong các vết nứt của đồ gốm, tạo ra một ngoại hình độc đáo cho mảnh ghép.

Đó là một nét văn hóa Nhựt, như một triết lý, kỹ thuật nầy xem việc vỡ và sửa chữa như một phần lịch sử của một vật thể, chứ không phải là thứ để ngụy trang

Phương pháp sửa chữa bảo tồn kỷ niệm lịch sử độc đáo của mỗi tạo tác bằng cách nhấn mạnh lịch sự "gãy xương" và bị phá vỡ của nó, thay vì che giấu hoặc ngụy trang những nét gẩy. Kintsugi thường làm cho mảnh được sửa chữa thậm chí đẹp hơn bản gốc, làm sống lại nó với cuộc sống mới.

Những kỹ thuật này họ học từ thiền học, cái cũ và cái mới có thể sống chung với nhau để tạo nên cái gì đẹp hơn.

Sơn mài là một truyền thống lâu đời ở Nhựt và ở một số quốc gia khác như Trung Hoa và Việt Nam, nhưng kintsugi có thể đã được kết hợp với maki-e để thay thế cho các kỹ thuật sửa chữa đồ gốm khác. Trong khi quá trình này được kết hợp với các thợ thủ công Nhựt, Kintsugi trở nên gắn bó mật thiết với các bình gốm dùng cho chanoyu (trà đạo Nhật Bản). Có một giả thuyết cho rằng kintsugi có thể bắt nguồn từ khi Shōgun Nhật Bản Ashikaga Yoshimasa gửi một chiếc bát trà bị hư hỏng của Trung Hoa về Tàu để sửa chữa vào cuối thế kỷ 15.

Rốt ráo là, Kintsugi là nghệ thuật sửa chữa đồ gốm bị hỏng của Nhật Bản nhằm nhắc nhở chúng ta quý trọng vẻ đẹp là cách sống và nhận thức thế giới, với mục đích chấp nhận chu kỳ tự nhiên một cách hòa bình. Hay đi xa hơn nữa, Kintsugi là… Nghệ thuật hàn gắn những vết nứt tâm hồn.

Kin = vàng

tsugi = hàn gắn.

  Triết lý về Kintsugi 

Về mặt triết học, kintsugi tương tự như triết lý wabi-sabi của Nhật Bản, bao hàm những khuyết điểm hoặc không hoàn hảo.  Mỹ học Nhựt - Japanese aesthetics coi trọng các dấu hiệu hao mòn từ việc xử dụng một vật dụng nào đó. Đây có thể được coi là một căn bản lý luận để giữ một vật xung quanh ngay cả khi nó đã bị vỡ; nó cũng có thể được hiểu đó là sự biện minh của kintsugi, làm nổi bật các vết nứt và sửa chữa là các sự kiện trong vòng đời của một đồ vật (as events in the life of an object) thay vì chấm dứt sự hiện hữu của nó kết thúc vào thời điểm nó bị hư hỏng hoặc bể ra. Triết lý của kintsugi cũng có thể được coi là một biến thể của câu ngạn ngữ, "Không lãng phí, không muốn” - Waste not, want not.

Kintsugi có thể liên quan đến triết lý Mushin (無心 - Vô tâm) của Nhựt, bao gồm các khái niệm về sự không ràng buộc (concepts of non-attachment), chấp nhận sự thay đổi và số phận như mọi khía cạnh khác của cuộc sống con người.

 Kintsugi không chỉ không có nỗ lực che giấu thiệt hại, mà việc sửa chữa còn được soi chiếu, một loại biểu hiện vật chất của tinh thần mushin ... Mushin thường được dịch theo nghĩa đen là "vô tâm" – “no mind”, nhưng mang hàm ý của đầy đủ sự hiện hữu trong chính thời điểm, không dính mắc, an nhiên giữa các điều kiện thay đổi. (Mushin carries connotations of fully existing within the moment, of non-attachment, of equanimity amid changing conditions bên ngoài). 

Những bước thăng trầm của sự hiện hữu theo thời gian, mà tất cả con người đều dễ mắc phải, không thể rõ ràng hơn là những lần đổ vỡ, va chạm, và sự đổ vỡ mà các đồ gốm sứ cũng phải chịu. Ở Nhựt, sự cay độc hay thẩm mỹ của sự tồn tại đã được biết đến như một sự đơn độc không nhận thức, một sự nhạy cảm từ bi, hoặc có thể là sự đồng nhất với, [những thứ] bên ngoài chính mình, (This poignancy or aesthetic of existence has been known in Japan as mono no aware, a compassionate sensitivity, or perhaps identification with, [things] outside oneself. 

Bạn có thể tự hỏi, Kintsugi là gì? 

Kintsugi là nghệ thuật của Nhựt đặt các mảnh gốm sứ vỡ lại với nhau bằng vàng - được xây dựng dựa trên ý tưởng rằng “khi nắm lấy những sai sót và không hoàn hảo, bạn có thể tạo ra một tác phẩm nghệ thuật thậm chí còn đẹp hơn, xắc cạnh hơn”. Mỗi lần phá vỡ là duy nhất và thay vì sửa chữa một món đồ như mới, kỹ thuật 400 năm tuổi thực sự làm nổi bật những "vết sẹo" như một phần của thiết kế (the "scars" as a part of the design). Xử dụng kỹ thuật này như một phép ẩn dụ để chữa lành bản thân (as a metaphor for healing ourselves), dạy cho chúng ta một bài học quan trọng: Đôi khi trong tiến trình sửa chữa những thứ đã bị hỏng, chúng ta thực sự tạo ra một thứ độc đáo, đẹp đẽ và nổi bật hơn (resilient). 

Kumai, người mang dòng máu Nhựt, lần đầu tiên biết đến Kintsugi khi còn nhỏ từ mẹ và bà của cô, nhưng phải đến gần đây, cô mới phát hiện ra sự liên quan của nó. “Kintsugi là thứ mà tôi đã học được khi còn rất nhỏ, nhưng nó đã mang lại cho tôi khi tôi trải qua một khoảng thời gian thực sự khó khăn trong cuộc đời,” Kumai nói:”Đó là khi Kumai quyết định thực hiện một chuyến đi đến Nhựt và học tập dưới sự hướng dẫn của một bậc thầy Kintsugi ở Kyoto. Tôi chợt nhận ra rằng mọi người cần phép ẩn dụ và đồ vật để hiểu nghệ thuật chữa bệnh. Kintsugi tiết lộ cách chữa lành và cho bạn thấy rằng bạn tốt hơn với những vết nứt vàng của mình”. 

Trong ba năm Kumai tập trung viết, chỉnh sửa và chụp ảnh cho cuốn sách, cô đã đến thăm Nhựt 10 lần, tìm hiểu thông điệp của Kintsugi có liên quan đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta như thế nào. Cho dù bạn đang trải qua sự mất mát của một người thân yêu hay một công việc, hoặc đang hồi phục sau chấn thương, ly hôn hoặc bi kịch cá nhân khác, Kintsugi có thể là một cách để kiềm chế những khó khăn để nhắc nhở bản thân rằng bạn không phải là nạn nhân của hoàn cảnh của mình - và để giúp bạn bước qua nghịch cảnh mạnh mẽ hơn. (Kintsugi can be a way to reframe hardships to remind yourself that you’re not a victim of your circumstances — and to help you come out the other side stronger).

Kintsugi là một nghệ thuật của người Nhựt dùng vàng để ghép những mảnh gốm sứ vỡ lại với nhau - một phép ẩn dụ để ôm lấy những khuyết điểm và sự không hoàn hảo của chính bạn. (a metaphor for embracing your flaws and imperfections). 

Bạn sẽ không nhận ra hết tiềm năng của mình cho đến khi bạn trải qua những giai đoạn khó khăn. Như đã nói, tinh thần Kintsugi là phải vận dụng trí óc và nhận thức để từ một khái niệm tuy trừu tượng nhưng nó thực sự có thể chữa lành những bất toàn trong đời sống của chính bạn. 

Tóm lại, Kintsugi dạy chúng ta điều gì về cuộc sống? 

Kintsugi dạy bạn rằng những chỗ bị “khiếm khuyết” nơi bạn sẽ khiến bạn trở nên mạnh mẽ hơn và tốt hơn bao giờ hết. Khi bạn nghĩ rằng bạn đã bị đổ vỡ, bạn có thể nhặt các mảnh vỡ lại, ghép chúng lại với nhau và học cách đón nhận những vết nứt - When you think you are broken, you can pick up the pieces, put them back together, and learn to embrace the cracks. 

Kintsugi cho bạn một bài học là những chỗ bị hỏng khiến bạn trở nên mạnh mẽ và tốt hơn bao giờ hết - your broken places make you stronger and better than ever before. 

Dưới đây là những cảm nhận lượm lặt được từ những góp ý trên mạng: 

·       Kintsugi dạy bạn đối xử tốt với chính mình: Tinh thần của Kintsugi nói về sự tha thứ. Đó là một thực hành của tình yêu bản thân. Chấp nhận những rạn nứt của bạn có nghĩa là chấp nhận và yêu thương bản thân. Bạn phải tha thứ cho chính mình trước, trước khi bạn có thể tha thứ cho người khác. Khi làm việc theo hướng này, bạn sẽ thấy rằng những phần đẹp nhất, có ý nghĩa nhất của bản thân là những phần đã bị hỏng, được hàn gắn và được chữa lành.

·       Nó đánh dấu sự tiến bộ của bạn: Giống như một tấm bản đồ của trái tim bạn, Kintsugi cho chúng ta thấy những bài học và tiết lộ nhiều sự thật ẩn dấu trong tâm tư của bạn. Bao nhiêu cuộc đấu tranh, nỗi đau, thử thách và gian truân, ngay cả khi mọi thứ không phải là lỗi của bạn, tất cả những tổn thương trong cuộc sống đều có thể được hàn gắn thông qua việc sửa chữa bằng vàng. Khi chúng ta thay đổi suy nghĩ về quá khứ của mình, chúng ta bước ra khỏi những cuộc đấu tranh như một phiên bản đẹp hơn và tinh tế hơn của chính mình. Các vết nứt Kintsugi của bạn trở thành vàng bằng cách thực hiện công việc.

·       Kintsugi thúc đẩy một tư duy học tập: Học tập là chìa khóa của Kintsugi, và chúng tôi không bao giờ ngừng học hỏi. Tôi đã liên tục nói những lời nhẹ nhàng này với trái tim cứng rắn của mình, "Candice, bạn còn nhiều điều để học." Để rèn luyện sức khỏe của người Nhựt, bạn phải tiếp cận nó với một trái tim cởi mở và trung thực. Tôi cam kết thực hiện những phương pháp này và cam kết không ngừng cải thiện mỗi ngày. Nhưng tôi hứa với bạn, tất cả những gì cần là sự cởi mở và bạn có thể học hỏi.

·       Kintsugi nhắc nhở bạn rằng không hoàn hảo là vàng: Nỗi đau sâu sắc nhất, nỗi sợ hãi lớn nhất của bạn - tất cả những khó khăn mà bạn đã trải qua - đã thay đổi bạn mãi mãi. Nếu bạn có thể nhìn thấy trái tim tôi, bạn sẽ thấy có những vết nứt vàng trên khắp nó. Một số chạy sâu, một số vẫn đang bị phong tỏa, và nhiều nơi khác vẫn đang tiếp tục diễn ra. Trái tim của bạn trông rất giống nhau. Kintsugi là cách nói trong cuộc sống, “không ai hoàn hảo cả”. Đường đi không thẳng. Trên thực tế, những thử thách khó khăn nhất, vết thương sâu nhất và nỗi sợ hãi lớn nhất thực sự là một trong những phần đẹp nhất, quý giá và đáng ngưỡng mộ nhất của bạn. Những thử thách khó khăn nhất, vết thương sâu nhất và nỗi sợ hãi lớn nhất của bạn thực sự là một trong những phần đẹp nhất, quý giá và đáng ngưỡng mộ nhất của bạn.

·       Kintsugi cho biết: Dù bạn đang ở đâu ngay bây giờ, tôi khuyên bạn hãy nhìn lại thật kỹ về tất cả những gì bạn đã trải qua, và tất cả những gì bạn đã chữa lành và niêm ấn từ đó. Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa nơi chúng ta mong đợi sự hoàn hảo và lên án bản thân khi chúng ta không hoàn hảo hoặc khi mọi thứ không theo ý mình. Nhưng đôi khi, phải mất nhiều năm kiên nhẫn, làm việc chăm chỉ và cống hiến trước khi bạn có thể nhìn thấy bức tranh lớn hơn. Bạn đã có nhiều vết nứt đã được tôn vinh và niêm phong. Hãy suy nghĩ về điều đó và ghi công cho bản thân vì đã vượt qua cuộc hành trình này của cuộc đời. Đó là một cảm giác khá tuyệt vời khi bạn cuối cùng nhận ra rằng bạn đang ở đúng nơi bạn muốn. 

Đọc đến đây, xin hỏi mỗi người trong chúng ta, trong đó có chính người viết, chúng ta tự nghĩ gì về tinh thần Kintsugi nầy?

 Con người từ khi hiện diện trên cõi ta bà nầy vốn dĩ đã bất toàn…làm sao tìm được sự hoàn hảo trên đời nầy. 

Xin ghi nhận một nét văn hóa lớn của người Nhựt, từ đó tạo ra một dân tộc luôn mang nặng tinh thần học hỏi, bao dung, và chấp nhận lẫn nhau dù trong bất cứ hoàn cảnh bế tắc nào. Kintsugi là một bài học lớn cho người Việt cả trong và ngoài nước cùng suy gẫm. 

Xin hãy chấp nhận những gì hiện có và sống chung trong tinh thần dung chứa “hiện tại” với trái tim từ ái và tha thứ cho nhau. 

Tôi viết cho tôi và cho người. 

Nào anh em ta cùng nhau lên đường… 

Phổ Lập – Mai Thanh Truyết

Viết trong tâm trạng “mở”

Houston – Tháng 7- 2022