Phong trào Hưng Ca trong Cộng đồng Người Việt Hải ngoại

Khi khảo sát lịch sử văn hóa chính trị Việt Nam thế kỷ XX, có ba phong trào để lại dấu ấn sâu đậm lên ý thức hệ và đời sống tinh thần của thanh niên. Đó là Tự Lực Văn Đoàn trong văn học, Du Ca trong âm nhạc và xã hội, và Hưng Ca trong giai đoạn hậu1975.

Trong ba phong trào ấy, Du Ca (1965–1975) là hiện tượng độc đáo nhất. Nó không phải một tổ chức chính trị, không thuộc quân đội hay chính phủ, không gắn với bất kỳ đảng phái nào, nhưng lại hình thành một ý thức dân chủ trẻ trung, bền bỉ và lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội Việt Nam Cộng Hòa.

Từ Du Ca đến Hưng Ca, sự tiếp nối trong lưu vong: Sau 1975, Du Ca trong nước tan rã, nhưng tinh thần của nó không mất. Nó di cư theo cộng đồng tỵ nạn. Nhiều nhân vật từng là Du Ca trước 1975 tham gia Hưng Ca sau 1975 hoặc ảnh hưởng đến tư duy Hưng Ca bằng phương pháp sinh hoạt, tư duy về tự do, tinh thần trách nhiệm thanh niên.

Du Ca nói về tự do – trách nhiệm – lương tâm trước 1975. Hưng Ca nói về nhân quyền – chủ quyền – dân chủ sau 1975.

Vì vậy, có thể nói, Phong trào Hưng Ca sau 1975 có thể xem là người kế thừa tinh thần Du Ca, nhưng đặt vào hoàn cảnh lưu vong và đấu tranh nhân quyền quốc tế.

Có thể nói, Phong trào Hưng Ca trong lịch sử hiện đại của người Việt, ít có hiện tượng văn hóa nào mang tính chính trị sâu rộng như văn nghệ đấu tranh của cộng đồng tỵ nạn sau 1975.

Phong Trào Hưng Ca Việt Nam chính thức “ra mắt” năm 1985 tại Hoa Kỳ, nổi lên như một trường hợp đặc biệt, vừa là một phong trào văn nghệ, vừa là diễn đàn xã hội chính trị, lại vừa là nơi gìn giữ ký ức tập thể của hàng triệu người Việt lưu vong.

Văn nghệ của Hưng Ca không chỉ để giải trí. Nó là công cụ dựng lại niềm tin, cơ chế đoàn kết cộng đồng, và phương tiện truyền thông quốc tế.

Cho đến nay, vai trò này kéo dài hơn 40 năm, cho đến ngày nay vẫn có ảnh hưởng.

1-    Bối cảnh ra đời từ đổ vỡ quốc gia đến nhu cầu tái tạo tinh thần

Sau biến cố 30/4/1975, người Việt lưu vong đối diện ba khủng hoảng lớn:

·       Khủng hoảng căn cước: mất nước, mất chính thể, mất quê hương.

·       Khủng hoảng ký ức: trải nghiệm vượt biển, trại tỵ nạn, phân tán toàn cầu.

·       Khủng hoảng tiếng nói : không còn diễn đàn để khẳng định lập trường chính trị.

Trong bối cảnh ấy, văn nghệ trở thành một hình thức kháng cự phi bạo lực, tái tạo tinh thần dân tộc. Hưng Ca xuất hiện như điểm hội tụ của văn nghệ sĩ Miền Nam trước 1975,người tỵ nạn thế hệ đầu, thanh niên sinh ra sau 1975 nhưng mang ý thức quê hương mạnh mẽ.

Do vậy, Hưng Ca không phải một câu lạc bộ ca hát, mà là một mô hình tổ chức văn hóa chính trị.

2- Văn nghệ như phương tiện gìn giữ ký ức và căn cước

2.1- Giữ ký ức chiến tranh và thuyền nhân

Các ca khúc như Tị Nạn Ca, Nước Mắt Biển Đông, Mẹ Việt Nam Ơi, Chúng Con Vẫn Còn Đây đóng vai trò như những cuốn sử bằng âm nhạc. Chúng kể lại những chiếc ghe mong manh trên Biển Đông, nỗi đau của người mẹ mất con, những trại tỵ nạn héo hon nhưng đầy hy vọng.

Không có văn nghệ, ký ức này có thể phai nhạt theo thế hệ.

Hưng Ca giữ nó sống động như một phần bản sắc tỵ nạn.

2.2- Giữ bản sắc văn hóa Việt và Xây dựng tình tự dân tộc

Sinh hoạt của Hưng Ca giúp thế hệ thứ hai, thứ ba tại Mỹ, Úc, Canada…học tiếng Việt, hiểu lịch sử Việt Nam Cộng Hòa, gắn kết với cộng đồng. Đây là bản sắc Việt Nam không cộng sản, một bản sắc khác với hệ tư tưởng đến từ quê nhà. Một bài hát như Hát Cho Tự Do có thể truyền tải thông điệp mạnh hơn hàng giờ diễn văn chính trị. Những bài như Nếu Chúng Ta Còn Là Người Việt Nam, Hồn Thiêng Sông Núi nuôi dưỡng ý thức “người Việt cùng chung nguồn gốc”, bất chấp khác biệt địa lý hay thế hệ.

3- Văn nghệ như công cụ đấu tranh chính trị và nhân quyền

3.1- Tạo sức mạnh mềm trong vận động quốc tế

Trong các buổi điều trần, biểu tình, gặp gỡ chính giới tại Mỹ, Canada, Châu Âu, bài hát của Hưng Ca được dùng như một lời khai (testimony) bằng cảm xúc, một chứng tích về đàn áp nhân quyền trong nước.

Một bài hát như Hát Cho Tự Do có thể truyền tải thông điệp mạnh hơn hàng giờ diễn văn chính trị.

3.2- Hỗ trợ truyền thông quốc tế

Văn nghệ Hưng Ca giúp làm giảm “khô cứng” của thông tin chính trị, đưa thông điệp vào lòng người.

Hưng Ca từng phối hợp với báo chí, đài phát thanh, các tổ chức nhân quyền để truyền tải tình trạng tù nhân lương tâm, vấn đề tự do tôn giáo, Biển Đông, và bành trướng Trung Cộng.

3.3- Thúc đẩy tinh thần bất bạo động và tạo không gian đoàn kết

Khác với các mô hình đấu tranh cực đoan, Hưng Ca đề cao phản kháng ôn hòa, ý thức công dân, xây dựng cộng đồng trước khi xây dựng quốc gia. Ở mỗi nơi có cộng đồng Việt, từ California đến Houston, Virginia, Paris, Sydney, Toronto... đều có những đoàn viên sinh hoạt Hưng Ca.

Các hoạt động này giữ kết nối giữa người Việt, tạo sức mạnh chính trị tập thể, duy trì sự hiện diện của cộng đồng trong xã hội sở tại.

Hưng Ca là nơi nhiều thanh niên rèn luyện kỹ năng diễn thuyết, biểu diễn, tổ chức sự kiện, truyền thông cộng đồng.

Không ít người sau này trở thành dân biểu, luật sư, nhà tranh đấu nhân quyền, giảng viên, nhà báo.

3.4- Nhạc như cầu nối xuyên quốc gia

Qua những buổi đại hội, trại hè, livestream, hội thảo… nhạc Hưng Ca vượt biên giới, tạo thành văn hóa chung của người Việt tự do toàn thế giới cùng đi rao giảng tự do, nhân quyền, dân chủ cho Việt Nam.

4- Sự chuyển mình của Hưng Ca trong thế kỷ 21

Từ 2010 đến nay, Hưng Ca không còn sôi động như thời thời 1985–2005. Nguyên nhân sự phân tán cộng đồng, thay đổi mô thức truyền thông, thế hệ trẻ thiên về biểu đạt cá nhân, môi trường chính trị Việt Nam phức tạp hơn.

Nhưng phong trào Hưng Ca thích ứng bằng cách hợp tác với các phong trào trẻ (Nhật Ký Yêu Nước, Dòng Chúa Cứu Thế…), hỗ trợ các nghệ sĩ phản kháng trong nước, chuyển nhiều hoạt động sang online.

Dẫu không còn “bùng nổ”, Hưng Ca vẫn giữ vai trò biểu tượng, như DU CA từng là biểu tượng của tự do trước 1975.

5- Kết luận: Vai trò không thể thay thế

Phong Trào Hưng Ca Việt Nam, trong hơn 40 năm tồn tại, đóng vai trò độc đáo:

1. Gìn giữ ký ức quốc gia của người Việt tỵ nạn.
2. Xây dựng căn cước Việt Nam tự do, tách khỏi hệ thống tuyên truyền trong nước.
3. Tạo sức mạnh mềm trong vận động quốc tế về nhân quyền và dân chủ.
4. Kết nối cộng đồng người Việt toàn cầu qua một ngôn ngữ chung là âm nhạc.
5. Rèn luyện thế hệ lãnh đạo trẻ với ý thức chính trị và văn hóa Việt.

Trong hiện tại, mặc dù Hưng Ca đang vướng bận vì một vài “cái dằm” làm xốn mắt vì tính “huyễn tưởng” của một vài nhân sự còn đang sống trong ảo giác, nhưng điều đó không làm chùn bước của Hưng Ca. Phong trào vẫn tiếp tục tiến bước, từng bước vững chắc trong tiến trình tranh đấu cho một tương lai sáng lạn cho Việt Nam.

Hưng Ca là một minh chứng rằng, Âm nhạc không chỉ là nghệ thuật mà còn là lịch sử, là chính trị, là quốc gia trong tâm tưởng.

Và với người Việt lưu vong, âm nhạc ấy là sợi dây xuyên thế hệ, giữ cho “Việt Nam tự do” không bao giờ biến mất trong lòng dân tộc.

Hưng Ca không còn là một Phong trào nữa, mà chính là dòng chảy Dân tộc trong công cuộc đấu tranh chống lại bạo quyền qua âm nhạc và truyền thông.

Vĩnh Hà & Phổ Lập

Viết sau ngày họp báo của Hưng Ca ngày 20/12/2025 tại

Thư viện Việt Nam, CA

 

 

Độc thoại – Tôi nói với tôi

Ta tuy đã già...nhưng vẫn đi

Xác cũ nhưng lòng vẫn xuân thì

Anh em nhớ lấy lời tâm huyết

Lời thề năm trước... chớ bất nghì!

 

Mai Thanh Truyết

 

Một người bạn vong niên từ thời trước ngày 30/4/75 đã từng khuyên tôi là cuộc đời vốn đã bất toàn, toa đừng mong chờ những gì tuyệt đối. Toa đừng đòi hỏi thiên hạ phải có những ứng xử như toa. Phải biết thông cảm và nằm trong điều kiện của tha nhân, đừng bắt người ta phải “ép mình” (một hình thức khắc kỷ) như toa “tự ép” toa, đừng quá sắp xếp thì giờ như một…robot, v.v….

Đối với những điều anh khuyên, tôi đã chiêm nghiệm và trải nghiệm trong suốt hơn 50 năm quen biết anh. Và tôi cũng đã ứng dụng cũng như điều chỉnh  trong cung cách hành xử của mình đối với tha nhân.

Cho đến nay, kinh nghiệm và kết quả của bao năm qua là:

Tôi không áp đặt suy nghĩ của người khác phải giống như mình.

Đối với người thân, tôi bớt đòi hỏi họ phải làm theo lề lối hướng dẫn và tình toàn của mình, đặc biệt là đối với con cái. Con cái tôi đã từng phải chịu nhiều áp lực và đôi khi là “nạn nhân” của tôi trong thời niên thiếu của chúng. Cũng may là tôi đã nhận thức kịp sau nầy để cho mối liên hệ cha con trở nên hòa hoãn và thân tình hơn.

Đối với bè bạn, trong giao tế, tôi từ từ không áp dụng “luật của mình” cho người khác…nhứt là giờ giấc hẹn hò…không nhứt thiết phải chính xác đúng giờ, như bây giờ thì…du di chút chút!

Đối với nhân viên trong sở làm, có 3 giai đoạn trong cuộc đời làm việc của tôi: ở Pháp, Việt Nam, và Hoa Kỳ.

Ở Pháp: Đối với sinh viên Pháp hay Việt tôi đều thân thiện và xem họ như là một người bạn trẻ. Không có ngăn cách của một người phụ trách lớp thí nghiệm, mà chỉ đóng vai trò hướng dẫn đúng nghĩa. Nhưng đôi khi, cũng hơi “phe đảng” với sinh viên Việt mới qua do việc cho biết “vài kết quả về phân tích hóa học” có trong dung dịch mà các em cần phải phân tích và tìm kiếm kết quả. Tất cả cũng vì tình nghĩa đồng bào, dân tộc!

Ở Việt Nam: Không khí giáo dục bảo thủ hơn, trang nghiêm hơn, nhưng tôi vẫn giữ được vừa là vị thế của người “Thầy”, và vừa là một người anh hướng dẫn. Do đó, đối với sinh viên, sự gần gũi thân mật xảy ra, từ đó, cung cách giao tiếp thoáng hơn, không như khoảng cách…cần có của một giáo sư và sinh viên. Tôi có được trong giao tiếp với sinh viên, một sự đối thoại tương đối cởi mở, không có khoảng cách xa (dù muốn dù không, mối liên quan thầy – trò vẫn còn phải có một khoảng cách nào đó!). Đối với đồng nghiệp hay nhân viên trong Ban Hóa học, tôi cư xử trong tình thân và đồng nghiệp hơn là vị trí của “Ông Trưởng ban”. Chính vì vậy mà nhóm Giảng nghiệm viên trẻ rất thích tôi, và phụ với tôi làm “giáo sư chạy” đi giảng dạy ở Cao Đài và Vạn Hạnh …

Trong hai niên học ngắn ngủi ở Việt Nam, tôi đã học hỏi được nhiều điều như lối dạỵ còn quá từ chương, còn “học chay” nhiều hơn thực tập và thí nghiệm, người thầy cố tình “không muốn gần sinh viên để giữ khoảng cách, ngoại trừ một số ít giáo sư trẻ, sinh viên VN còn thụ động, chăm chú nghe lời giảng của giảng sư, ít đặt câu hỏi và còn lệ thuộc người thầy quá nhiều v.v…”

Ở Mỹ: Tôi có dịp dạy môn Hóa học và thí nghiệm ở King College (Fresno), Chem 101 dành riêng cho sinh viên học về y tá - nursing. Trong thời gian nầy, tôi đã có trên 10 năm kinh nghiệm trong công việc quản lý chuyên môn ở kỹ nghệ cho nên, thay vì đem textbook ra giảng dạy, tôi nói nhiều về các áp dụng hóa chất trong kỹ nghệ và nặng phần trao đổi, vấn đáp, nhiều khi ra ngoài đề dù vẫn trong tinh thần giảng dạy hóa học. Sinh viên rất thích giờ của tôi. Ngoài ra, tôi có dạy một lớp tiếng Việt ở San Diego College, nơi đây sinh viên chỉ học vì tò mò và vì muốn có thêm credit trong chương trình học, cho nên tôi không thấy hứng thú nhiều lắm trong việc giảng dạy.

Tóm lại trong 3 không gian, 3 hoàn cảnh, 3 chủng loại sinh viên khác nhau, tôi thể hiện vai trò của người thầy giáo như một hướng dẫn viên, một người bạn lớn tuổi, và đặc biệt trong thời kỳ dạy ở Việt Nam, tôi rất tâm huyết đối với sinh viên vì muốn tạo một luồng gió mới cho lớp trẻ trong việc giáo dục và hướng dẫn. Vì vậy cho nên, có những nét bức phá trong việc giảng dạy, nhự việc thi cử, thay vì chỉ có một lần thi cuối khóa, tôi phân ra những kỳ “kiểm soát liên tục – continued control” sau vài chương bài giảng. Làm như vậy sẽ bớt áp lực cho sinh viên phải tập trung dò tất cả môn học cho lỳ thi… cuối năm. Chính việc làm nầy tôi “bị” những giáo sư “trưởng lão” gán cho nickname là…ngựa con háo đá. Và chính sự việc nầy làm cho tôi nghiệm được hai điều:

·       Giáo dục Việt Nam thời bấy giờ rất …” tự trị”, người thầy tự soạn ra giáo trình, giáo án của mình mà không có ai kiểm soát cả;

·       Phần đông các giáo sư trưởng lão, giáo sư thực thụ rất bảo thủ không muốn mở cửa cho sinh viên rộng bước, ngược lại, chỉ hé cửa cho “chou chou” hay cật ruột đi lên mà thôi. Chính vì vậy, mà thời Việt Nam Cộng Hòa, số sinh viên học Cao học (Master), và Tiến sĩ rất thấp so với số Cử Nhơn đã tốt nghiệp.   

Làm thầy đã thế, trong suốt 27 năm làm việc ở Mỹ (không kể 3 năm làm postdoc.), tôi hơi khắt khe đối với nhân viên, vì tôi nghĩ “họ” phải biết và làm như cá nhân mình, nghĩa là khi giao một công việc mà tôi có thể làm trong vòng 1 giờ, tôi mong có được kết quả ấy trong khoảng thời lượng tôi muốn. Chính vì điểm nầy mà tôi thường tạo nhiều áp lực cho nhân viên trong những năm đầu tiên nắm quyền quản lý (management) chuyên môn.

Tôi đã phải ra tòa làm chứng vì đã đuổi một nhân viên kỹ sư người Việt (là con của một người bạn tôi tuyển vào) vì ý thức kỷ luật của anh ta qua việc ỷ lại vào sự quen biết với tôi. Tôi cũng đã ra tòa một lần thứ hai trong vụ đuổi một Lab Manager vì cô ta tố cáo tôi “cấu kết” với General Manager để đuổi cô vô cớ. May mắn thay, trong hai lần ra tòa tôi được miễn tố vì tôi được Công ty bảo vệ. Đây cũng là một vài kinh nghiệm quý giá của tôi trên đất tạm dung nầy..

Về gia cảnh: Tôi được sinh ra ở một vùng quê nghèo, chung quanh phần đông là những nông dân nghèo khó hay làm công cho các điền chủ. Gia đình tôi thuộc loại trung lưu. Ba tôi làm thầy giáo, có đâu 10 mẫu ruộng, có nuôi ngựa đua… Các anh chị lớn của tôi được gửi lên Sài Gòn đi học trung học.

Sinh ra vào thời buổi chiến tranh Thế giới thứ hai. Cuộc chiến đang đến độ khốc liệt. Ở Việt Nam, Việt Minh bắt đầu nổi dậy đánh Tây khắp nơi. Sau khi sanh tôi ra, Má tôi bị bịnh cho nên không có sữa, tôi phải uống nước cơm với đường tán. do đó người tôi vốn nhỏ con, ốm yếu lại thêm èo uột.

Vào một đêm giữa năm 1945, “cách mạng”, tức những người tá điền của Ba tôi, nghe theo lời dụ dỗ của Việt Minh đã đến nhà và mang theo bản án tử hình cho Ba tôi. Lý do kết án Ba tôi là Việt gian, có con cho theo học tiếng Pháp, và Ba tôi thường xuyên nói chuyện trao đổi với quân lính Pháp đóng đồn gần đó.

Thế là nhà tôi bị đốt cháy hoàn toàn. Ba tôi bị cột vào một cây chuối bên hông nhà. Má tôi cùng các chị và hai anh kế của tôi đứng cách pháp trường “chuối” chỉ độ ba thước. Có lẽ nhờ Ơn phước của gia đình, Ba tôi không chết mà chỉ bị thương nơi cánh tay trái, mà họ tưởng là đã giết được Ba tôi, do đó họ rút đi vì sợ Tây đến. Chúng tôi bồng bế nhau về Sài Gòn từ đó, ở nhà trọ của các anh lớn.

Trôi dạt vào Sài Gòn, gia đình tôi rất khổ cực vì Ba tôi chưa được nhận vào chân thầy giáo tiểu học ở đây trong một thời gian dài.

Tôi không còn nhớ bao lâu, nhưng tuổi thơ của tôi rất vui vì…các chị tôi làm đủ mọi thứ bánh để đem đi bán dạo, và dĩ nhiên tôi luôn luôn có phần ăn do các chị cho.

Gia đình tôi được ổn định khi Ba tôi được phục chức và dạy trở lại. Tôi nhớ vào khoảng khi tôi được 7 tuổi. Ba tôi dạy tôi học ở nhà. Ngày đầu tiên tôi chính thức được đi học là vào thẳng lớp Tư (tức là lớp 2 bây giờ) chứ không qua lớp Năm.

Tuổi thơ của tôi thật êm ả, mặc dù bên ngoài biết bao biến cố đến cho Đất Nước  mà tôi không biết vì còn quá nhỏ. Việt Minh nổi dậy. Nhựt Bổn cướp chính quyền do người Pháp lúc đó. Rồi Nhựt đầu hàng. Người Pháp trở lại. Rồi cuộc chiến giữa Việt Minh (cộng sản) và Pháp. Rồi tôi nghe các anh chị kể vụ Trần Văn Ơn bị bắn chết và đám ma rất to, kéo dài từ bót cảnh sát Quận Nhì từ đường Galliéni (Trần Hưng Đạo) cho đến nơi chôn cất ở nghĩa địa kế cận sân vận động Cộng Hòa đường Nguyễn Kim trong Chợ Lớn.

Tôi cũng được chứng kiến những ngày quân cộng sản “tập kết” sau hiệp định Geneve, 20 tháng 7 năm 1954. Nhà tôi lúc đó ở đường Dumortier tức Cô Bắc bây giờ (trước 1975) gần một khách sạn làm nơi tập trung cán bộ Việt Cộng để chuẩn bị tập kết về Bắc vỹ tuyến 17. Tôi cũng đã theo mấy anh tôi đến gần khách sạn để “chọi đá” phản đối VC!

Đó là tuổi thơ của tôi.

Êm ả. Sống trong sự nuông chìu đùm bọc của của các anh chị em.

Đó là tôi trong buổi thiếu thời – thanh niên – thành đạt… có nhiều giấc mơ, mà cũng có nhiều hụt hẫng!

Có nhiều thành đạt, nhưng cũng có nhiều giai đoạn … hoang sơ - wild!

Bây giờ, giữa cơn tịch mịch của đêm giáp Đông, với tuổi đời bước qua số 8 vài năm, nhìn lại một “tương lai hồi tưởng – nostalgic future”, tôi đã nhìn thấy một viễn kiến là dụng tâm nhìn lại quá khứ để vẽ ra một tương lai, dù đã là quá khứ …ngõ hầu hình dung lại hơn 80 năm cuộc đời đã trải qua…

Do đó, cũng có thể nói nostalgic future cũng là… “Nhớ về quá khứ để chuẩn bị cho tương lai”, hoặc “Nhìn quá khứ - Thấy tương lai”. Điều nầy rõ ràng cũng có thể áp dụng cho từng quốc gia, để từ đó nhận diện ra nền văn minh, văn hóa của mỗi dân tộc qua chiều dài lịch sử của mỗi nơi.

Trở về tôi, nhớ lại vào đầu năm 1983, chỉ vài tháng sau khi đặt chân đến Fresno, CA, tôi đã làm một đoạn TV địa phương dưới tiêu đề “Looking back” - Quá khứ hồi tưởng. Tôi đã tự viết script cho mình để độc thoại trong vòng 5 phút. Phim chiếu cảnh tôi đi qua, đi lại trong một công viên, thỉnh thoảng ngồi trên băng ghế…để nói về bầu nhiệt huyết của tuổi 30 bị thui chột vì nỗi can qua của đất nước. Niềm uất hận đối với Cộng sản Bắc Việt. Chính vì họ đã “giết” đi sức đóng góp cho quốc gia, cho dân tộc của một người con Việt còn qua` nhiều khả năng đóng góp cho xã hội.

Trong đoạn phim ngắn đó, tôi nhìn lại quá khứ nhưng chưa thấy được tương lai vì vừa mới cự ngụ nơi đất mới chỉ một thời gian ngắn, tâm trạng vẫn còn ngổn ngang với cuộc sống cho một gia đình với bốn con còn nhỏ! Cho nên, lời lẽ rất bi quan và tương lai còn quá mịt mù.

Hôm nay, hồi tưởng lại những lời tiêu cực ngày xưa làm cho tôi thêm bàng hoàng và ngỡ ngàng, vì chính nhờ cái khó khăn của thuở ban đầu mà tôi còn khả năng diễn tả những hồi tưởng của ngày hôm nay.

Năm 2016, sau vụ xả thải ngày 10/3/2016 làm chết cá do Cty Gang thép Đa Phước Formosa, Vũng Áng, Hà Tĩnh, tôi được mời qua nói chuyện cho một TV ở San Diego. Sau đó, được tặng một bức tranh vẽ trên canvas hình một thiếu nữ cố trồi lên khỏi mặt nước kêu cứu trong tuyệt vọng, với rất nhiều hình cá nổi chung quanh.  Hình ảnh nầy làm tôi nhớ lại câu chuyện thiền của Suzuki, cũng nói lên đề tài nầy. Một người té xuống vực, cố bám víu từng gốc cây cội rễ, nhưng càng bám càng bị rơi vào hố thẩm. Trong lúc tuyệt vọng và đang nhắm mắt chờ cái chết đến với mình, người ấy chợt nhìn thấy một đóa hoa tỉ muội vừa nở rạng bên cạnh trong lúc chiếc rễ cuối cùng anh đang nắm sắp sửa rời hốc đá. Một nụ cười mãn nguyện cùng lúc thân xác anh ta đi vào vực thẳm.

Trở về tôi, một người bi-polar, một “người xã hội” và một “tôi nguyên sơ”. Trong tôi luôn luôn có sự hiện diện của hai bản thể trên và liên tục dằn co suốt hơn 80 năm qua. Con người xã hội năng động, chiến đấu bền bĩ cho cái Thiện, cố gắng đẩy lui cái Ác, cùng chiến đấu cho một VIệt Nam an bình trong đó con người đối xử tử tế hơn những người quản lý đất nước hiện tại.

Nhưng trong suốt hơn 80 năm qua, con người xã hội đã ngự trị và đè nén con người nguyên sơ của tôi, và bản thể thứ hai nầy chưa bao giờ được sống trọn vẹn mà chỉ sống dưới lớp dù của con người xã hội qua cái ngã, hay tham vọng do môi trường bên ngoài tạo thành.

Và chính vì vậy, suốt thời gian qua, cái tôi nguyên sơ bị phai mờ và chìm đắm trong cơn lốc chủ nghĩa cùng với vận nước điêu linh.

Còn hiện tại, con người nguyên sơ của tôi thì sao?

Tôi nguyên sơ vẫn sống trong trạng thái “giấc ngủ mùa đông - hibernation”, nghĩa là bao năm qua vẫn triền miên ngủ trong giấc ngủ mùa đông của con gấu Bắc cực. Ngủ, nhưng chủng tử “tôi nguyên sơ” vẫn thức.

Hơn 40 năm dong rủi, chu du qua nhiều miền đất nước tạm dung, cuối cùng để thấy lại mình … hôm nay.

Đây không phải là nostalgic future hay looking back mà thực sự muốn thấy mình ngay lúc nầy, trong hiện tại.

Đôi khi vẫn còn giằng co giữa hai bản thể, nhưng quả thật, tôi nguyên sơ đang ngự trị trong tôi và đang đi cùng tôi trong cuộc hành trình về với chân nguyên.

Tôi đang đi về đâu?

Hiện tại vẫn chưa có câu trả lời rốt ráo, nhưng chắc chắn rằng tôi đã đi và đang đi vào cái “chân không”, đi vào cội nguồn nguyên thủy nhưng khái niệm trên vẫn còn mù mờ chưa định hình rõ ràng…trong tâm trí.

Bước đi chắc nịt, không còn dò dẫm dù hai bên đường vẫn còn nhiều gay góc và bụi mờ làm vướng bận mắt của tôi nguyên sơ. Nhưng tôi vẫn tiếp tục đi… 

Trong tôi nguyên sơ, không còn có câu hỏi tự đặt ra “Que sera, sera” vì tôi đã thấy rõ con đường mình đi. “Tôi nguyên sơ” đã cùng “Tôi” song hành hướng về cõi chân không!

Mà chân không là gì?

Chân không trong “tôi xã hội” là một cuộc chiến đấu cho một lý tưởng trong lành, không mưu cầu chiếm đoạt quyền lực, không nhằm tạo nên một dáng đứng (legacy) nào đó. Chính vì vậy mà tôi xã hội đã sống và làm “cách mạng” đã hơn 40 năm qua, dứt khoát không làm chánh trị.

Còn tôi nguyên sơ còn lại hôm nay là một cuộc chuyển hóa tự thân. Sống cùng một nhịp thở với cái tôi đến từ cát bụi, sống tự nhiên với vạn vật, không cố gắng, không mưu cầu…và cuối cùng cũng sẽ trở về với cát bụi.

Trời nắng nhìn thấy niềm vui rạng rỡ của thiên nhiên.

Trời mưa vui cùng với sự tươi mát của cây cỏ.

Nhìn cành cây trụi lá của mùa Đông.         

Ngắm hoa lá nẩy mầm khoe sắc mùa Xuân.

Tâm cảnh hai thời điểm vẫn là một.

Vẫn giữ niềm thư thái trong an nhiên tự tại.

Vẫn giữ niềm an lạc trong cái nóng khắc nghiệt của mùa hè Houston.

 

Sự chuyển hóa hay sự thay đổi ngôi của “tôi xã hội” và “tôi nguyên sơ” có làm tôi trăn trở chăng?

Chắc chắn là không. Vì tôi đã rõ, một khi đã định hình được tôi ở dạng nào của tính bi-polar trong tôi rồi, lúc đó sẽ có một thông lộ mới đã sẵn sàng cho Tôi đi.

Phải chăng, ngày hôm nay, trong giờ phút hiện tại nầy, tính bi-polar (xin tạm dịch là “nhị dạng” hay “nhị cực”) đã biến mất, nhường chỗ lại trong tôi chỉ còn “độc dạng” (mono-polar) để tiếp tục đi về với nguyên thủy của cuộc sống, cát bụi trở sẽ trở về với cát bụi, hay về lại thể chân không của vạn vật.

Oneness - Tất cả là Một! -  Một là Tất cả!

Phải chăng sẽ chẳng còn tương lai hồi tưởng, cũng như chẳng còn quá khứ hồi tưởng trong tôi hiện tại?

Phải chăng gia đình, xã hội, quê cha, đất tổ đã xa rời trong Tôi?

Phải chăng Tôi đã đạt và thoát khỏi vòng lẩn quẩn của cõi Ta Bà nầy?

Phải chăng tôi là Tôi, mà cũng không phải là Tôi nữa?

 

Phổ Lập Mai Thanh Truyết

Hành trình về với Chân Tâm

Houston - Lập Đông 2025

 

 

 

 

 

Khí Độc Mùa Đông

 

 

 

Vào mùa đông, ở các xứ lạnh như Hoa Kỳ thường có thêm nhiều tai nạn về các vụ ngộ độc trong không khí do các khì thải từ các lò sưởi trong nhà. Đây là một trong những nguyên nhân làm chết người vào mùa đông. Tai nạn nầy có thể nói hiện đang xảy ra nhiều nhất ở Hoa Kỳ và Pháp.

 

Hàng năm có độ khoảng trên 40.000 người nhập viện, trong đó khoảng 500 người bị tử vong vì hít phải khí carbon monoxide (CO), một loại khí thải qua việc đốt lò sưởi và nhiều nguyên nhân khác. Thêm nữa theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bịnh tật (CDCP), cũng tại Hoa Kỳ, hàng năm có trên 500 người bị chết vì vô tình hít phải khí CO, và hơn 2.000 người đã dùng phương nầy để tự tử.

Vào ngày 2/12/2022, Văn phòng Cảnh sát trưởng Hạt Pierce cho biết hai người đã chết sau khi nghi ngờ ngộ độc khí carbon monoxide tại một ngôi nhà ở Roy. Chi tiết thêm một người đàn ông 51 tuổi được tìm thấy đã chết tại một ngôi nhà vào khoảng 9:30 tối thứ Ba, cùng với bạn gái 24 tuổi của con trai ông. Người con trai, cũng 24 tuổi, được đưa đến bệnh viện trong tình trạng nguy kịch.

Vao mùa đông, Cảnh sát trưởng Moss tiếp:” Chúng tôi thường thấy/nghe những người bị ngộ độc khí carbon monoxide, hoặc chúng tôi đến nhà vì những vấn đề khác, và sau đó chúng tôi phát hiện ra rằng một máy phát điện đang chạy trong nhà và chúng tôi ngay lập tức bảo họ tắt nó đi, mở cửa sổ, đặt thứ đó ra bên ngoài. Không an toàn khi để nó trong nhà như vậy,”

 

“Bạn không thể chạy máy phát điện hoặc bất kỳ loại động cơ nhỏ nào trong nhà vì nó sẽ, một là nguy cơ tạo ra khí carbon monoxide, nhưng hai, nó có thể là nguy cơ hỏa hoạn,”

 

Tin tức trên cho thấy hầu như hàng năm, mỗi khi mùa đông đến đều xuất hiện những tai nạn tương tự như các tin tức vừa kể trên ở một vài vùng trên đất Hoa Kỳ nầy.

 

Mỗi năm vào khoảng tháng 12 và sau đó, các công ty lò sưởi và máy lạnh gởi đến từng nhà một vài thông tin liên quan đến việc phòng ngừa các khí thải trong mùa đông như: "Do you have the flu or Carbon Monoxide poisoning? Hay "How a hidden leak in your furnace can make you sick". Các tài liệu trên sẽ giúp các bạn có thể tránh được một số tai nạn cho chính bạn và gia đình.

Nếu bạn hoặc ai đó đi cùng bạn bị phơi nhiễm, hãy gọi số khẩn cấp tại địa phương (chẳng hạn như 911) hoặc có thể liên hệ trực tiếp với trung tâm kiểm soát chất độc tại địa phương bằng cách gọi đến đường dây nóng Trợ giúp Ngộ độc miễn phí quốc gia (1-800-222-1222 ) từ bất cứ nơi nào ở Hoa Kỳ.

 
1- Khí carbon monoxide

 

Trước hết khí đốt (gas) chuyền trong đường ống dẫn vào nhà bạn là một khí không màu và không mùi. Chính vì thế các công ty khí đốt trộn thêm vào hóa chất để cho khí có mùi trứng thúi (rotten egg) để chúng ta khám phá dễ dàng mỗi khi đường ống bị thất thoát ra ngoài không khí. Khí carbon monoxide (CO) là một khí độc tạo thành qua sự đốt cháy các khí đốt trong lò sưởi hay bếp núc. Và một khi nồng độ của khí nầy lên cao, nó có thể gây ra sự phát nổ làm nổ tung nhà của bạn.

 

Khí carbon monoxide (CO) là một khí không màu không mùi vị, không gây ra ngứa ngái…do đó con người khó có thể phát hiện được sự hiện diện của khí nầy trong nhà hay vùng không gian chung quanh chúng ta.

 

Trong không khí và ở chỗ thông thoáng, nồng độ trung bình của CO là 0,1 phần triệu (ppm) tức 0,1cm³/lít không khí. Trong nhà, nồng độ cao hơn chiếm khoảng 0,5 đến 5 phần triệu. Vùng không khí chung quanh lò sưởi khi hoạt động có từ 5 đến 15 phần triệu. Ống khói các lò sưởi dùng củi để đốt có nồng độ 5.000 phần triệu. Và nếu tính khói thuốc lá không bị loãng trong không khí, nghĩa là khí CO phát ra từ khói thuốc đậm đặc, nồng độ CO lên đến 30.000 phần triệu.

 

Khí CO nầy có được do sự đốt cháy các hợp chất hữu cơ như củi, than, xăng dầu, v. v…trong điều kiện không đủ oxy để hoàn tất sự đốt cháy. Nếu sự đốt cháy hoàn tất, các hợp chất trên sẽ phóng thích ra khí carbonic (CO₂). Nếu không đủ oxy, khí CO sẽ bị phóng thích.

 

Tóm lại, các nguồn phóng thích CO thường thấy chung quanh đời sống của chúng ta là lò sưởi than củi, bếp than (stoves), khói thuốc lá, khói xe hơi, các bình gas để đi cắm trại, máy phát điện chạy than hay dầu, máy cưa,v.v… thậm chí nhà cháy cũng phát thải ra nhiều khí carbon monoxide. Vì vậy không khí là môi trường ô nhiễm CO thường xuyên, và khí nầy cũng là một trong những nguyên nhân gây ra sự hâm nóng toàn cầu. Một phân tử CO gây tác hại gấp ngàn lần sự hủy hoại tầng ozone so với một phân tử CO₂.

 

Đối với lượng phát thải CO trong khói xe, Luật Không khí sạch (Clean Air Act) và EPA Hoa Kỳ từ năm 1990 đã giảm giới hạn sự phát thải của xe xuống còn 3,4 gram cho một dặm Anh, so với trước đó là 87 grams và xe hơi các đời sau 2006 phải lấp đặt hệ thống hấp thụ khí CO có khả năng hấp thụ đến 99% khí CO phát thải ra.

 

Đây là một loại khí được xếp vào hạng độc hại có khả năng làm chết người nếu bị ngộ độc cấp tính. Nếu bị ngộ độc dài hạn và từ nhẹ đến nặng, con người có thể bị nhức đầu, chóng mặt, hoặc có những hiện tượng như cảm cúm. Nếu bị nhiễm nhiều hơn nữa CO có thể đi vào hệ thần kinh và hệ tuần hoàn có thể gây ra chết người. Đối với các bà mẹ đang mang thai, CO có thể gây tử vong cho thai nhi.

 

Phương pháp chữa trị tốt nhất là đem bịnh nhân vào chỗ thoáng khí và tiếp trợ khí oxygen vào khí quản mà thôi.

 

2- Biện pháp đề phòng khi mùa đông đến

 

Mỗi năm khi mùa đông đến chúng ta cần chuẩn bị hệ thống sưởi trước khi xử dụng.

* Trước hết, chúng ta cần phải mở của lò sưởi bằng cách mở miếng chắn gió trong ống khói (đã đóng lại khi mùa đông chấm dứt) và kiểm soát xem ống khói có bị nghẹt hay không?

* Sau đó cần kiểm soát các đường ống dẫn gas;

* Cần kiểm soát chung quanh lò sưởi xem có đủ không khí cung cấp cho lò sưởi khi được đốt lên hay không? Một lò sưởi trung bình đốt 12 feet³/ngày. Do đó, nơi gần lò sưởi cần phải thoáng để cho không khí mới có thế vào. Nếu không, khí độc như CO có thể kết tụ chung quanh lò sưởi;

* Cần phải kiểm soát cần phải xem lại đường ống gas và hệ thống trao đổi nhiệt (heat exchanger) trong lò sưởi có bị rò rỉ hay không?

* Sau cùng cũng cần xem lại hệ thống nước nóng (nếu chạy bằng gas) và lò sưởi trung ương (central heater) chung quanh các ống nối.

 

Tốt nhứt là bạn nên gọi một thợ chuyên môn để kiểm tra lại toàn thể hệ thống sưởi nhà bạn trước khi mùa đông đến.

 

Đó là:

 

- Lau sạch hệ thống đốt (burner);

- Hút bụi bậm chung quanh hệ thống trao đổi nhiệt và thử nghiệm rò rỉ hệ thống nầy;
- Kiểm tra hệ thống thông gió;

- Kiểm tra lại sự vận hành của lò sưởi trung ương và hệ thống nước nóng, v.v…

 

3- Các triệu chứng của sự ngộ độc CO

 

Triệu chứng cấp tính: Đối với việc tiếp nhiễm ở nồng độ thấp, các hiện tượng xảy ra làm cho chúng ta có thể nhầm lẫn với việc bị cảm cúm, mệt mõi, hay bần thần không vui. Do đó việc chẩn đoán rất khó khăn. Và việc chẩn đoán chỉ được xác định bị nhiễm hay không là nhờ phương pháp đo lượng CO trong hồng huyết cầu mà thôi.

Hai hệ thống tuần hoàn và thần kinh là hai vị trí bị ảnh hưởng nặng nhất. CO có thể làm tăng áp suất máu, làm nhức đầu nặng, xây xẩm mặt mày, lên cơn kích ngất và có thể bị hôn mê nếu bị ngộ độc nặng.

 

Những người có nguy cơ cao bị tổn thương cơ thể nghiêm trọng hơn bao gồm trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người mắc bệnh phổi hoặc tim, những người ở độ cao và người hút thuốc. Carbon monoxide có thể gây hại cho thai nhi (thai nhi vẫn còn trong bụng mẹ).

 

Các triệu chứng ngộ độc carbon monoxide có thể bao gồm: - Các vấn đề về hô hấp, bao gồm không thở, khó thở hoặc thở nhanh - Đau ngực (có thể xảy ra đột ngột ở người bị đau thắt ngực) - Hôn mê - Lú lẫn - Co giật - Chóng mặt - Buồn ngủ - Ngất xỉu - Mệt mỏi -

Đau đầu - Suy giảm khả năng phán đoán - Cáu gắt - Huyết áp thấp - Yếu cơ - Nhịp tim nhanh hoặc bất thường - Buồn nôn và ói mửa - Bất tỉnh.

 

Nếu bị nhiễm độc dài hạn, các chứng sau đây có thể xảy ra bị sưng phổi, tim mạch, ảnh hưởng lên thị giác và thính giác, thận có thể bị giảm hoạt động và bị liệt. Một điểm có thể khám phà bằng mắt khi bị nhiễm độc CO, là da nạn nhân biến thành màu hồng.

 

Sau đây là nồng độ của carbon monoxide tức CO có thể gây ngộ độc từ nhẹ tới nặng như sau:

 

* Nếu một người hít thở không khí chứa 400 phần triệu lượng khí CO có thể bị tử vong;

* Nếu bị tiếp nhiễm 35 phần triệu trong vòng 6 giờ có thể bị nhức đầu và chóng mặt;

* Nếu bị tiếp nhiễm 800 phần triệu, nạn nhân bị ói mữa, co giựt trong vòng 45 phút và bị hôn mê trong vòng 2 giờ;

* Nếu bị nhiễm 6.400 phần triệu, nạn nhân có thể chết trong vòng dưới 20 phút.

 

4- Carboxyhemoglobin

 

Carbon monoxide hay CO là một khí có ái lực (affinity) với sắt (Fe - Iron) nghĩa là kết nối dễ dàng với nguyên tố sắt trong hồng huyết cầu qua cầu nối hoá học để cho ra carboxyhempglobine (COHb).Tính ái lực của CO đối với hồng huyết cầu mạnh hơn tình ái lực của oxygen đối với hồng huyết cấu gấp 240 lần. Do đó, khi bị nhiễm vào trong máu, CO sẽ tách oxygen ra khỏi hồng huyết cầu và làm giảm lượng oxy trong máu, và cơ thể sẽ thiếu oxy để nuôi dưỡng toàn thể con người. Và con người bắt đầu bị nhiễm độc từ hiện tượng nầy.

 

Thông thường lượng CO trung bình trong hồng huyết cầu là 5%. Một người hút hai gói thuốc một ngày có thể làm tăng lượng CO trong máu gấp hai lần nghĩa là 10%. Nạn nhân gọi là bị nhiễm độc khi lượng CO trong huyết cầu tăng lên 25%. Và có thể đưa đến tử vong nếu lượng CO tăng lên đến 70%.

5- Biện pháp phòng ngừa

 

Đây là một vấn đề y tế công cộng áp dụng cho cộng đồng. Việc giáo dục và gây ra ý thức an toàn trong việc sưởi ấm, khói xe, nhất là trong mùa đông, nhà cửa bị đóng kín, lượng không khí "sạch" bên ngoài không được thông thoáng với bên trong nhà.

Vì vậy, biện pháp hay nhất để phòng ngừa sự nhiễm độc CO là phương pháp lấp đặt hệ thống phát hiện CO trong không khí. Một hệ thống gây ra tiếng động (alarm), tạo ra sự chú ý của người trong vùng không khí đang bị ô nhiễm để thoát hiểm bằng cách rời khỏi nơi chúng ta đang hiện diện. Hệ thống nầy cần lắp đặt trên trần nhà, gần nơi đặt lò sưởi hay những lò nấu nướng vì khí CO nhẹ hơn không khí cho nên lơ lững phía trên trần nhà. Giá trung bình của hệ thống trên vào khoảng từ 20 đến 60 Mỹ kim chạy bằng pin.

 

Hệ thống khám phá khí CO tuy không bị bắt buộc lấp đặt trong nhà ở, nhưng hầu hết các cơ quan an toàn sức khoẻ đều đề nghị cần có ít nhất một hệ thống trong nhà. Gần đây nhất, thành phố New York ra luật phải có một hệ thống trên trong giấy phép xây cất nhà mới. Tiểu bang Illinois và Massachesetts ra luật áp đặt hệ thống trên kể tử ngày 1/1/2007.  

 

6- Các khí độc khác

 

Ngoài khí CO phát thải trong nhà vào mùa đông, khí CO và một số khí thải khác như nitrogen oxides (NOx) và khói chì (lead) cũng là những nguyên nhân gây tác hại cho công nhân trong những khu sản xuất công nghiệp nhất là các công nghệ luyện kim và hầm mõ. Theo Cơ quan An toàn Sức khỏe trong Công nghiệp (OSHA) cũng như các định mức độc tố của Bộ Y tế HK, nếu nồng độ của CO trong không khí đạt đến 400 phần triệu, người công nhân hít phải không khí bị nhiễm độc nầy trong vòng một giờ đầu tiên thì chưa bị ảnh hưởng, nhưng trong giờ thứ hai trở đi, tình trạng ngất xỉu có thể xảy ra.

 

Nghĩa là trong giờ đầu tiên, con người chưa bị ảnh hưởng nhiều vì CO đang còn trong giai đoạn kết hợp với hồng huyết cầu. Nhưng sau đó, vì thiếu oxy cho cơ thể cho nên người công nhân sẽ thở mạnh, ngắn, hơi thở đứt quảng khi lượng CO trong máu lên đến 20 đến 30%. Từ 30 đến 50%, thần kinh sẽ bị giao động, chóng mặt, thị giác không còn hoạt động được nữa và sẽ đưa đến hôn mê. Nếu bị tiếp nhiễm trên 50% CO, có thể bị tử vong sau đó.

 

7- Về các khí nitrogen oxides (NOx):

Đây là một khí độc, gây khó chịu cho da và mắt trước tiên khi bị tiếp nhiễm. Thông thường, NOx xuất hiện dưới dạng khí khi acid nitric tác dụng lên chất hữu cơ như gỗ, mạc cưa, hay acid nitric đun nóng, hoặc các chất hữu cơ có chứa nitrogen bị đốt cháy. Trong các lò luyện kim, hay hàn xì, nitrogen và oxy trong không khí gây ra phản ứng để tạo ra NOx.

 

Đặc tính của NOx là hòa tan trong nước để tạo thành acid nitric hay acid nitrous. Đây là phản ứng trong cơ thể khi hấp thụ NOx qua đường khí quản. Các acid tạo thành làm cho cổ họng và cuống phổi bị khô vì mất nước. Các acid vừa mới tạo thành sẽ bị trung hòa bằng cách kết hợp với các mô trong cơ thể. Và chất sau nầy sẽ làm cho các động mạch nở lớn làm giảm áp suất của máu gây chứng nhức đầu chóng mặt.

 

Nếu nồng độ tiếp nhiễm từ 60 đến 150 phần triệu, người công nhân sẽ bị khô mũi và cổ họng, ho và đau ngực. Nếu sau đó được hít thở không khí sạch, thì sẽ được hồi phục trong vòng một giờ. Nếu bị tiếp nhiễm liên tục trong 24 giờ, hơi thở sẽ bị đứt quảng, mất ngũ, có thể bị chứng cyanosis (máu xanh ở móng tay như trong trường hợp trẻ sơ sinh bị nhiễm nitrate) và sau cùng có thể đi đến tử vong.

 

Sau cùng đối với khói chì (lead), kim loại nầy đã được EPA HK xếp vào loại gây ra ung thư cho con người. Phổi và thận là hai cơ quan trực tiếp bị ảnh hưởng. Nhiễm độc hơi chì là một mối ưu tư hàng đầu trong tất cả loại nhiễm độc trong công nghiệp. Chì đi vào cơ thể qua đường khí quản, thực quản hay qua các mô da dưới dạng bụi, khói, hay khí ẩm.

 

Thông thường con người bị tiếp nhiễm nhiều nhất dưới dạng chì hữu cơ. Khi chì đi vào cơ thể, một phần sẽ không bị hấp thụ và được tống khứ ra ngoài bằng đường đại tiện. Phần còn lại sẽ đóng trong túi mật. Chì xâm nhập qua đường khí quản độc hại hơn chì qua đường thực quản. Khi bị tiếp nhiễm chì bám vào tế bào máu, làm cho tế bào bị vỡ ra gây chứng thiếu máu (anemia). Và điểm đến sau cùng của chì trong cơ thể là thận, gan, hệ thống thần kinh và tế bào máu.

 

8- Kết luận

 

Qua những tin tức được nêu trên, khí CO và NOx là hai tác nhân nguy hiểm nhất trong mùa đông, vì khí NOx có tỷ trọng cao hơn không khí, và trong mùa đông, lượng hơi nước làm tăng độ ẩm của không khí. Do đó, một số khí độc khác như khói chì vẫn còn lơ lững nơi tầng ozone thấp, tức gần mặt đất. Vì vậy, nguy cơ bị tiếp nhiễm các khí trên rất cao.

 

Tóm lại, nếu chúng ta đã nhận thức được nguy cơ của việc nhiễm độc carbon monoxide và nitrongen oxides, chúng ta có thể tránh được các tai nạn trên. Dù ở đâu, trong nhà, hay trong xe, hoặc trong tàu…nguy cơ bị nhiễm độc CO rất cao.

 

Việc phòng bị vẫn là một biện pháp phòng ngừa tai nạn hữu hiệu nhứt trước khi mùa đông đến.

 

Kính chúc bà con cẩn thận và chuẩn bị cho mùa đông Nhâm Dần nầy.

 

Mai Thanh Truyết