Tổng khởi nghĩa Yên Bái

                                     Tổng khởi nghĩa Yên Bái

Thưa Bà Con,

Ngày 17-6-1930 là ngày tưởng niệm 13 vị anh hùng của Việt Nam Quốc Dân Đảng do Đảng trưởng Nguyễn Thái Học cầm đầu. Xin dành một phút mặc niệm để tưởng nhớ đến tiền nhân đã khơi dậy tình thần độc lập dân tộc của tộc Việt.

Tổng khởi nghĩa Yên Bái

Cuộc TKN của VNQDĐ ở Yên Bái ngày 10/2/1930 đã đánh dấu một bước ngoặc cho các cuộc cách mạng dân tộc của Việt Nam trong thời kỳ chống Pháp. Dù chỉ mới thành lập Đảng chưa đầy 3 năm (tháng 12 năm 1927), nhưng trước thời cuộc sôi động vì thực dân Pháp vây bủa, bố ráp, phá vỡ các căn cứ và bắt nhiều đảng viên, cho nên tại Đại Hội Trung Ương  Đảng vào tháng 5 năm 1929, tại làng Đức hiệp, tỉnh Quảng Ninh, Đảng Trưởng Nguyễn Thái Học đã tuyên bố tổng khởi nghĩa vì tình thế bắt buộc, nếu không VNQDĐ sẽ lâm vào tình trạng bị diệt vong. Có một sự kiện hết sức hy hữu là 3 yếu nhân của VNQDĐ thời bấy giờ là Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu và Phó Đức Chính đã bí mật gặp nhau trên Chùa Yên Tử để bàn việc khởi nghĩa trước khi tổ chức đại hội là không nên để cho các đồng chí Quân Nhân biết trước chương trình hoạt động, bởi tính tình họ dễ bồng bột và cũng dễ nguội lạnh. Đó là phái Phái trung lập hay cải tổ” do Lê Hữu Cảnh, Nguyễn Xuân Huân, Nguyễn Tiến Lữ, Lê Tiến Sự chủ trương.

Cuộc khởi nghĩa thất bại và 13 dũng sĩ phải bị tử hình.  Là người thứ 13 bước lên máy chém, và trước khi lên đoạn đầu đài, Nguyễn Thái Học đã anh dũng thốt lên: 

"Chúng tôi đi trả nợ nước đây. Các Anh Chị Em còn sống cứ công nào việc ấy nhé!

"Cờ Độc Lập: Phải nhuộm bằng máu!

“Hoa Tự Do: Phải tưới bằng máu!

“Tổ Quốc còn cần đến sự hy sinh của con dân nhiều nữa! Nhiều nữa!

“Rồi thế nào cách mạng cũng thành công!

“Thôi kính chào Các Anh Chị Em ở lại ... !!

Có hai điểm nổi bật cần nêu ra ở cuộc TKN nầy: - Tính đề cao cảnh giác của Đt NTH khi họp ĐH Đảng cần phải giữ kín “vài điều bí mật” vì có sự hiện diện của nhiều thành phần thiếu dứt khoát; - Tính quyết liệt trong tranh đấu cách mạng của NTH.

Mặc dù cuộc Tổng Khởi nghĩa thất bại, nhưng bài học lớn do Đảng trưởng Nguyễn Thái Học đã lưu truyền lại cho chúng ta là một tinh thấn bất khuất lấy cái chết để soi sáng cho ngọn lửa đấu tranh ngày hôm nay trong cuộc sống mái với CSBV.

Thương tiếc các vị anh hùng vị quốc vong thân, trong số các bài thơ ca, có bài thơ "Ngày tang Yên Bái" được in trong sách giáo khoa tiểu học thời bấy giờ của tác giả Đằng Phương Nguyễn Ngọc Huy:

Ngày tang Yên Bái

Gió căm hờn rền rĩ tiếng gào than

Từ lưng trời sương trắng rủ màn tang

Ánh mờ nhạt của bình minh rắc nhẹ

Trên Yên Bái đang u sầu và lặng lẽ

Giữa mấy hàng gươm sáng tỏa hào quang

Mười ba người liệt sĩ Việt hiên ngang

Thong thả tiến đến trước đài danh dự

Trong quần chúng đứng cúi đầu ủ rũ

Vài cụ già đầu bạc, lệ tràn rơi

Ngất người sau tiếng rú: "Ới, con ơi!"

Nét u buồn chợt mơ màng thoáng gợn

Trên khóe mắt đã từng khinh đau đớn

Của những trang anh kiệt sắp lìa đời

Nhưng chỉ trong giây lát vẻ tươi cười

Lại xuất hiện trên mặt người quắc thước

Đã là kẻ hiến thân đền nợ nước

Tình thân yêu quyến thuộc phải xem thường

Éo le thay! Muốn phụng sự quê hương

Phải dẫm nát bao lòng mình quý mến

Nhưng này đây, phút thiêng liêng đã đến

Sau cái nhìn chào non nước bi ai

Họ thản nhiên lần lượt bước lên đài

Và dõng dạc buông tiếng hô hùng dũng

"Việt Nam muôn năm!" Một đầu rơi rụng

"Việt Nam muôn năm!" Người kế tiến lên

Và tử thần kính cẩn đứng ghi tên

Những liệt sĩ vào bia người tuẫn quốc.

                                      Mai Thanh Truyết