Cái vạ chữ nghĩa - Ngộ Không Phí Ngọc Hùng

Cái vạ chữ nghĩa
 Ngộ Không Phí Ngọc  Hùng

       Một nhà văn khoe chứa sách trong bụng như Kê Khang (223-262). Hôm nào trời nắng thì khoe bụng, bảo rằng phơi chữ, hong sách cho khô. In sách mới, ông khăn đống áo dài, đội tác phẩm lên đầu đứng trước bàn thờ Đức Thánh (Khổng Tử) kính cẩn vái….

       Nghe thiên hạ đồn đãi về tài ngửi mùi sách, đoán hơi văn của ông thầy bói mù nọ. Bèn tìm tới. Ông lôi trong bị cói quyển sách đưa cho thầỵ. Ông thầy bói hít hít mũi, dậy:

       - Sách sực nức mùi son phấn, chắc chắn đây là Hồng Lâu Mộng.

       Ông đưa tiếp quyển khác, ông thầy bói lại khịt khịt mũi:

       - Sách toát toàn mùi sắt thép loảng xoảng của binh khí. Ắt là Tam Quốc Chí.

       Ông nhà nhà văn đưa quyển sách mới in của mình còn nực màu giấy mực, ông thầy bói mù đưa qua mũi, không cần ngửi, nói không do dự:

       - Đây mới là sách vì ta nghe thoang thoảng mùi…cóc chết.

       Bởi nhẽ ấy, mụ chữ tôi bật ra cảo bản Cái vạ chữ nghĩa.

       Ngày…tháng…năm 2019, trộm nghĩ xuân bất tái lai, bèn đi tìm ông thầy bói.

       ***

       Ngày…tháng…năm 2017, người mang cái vạ chữ nghĩa sống trong chung cư cũ kỹ, mỗi khi ra phố, bất kể đi đâu cũng giữ thói quen ra cửa liền rẽ trái. Đao phủ thủ chữ nghĩa sống trong chung cư đối diện bên kia đường, mỗi khi ra phố, bất kể đi đâu cũng giữ thói quen ra cửa liền rẽ phải. Họ chưa từng gặp nhau trong đời.

       Mụ chữ tôi đồ chừng “người mang cái vạ chữ nghĩa” là cụ Trần Trọng Kim (1883-1953), cụ là nhà nghiên cứu sử học, tác giả Việt Nam sử lược. Sau năm 1945, cụ viết hồi ký Một cơn gió bụi (1949), tóm lược quãng đời của cụ trong giai đoạn 1942 - 1948. Đầu năm 2017, Một cơn gió bụi được Nhà xuất bản Hội Nhà Văn và Phương Nam in lại, nhưng bị cho là "có nhiều đoạn rất nhạy cảm" nên bị thu hồi.

      Còn “Đao phủ thủ chữ nghĩa”, mụ chữ tôi vay mượn nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn gọi người nấp sau lưng Hội Nhà Văn là “Đao phủ thủ văn hóa Tố Hữu”. Thời Nhân văn Giai phẩm, Bộ Công an và Công an Hà Nội quản lý đao phủ thủ chữ nghĩa có tên A25 (xem tr 6) để chém treo ngành (Nguyễn Tuân) các tác phẩm văn hóa.

      Nhưng Nguyễn Tuân lại là nạn nhân của đao phủ thủ, mùa thu tháng tám 1945, ông thú tội: “Mở đầu cuốn sách Vang bóng một thời năm 1940, để làm một nghệ thuật vị nghệ thuật tôi đã ca ngợi tên đao phủ đầy tớ của chúng múa đao chém người (truyện "Chém treo ngành"). Cuốn sách ấy là tang chứng về tội lỗi của tôi bất lực trước lịch sử. Năm 44, đế quốc Pháp đưa Vang bóng một thời vào giải thưởng Alexandre de Rhodes vì tập truyện ấy có tác dụng đề cao bọn tay sai của chúng”.

      Chuyện “đế quốc Pháp” (Trương Vĩnh Ký, nỗi oan thế kỷ), “bất lực trước lịch sử” (Trần Đức Anh Sơn, người chép sử) nằm ở khúc sau. Và cuối cùng cũng gặp lại Chém treo ngành với cụ Nguyễn.

      Ngày…tháng…năm…, mặt trời ngả xuống những cái bóng dài, thật dài. Người mang cái vạ chữ nghĩa rẽ trái, đao phủ thủ chữ nghĩa rẽ phải. Hai người ở hai bên lề đường, cùng đi song song với nhau về một hướng và sẽ gặp nhau ở…cõi vô cùng.

       Một cơn gió bụi trang 75 có đoạn: "Trong số 22 người có đảng viên Đỗ Thị Lạc là người có đứa con gái với Hồ Chí Minh. Vể sau người ta nói khi về đến địa hạt Bắc Giang, có ba đảng viên trong 22 người ấy bị giết vì không chịu theo cộng sản", đoạn này đã bị cắt ở bản của Phương Nam in (trang 80). Cục Xuất bản, In và Phát hành cho rằng cuốn sách bị thu hồi vì "có nhiều chi tiết, không phù hợp, không khách quan chưa được kiểm chứng" theo báo Tuổi Trẻ. Ngày 27-6-2017, Giáo sư Vũ Dương Ninh nói với BBC từ Hà Nội: "Từ góc độ nhà nghiên cứu, tôi cho rằng cuốn Một cơn gió bụi có giá trị lịch sử vì nó nói người thực, việc thực để chúng tôi có cái nhìn về giai đoạn đó."

       Ngày…tháng…năm…, hình như trời sắp có giông bão. Họ cũng như hàng vạn người trong thành phố ấy đi song song với nhau ở hai bên đường...Nhưng, cuộc đời cũng có bao nhiêu tình cờ, có một ngày, hai đường thẳng song song sẽ cắt nhau...

       Trong khi đi tìm ông thầy bói, mụ chữ tôi gặp một tác giả dầy chữ khác…

       Lại thêm một quyển sử bị cấm phát hành. Lần này là “Một cơn gió bụi” của học giả Trần Trọng Kim. Không chỉ là “một cơn gió bụi”, hồi ký của cụ thật ra là một “cơn bão” dưới góc độ kiểm duyệt. Nó tiết lộ chi tiết về “một góc đời thường” ông Hồ, về những ngày Việt Minh triệt hạ các đảng phái đối thủ mà Việt Minh có khi không ngần ngại dùng “mền trùm đầu rồi bắt đi mất tích”. Việt Minh, theo miêu tả trong “Một cơn gió bụi”, là tổ chức có thủ đoạn chính trị quỷ quyệt bậc nhất giai đoạn lịch sử thập niên 1940.

       Trong một nhận xét, cụ Lệ Thần Trần Trọng Kim viết:

       “…Cộng sản đảng, theo cách tổ chức và hành động của họ, là một thứ tôn giáo mới, giống như các tôn giáo cũ cốt lấy sự mê tín mà tin, chứ không hoài nghi hay đi lệch ra ngoài (…). Về đường thực tế là không nhận có luân thường đạo lý, không biết có nhân nghĩa đạo đức (...). Vì có tư tưởng như thế, cho nên cha con, anh em, bè bạn không có tình nghĩa gì cả, chỉ biết tôn trọng chủ nghĩa cộng sản và phục tòng những người cầm quyền của đảng, ngoại giả, giết hại lẫn nhau, lừa đảo nhau: hễ ai làm những việc mà lợi cho đảng là người giỏi, người tốt. Gia đình, xã hội, phong tục đều bỏ hết, bỏ đến tận cội rễ, để thành lập xã hội mới. Cái xã hội mới ấy không tranh đấu cho quốc gia hay cho dân tộc. Dù có nói tranh đấu cho quốc gia hay cho dân tộc nữa, cũng chỉ là cái phương pháp dùng tạm thời trong một cơ hội nào để cho được việc mà thôi…”.

       Mụ chữ tôi bòn mót được sau mấy chục năm, ông Nguyễn Văn Trung là “nguyên mẫu” (chữ của Tô Hòai) của cụTrần Trọng Kim qua Nhận định IV, chương Người Cộng sản như một người anh em thù địch: “…Theo lối nhìn của tôi về triết học và tôn giáo thì đảng Cộng sản là một tổ chức chính trị mang tính chất tôn giáo (…). Cái cung cách chiến sĩ của họ là cái cung cách của các tu sĩ đi giảng đạo, của các Thừa sai bên Thiên Chúa giáo. Đó là những người bỏ hết mọi sự theo lời Chúa: “Ai muốn theo ta thì bỏ hết”. Điều tôi muốn nói hôm nay là bao lâu đảng Cộng sản Việt Nam còn niềm tin mang tính chất tôn giáo thì chừng đó còn có những đảng viên cuồng tín tin theo…”

       Ngày…tháng…năm 1953, họ ở gần nhau và có cái nhìn gần như nhau…

       Trần Trọng Kim viết cuốn hồi ký này trước khi qua đời năm 1953 ở Ðà Lạt, di cảo in năm 1969 ở Sài Gòn. Trước đây hơn 60 năm, tác giả đã tiên đoán rằng dù có thắng lợi đi nữa, đảng Cộng sản cũng không vững bền. “Cũng không chắc đã vững bền” là lối diễn tả nhẹ nhàng của một nhà giáo, một người thấm nhuần phong cách Nho gia. Theo lối bây giờ sẽ nói thẳng rằng vì “người ta mất lòng tin cậy” đảng Cộng sản chắc chắn sẽ tan rã. Vào lúc Trần Trọng Kim tiên đoán chế độ Cộng sản sẽ tan rã, cụ hoàn toàn dự đoán theo lương tri, chưa như chúng ta bây giờ chứng kiến cảnh sụp đổ của các chế độ cộng sản ở Nga và Ðông Âu từ năm 1989. Ngày nay lớp hậu sinh chúng ta thấy rõ hiện tượng đảng tan rã đang xẩy ra, đúng như lời tác giả tiên đoán.

       Gần với cụ Trần Trọng Kim, cụ Nguyễn Văn Tố cũng tiên liệu gần như vậy …

       Tôi (Nguyễn Thiệu Lâu) tản cư đến Thụt. Những ngày tốt trời, tôi đi vào các làng người Thổ chơi, nhân thể khảo cứu về nhân sinh địa-lý. Một hôm năm 1947, ông chủ nhà trọ cho tôi biết có cụ Nguyễn Văn Tố qua đây và ngủ lại đêm ở nhà thôn trưởng. Một lát có người sang gọi tôi. Tôi sang đến nơi thấy cụ tôi vái chào, cụ bảo:

      - À ông giáo, đằng sau nhà, trên bờ sông tôi thấy có một cây đa to, một cái ghềnh, chúng ta ra ngoài ngồi xem phong cảnh một lát.
      Ngồi dưới gốc cây đa cổ thụ, nhìn nước sông Lô cuồn cuộn chảy xuôi. Nghe tiếng thác ấm ấm gần đấy, hai chúng tôi ngồi lặng yên suy nghĩ. Hồi lâu, tôi lên tiếng:
      – Ý cụ về cuộc kháng chiến này của ta như thế nào?
      – Ấy, tôi cũng định hỏi ông.

      Chúng tôi lại ngồi im, mãi lúc sau cụ mới nói:
      – Cuộc kháng chiến này sẽ kéo dài lâu lắm vì thực dân Pháp ngu. Nườc họ đã kiệt quệ vì chiến tranh với Đức, họ sẽ chết vì chiến tranh ở thuộc địa. Rồi ông xem….
      – Còn nước ta?
      – Ấy, quan tha thời ma bắt, chúng ta sẽ độc lập bề ngoài mà thôi. Nhưng trong nước sẽ lục đục, có thể bị chia đôi. Ông có nhớ mấy khoản của hiệp ước Postdam không? Gây ra Nam Bắc phân tranh mới rầy đấy. Nước nhà sẽ kiệt quệ, người Việt sẽ giết người Việt như ngóe ấy. Chỉ khổ cho lũ trẻ mà thôi. Lắm lúc tôi nghĩ buồn lắm. Suốt đời ăn hại. Chẳng biết chết rồi (1), về gặp ông bà ông vải, tôi biết ăn nói làm sao với các cụ?

      Nhưng thôi, nghĩ vẩn nghĩ vơ làm gì. Đời tôi thời bỏ đi rồi. Ông còn trẻ, cố mà sống. Ông sẽ có ngày được nhìn thấy đất nước tươi đẹp. Nhưng tôi cũng khuyên ông mấy câu. Chớ ham danh lợi, phụng sự đất nước đi. Nếu không phụng sự đất nước được vì bất tài thời phụng sự văn học. Ông có một căn bản văn hóa, bỏ đi không những là phí mà lại có tội. Thôi, anh em chúng ta về. “.

       (1) Tuần sau, cụ Tố bị Pháp bắt và bắn ở bìa rừng bản Nà Pèn, Việt Bắc năm 1947

       (Ký ức gặp cụ Nguyễn Văn Tố năm 1947 - Cố học giả Nguyễn Thiệu Lâu)

       Ngày…tháng…năm…, mặt trời ngượng nghịu ló mặt ra, những đám mây đen dầy đặc giấu mình xa xa. Ngày hôm đó, họ đã gặp nhau giữa công viên. Trời chợt đổ một cơn mưa dữ dội. Họ vội vã ghi số điện thoại của nhau rồi vội vàng chia tay trong cơn mưa. Đao phủ thủ chữ nghĩa, theo thói quen, lại chạy bổ về bên phải... Người mang cái vạ chữ nghĩa, theo thói quen, cũng vội vã chạy về bên trái... Những tờ giấy nhỏ bé ướt sũng ghi số điện thoại chiều mưa qua đã nhoè hết chữ. Họ lại lạc nhau…

       Qua bài viết “Một cơn gió bụi” của Trần Trọng Kim bị thu hồi của Dương Cầm. Tác giả cho biết: Hôm 27-6-2017, đài BBC liên hệ ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành. Theo VOV, VN, ông Chu Văn Hòa, lý do cuốn sách bị thu hồi và dừng phát hành là vì có nhiều nội dung sai với sự thật lịch sử. Vì vậy việc dừng phát hành, thu hồi cuốn sách là hoàn toàn đúng. Đài VOV, VN phỏng vấn tiếp:

       Phóng viên đài VOV,

VN: Ngoài cuốn sách “Một cơn gió bụi”, thời gian gần đây có nhiều cuốn sách cũng bị thu hồi, ông thấy sao?

       Chu Văn Hòa: Việc kết luận về hiện trạng như thế là chưa chính xác. Nếu đánh giá về mức độ, 5 năm trở lại đây, từ khi có Luật Xuất bản 2012 có hiệu lực, ngành xuất bản nay đã trở nên trật tự hơn, như Luật giao thông vậy.

      ***

      Ngày…tháng…năm 2017, trong ký ức người mang cái vạ chữ nghĩa, và đao phủ thủ chữ nghĩa chỉ còn đọng lại hình ảnh mẩu giấy ướt nhẹp của buổi chiều mưa ấy…

      Theo tác giả Dương Cầm ở trên, thời gian gần đây có nhiều cuốn sách bị thu hồi như năm 2017, cuốn Trương Vĩnh Ký, nỗi oan thế kỷ của tác giả Nguyễn Đình Đầu do nhà xuất bản Hội Nhà Văn và công ty Phương Nam phát hành. Sách được Cục Xuất bản cấp giấy phép và dự trù ra mắt tại Đường Sách Sài Gòn ngày 8-1-2017. Nhưng giờ chót bị bị hủy theo "một chỉ thị miệng" và báo chí được tin nhận cảnh báo không đưa tin về cuốn sách này. Chính ông Nguyễn Đình Đầu cũng ngỡ ngàng, không hiểu tại sao.

      Ngày…tháng…năm 2019, trời sắp có giông bão. Họ ở thành phố ấy, cả đời không bao giờ gặp nhau. Nhưng có một ngày, hai đường thẳng song song sẽ cắt nhau...

      Suông sẻ hơn “Trương Vĩnh Ký, nỗi oan thế kỷ”, cũng ở Đường Sách Sài Gòn, ông Trần Đức Anh Sơn đã tổ chức ra mắt hai cuốn sách Tư liệu về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Tư liệu về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa do Nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ Sài Gòn ấn hành. Thế nhưng chẳng suông sẻ cho mấy vì mu chữ tôi lẩn đẩn với thanh gươm Damocles treo lơ lửng trên đầu ông Sơn từ ngày giới thiệu sách 2-7-2014 thì khi nào thanh gươm rơi xuống? (xem tr 5)

       Không có mây sao có mưa vì New York Times phỏng vấn ông Sơn năm 2017 với tiêu đề “Người săn bản đồ (…) về chủ quyền Việt Nam trên biển Đông". Trong đó có câu: "Các nhà lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam là nô lệ của Bắc Kinh, đó là lý do tại sao chúng ta giấu nhiều tài liệu trong bóng tối”. Theo bài phỏng vấn của Mike Ives: “Đây có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc ông Sơn bị kỷ luật vì sai sự thật, bịa đặt”. (trong luận án ra trường về…đồ sứ, ông bị tố cáo…"tiết lộ bí mật quốc gia”)

      

       Ngày…tháng…năm…, mưa rơi như vĩnh viễn không ngưng nữa. Vì vậy người mang cái vạ chữ nghĩa và đao phủ thủ chữ nghĩa quyết định chia tay thành phố này….

       Ông Trần Đức Anh Sơn, sinh năm 1967 tại Huế. Cha ông tử trận năm 1970 trong khi chiến đấu cho quân miền Nam Việt Nam. Ông lớn lên trong nghèo khó, sau đó ông tốt nghiệp cử nhân lịch sử, chuyên ngành Dân tộc học, Đại học Tổng hợp Huế năm 1989. Tốt nghiệp tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Khảo cổ học, Đại học Quốc gia Hà Nội.

       Ngày…tháng…năm…, mưa lắc rắc rơi. Vì vậy người mang cái vạ chữ nghĩa và đao phủ thủ chữ nghĩa đều leo lên xe bus ở ngay trước chung cư...      

      Ông Sơn đã bỏ ra 10 năm đi các nước nhờ có học bổng để đi nghiên cứu như Mỹ (2015-2016, học bổng tòan phần Fulbright), Pháp (2004), Bồ Đào Nha, Đức (2004), Hà Lan, Ý, Nhật Bản (1997-1998, học bổng Sumitomo Foundation), Hàn Quốc (1999)…Ông tìm được 95 bản đồ liên quan đến chủ quyền của VN với Hoàng Sa và Trường Sa, đặc biệt là 56 bản đồ do các nhà hàng hải phương Tây biên soạn 102 tài liệu thành văn gồm sáu thứ tiếng: Anh, Pháp, Ý, Đức, Tây Ban Nha và Hà Lan từ thế kỷ 16 tới 19.

      Từ đó ông viết hai cuốn sách “Tư liệu về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa” và “Tư liệu về chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa”, và khoảng trên 1.500 bài bài báo, bài nghiên cứu, đăng tải trên khoảng 300 tờ báo và tạp chí khác nhau ở trong và ngoài nước, tổng hợp các tài liệu chứng minh chủ quyền Hoàng Sa là của Việt Nam. Ông phát hiện atlas Trung Quốc địa đồ (nhà Thanh xuất bản năm 1908), Trung Hoa bưu chính dư đồ (Đài Loan xuất bản năm 1919, tái bản năm 1933). Trong các atlas này, lãnh thổ Trung Quốc chỉ được vẽ đến cực nam của đảo Hải Nam là hết.

       Qua tài liệu khác: “Ở thư viện Quốc Hội Mỹ, nhờ Nguyễn Đình Đầu ở Sài Gòn giới thiệu, chúng tôi làm quen với ông Harold E. Meinheit, cựu viên chức Bộ Ngoại giao Mỹ. Ông cũng là nhà nghiên cứu bản đồ cổ và là người rất am tường kho bản đồ ở thư viện. Harold E. Meinheit là người đã phát hiện tấm bản đồ Việt Nam toàn tỉnh dư đồ do Tả thị lang bộ Lại Hoàng Hữu Xứng vẽ năm 1887 theo lệnh của vua Đồng Khánh (1885-1889) đang lưu trữ tại Thư viện Quốc hội Mỹ”. Ông đã viết bài giới thiệu tấm bản đồ quý hiếm này trên tập san The Portolan do Hiệp hội Bản đồ Washington xuất bản năm 2009. (nhờ học bổng tòan phần Fulbright có lần ông Sơn ở Mỹ 8 tháng)

      

       Bỗng dưng mụ chữ tôi ngồi không nên “vẽ” ra lý lịch trích ngang của ông Sơn…

       Cha ông trong quân lực VNCH bị tử trận. Ông là học trò ruột của giáo sư sử học Trần Quốc Vượng, người bị treo bút vì viết tiểu sử Hồ Chí Minh. Bài khảo sử của giáo sư Trần Quốc Vượng viết chung với ông Sơn Thầy Vượng với nhà Nguyễn. Bài viết này đã bị cho là “xét lại” về mặt lịch sử đối với lịch sử thời cận đại: Nguyễn Huệ – Quang Trung và Nguyễn Ánh – Gia Long. (sử gia Hà Nội theo “chỉ thị” ca tụng nhà Tâty Sơn, “chửi bới” nhà Nguyễn theo Pháp như Petrus Trương Vĩnh Ký)

      Ông lại “liên hệ linh tinh” đến Nguyễn Đình Đầu, tác giả cuốn “Trương Vĩnh Ký, nỗi oan thế kỷ” vừa bị khai tử. Năm 2014, cùng năm với ông Sơn ra mắt sách, ông Sơn “móc nối” với ông Nguyễn Đình Đầu này trình làng sách Chủ quyền Việt Nam trên biển Đông và Hòang Sa - Trường Sa. Tựa đề “liên hệ” đến ông Nguyễn Nhã là người chủ biên sách của ông Sơn. Ông Nguyễn Nhã viết: “Xác lập, thực thi và bảo vệ chủ quyền của Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, v…v…”. Ông Nguyễn Nhã đây lại là người chủ trương Tập san Sử Địa (Sài Gòn), tập san đã đưa ra bằng chứng Hòang Sa Trường Sa không phải của Trung Cộng mà thuộc về…VNCH.

       Mụ chữ tôi bèn búi bấn: Thế là ông Sơn có “vấn đề” rồi.

       Thế nhưng theo mụ chữ tôi góp nhóp có lẽ hàng “độc” dưới đây là…

       Là ông Sơn đi 3 thư viện lớn ở Mỹ và tiếp xúc nhiều nhân chứng cho thấy nhiều dữ liệu về Trường Sa - Hoàng Sa trước đây đưa ra chưa chính xác. Vì vậy ông Sơn tiết lộ bức điện mật lý do Quân lực VNCH không thể oanh kích tái chiếm Hoàng Sa: Đó là công điện đại sứ Mỹ gửi cho Nhà Trắng sáng 21-1-1974: “VNCH đã chuẩn bị 5 phi đội máy bay tập hợp tại Đà Nẵng để chuẩn bị tái chiếm Hoàng Sa”. Cuối cùng cuộc tái chiếm không thành vì Mỹ đi đêm với Trung Quốc, trong đó có việc Mỹ yêu cầu Trung Quốc không được bắn giết những tù binh VNCH bị bắt trước đó. Tại buổi thuyết trình 19-1-2016 đánh dấu 43 năm Trung Quốc đánh Hòang Sa ở huyện lỵ Hoàng Sa, thuộc Đà Nẵng, ông Sơn nhận định: “Qua những tài liệu chúng tôi tìm kiếm thấy đó là cuộc chơi của Trung Quốc và Mỹ, họ kiềm tỏa lẫn nhau vì lợi ích của họ. Và Mỹ biết thế nào Trung Quốc cũng đánh xuống Trường Sa thời điểm đó, nhưng Trung Quốc đã biết động thái của Mỹ nên dừng lại và sau này tiến hành đánh Trường Sa năm 1988.

      Vì vậy theo đài BBC, ông Sơn bị cảnh cáo: Đừng nói xấu về Trung Quốc:

       Ngày…tháng…năm…, mưa rơi thao thiết, người mang cái vạ chữ nghĩa và đao phủ thủ chữ nghĩa ngồi trên xe bus và nhìn về một hướng…

       Qua đài VOA, Trần Đức Anh Sơn nhiều lần trả lời những vấn đề hóc búa về Hoàng Sa hay Trường Sa. Sự thẳng thắn của ông chỉ gói gọn trong một mục đích: trả lại cái gì của Caesar và đừng vin vào bất cứ lý do gì để biện minh hành động trí trá của mình.

       Với New York Times: “Ông là một nhà sử học trung thành với những dữ liệu chính xác và đáng tin cậy. Từ cách nhìn của người ghi lại lịch sử ông đã lặn lội tới Nhật để tiếp tục nghiên cứu và trình luận án tiến sĩ. Thành công này giúp ông thực hiện hòai bão của một trí thức muốn đóng góp cho quê hương bằng chính sở học của mình”.

       ”…Tôi là người học sử và đã nghiên cứu lịch sử Việt Nam trong suốt 30 năm qua. Nay, tôi bắt đầu học làm người chép sử. Tôi sẽ ghi chép trung thành tất cả những gì mà tôi có thể ghi chép được về giai đoạn lịch sử hiện tại của nước nhà...”. 

    

       Đài BBC khi hay biết ông Trần Đức Anh Sơn bị tước bỏ đảng tịch, gọi điện thọai ông Sơn không được nên phỏng vấn Luật sư Phùng Thanh Sơn từ Sài Gòn. Luật sư nói với BBC: “Khi so sánh với các vụ án hình sự liên quan đến hành vi tuyên truyền chống phá nhà nước gần đây, thì về mặt pháp lý, ông Trần Đức Anh Sơn Sơn và những người bị cáo buộc trước đây đều có điểm chung là đăng tải nội dung sai sự thật, bịa đặt, không đúng với quan điểm của đảng, pháp luật của nhà nước. Nhưng pháp luật chưa có định nghĩa thế nào là tuyên truyền và thế nào là chống nhà nước. Ngày 31-1, ba nhà hoạt động Trần Hoàng Phúc, Vũ Quang Thuận và Nguyễn Văn Điển nhận án lần lượt là sáu, năm và bốn năm tù”. (theo lệ muốn đưa đảng viên ra tòa, phải tước bỏ đảng tịch)

       Mụ chữ tôi lọ mọ chui vào Cục A25 kiểm duyệt văn hóa thuộc Bộ Nội vụ. Thì láo ngáo thấy A25 tạo ra nhiều cơ quan để kiểm duyệt, thu hồi các ấn phẩm sách báo, tạp chí (có tên Bô 4T), kịch nghệ, điện ảnh nay lại có thêm…Facebook đầy ấn tượng. Vì vậy người công an A25 Facebook đầy sáng tạo học theo vua Dionysius thời trung cổ La-Hy, treo thanh kiếm trên trần nhà bằng một sợi lông đuôi ngựa, mũi kiếm chĩa thẳng vào đầu Damocles. “Thanh gươm Damocles” cùng nghĩa với “ngàn cân treo sợi chỉ (Hanging by a thread) để diễn tả tình huống bấp bênh như chỉ cheo mành.

       Trong cơ quan kiểm duyệt bao giờ cũng có hai quan chức: “Ông thiện” và “Ông ác”. Như trong Facebook của ông Sơn có bức vẽ hí họa về Bản tuyên ngôn độc lập của ông Hồ, ông thiện bắt gỡ bỏ nội trong ngày. Còn ông ác, hay số ruồi, ông Sơn vớ phải ông rồ…Bất cứ lúc nào (dựa vào Luật sư Phùng Thanh Sơn), ông rồ đây dòm dỏ ông Sơn thấy ngứa mắt, bèn ngứa tay cắt béng “sợi lông đuối ngựa” để thanh gươm Damocles rơi xuống thì…Thì như truyện Chém treo ngành của cụ Nguyễn: “...Lúc quan Công sứ ra về, khi lướt qua mười hai cái đầu lâu còn dính vào cổ người chết quỳ kia, giữa sân pháp trường, bỗng nổi lên một trận gió lốc xoáy rất mạnh. Trận gió soắn hút cái mũ của quan Công sứ, xoay vòng quanh đám tử thi. Bấy giờ vào khoảng giữa giờ Thân…”.

       Chuyện mụ chữ tôi hư cấu thật, hiện tượng giả thế đấy.

       Ngày…tháng…năm…, mưa chẳng qua ngọ, gió chẳng qua mùi, trên xe bus tới Phố sách Nguyễn Văn Bình, người mang cái vạ chữ nghĩa bất chợt nhìn thấy...

        Và mụ chữ tôi cũng nhìn thấy người ở Cục A25 kiểm sóat để thu hồi các ấn phẩm hóa thân là Khổng Minh, dùng Kỳ môn độn giáp thiên thư để bày binh bố trận trong trận Xích Bích từ năm 2017 với cụ Lệ Thần Trần Trọng Kim và ông Nguyễn Đình Đầu. Đến giữa tháng 11-2017, Khổng Minh lại đưa ông Trần Đức Anh Sơn vào Hoa Dung tiểu lộ . Ông Sơn ngồi trên ngựa Xích Thô, tay cần thanh long đao tư lự: “Tôi đã nhận được yêu cầu giải trình về những gì tôi viết trên Facebook trong 3 năm qua. Sau đó tôi đã trải qua 3 vòng kiểm điểm ở 3 cấp khác nhau trong 2 tháng”. Ông xuống ngựa, gác thanh long đao sang một bên, ông rửa tay gác kiếm: “Vì vậy tôi nộp đơn xin thôi việc ngày 1-2-2019, vì tìm được công việc mới phù hợp với năng lực của mình”. Và thổ lộ: “Tôi chỉ là một đảng viên thường, không có chức vụ gì trong đảng, nên họ không áp dụng mức cách chức, mà áp dụng mức cao nhất là khai trừ”. Tuy nhiên đến ngày 7-3-2019 ông Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng cho biết "Dù anh Sơn có đơn xin từ chức hay không có đơn từ chức thì chúng tôi vẫn làm theo quy định là khai trừ anh Sơn”.

      

      Thêm chuyện ruồi bu, A25 thuộc Bộ 4T cho người viết trên báo Một Thê Giới những lời “phiên giải, biện bạch” của ông Sơn kèm những lời ”xin lỗi” người này người nọ. Tuy nhiền trên facebook của mình, ông Sơn bình thản ”cám ơn” người hâm mộ, bạn bè trong và ngoài nước khi nghe tin. Không một lời biện bạch, phân giải, ông chỉ bình thản cho rằng mình đang hạnh phúc, hạnh phúc vì được trở về với chính mình.

        Ngày…tháng…năm…, hết mưa, nắng thủng thỉnh, mây lang thang, trên xe bus tới Phố sách Nguyễn Văn Bình, đao phủ thủ chữ nghĩa cũng bất chợt nhìn thấy...

        Mụ chữ tôi là người lái xe bus cũng nhìn thấy tấm bảng hiệu uy nghi cao hơn đầu người với hàng chữ: “Không cần phải đốt sách để phá huỷ một nền văn hoá. Chỉ cần buộc người ta ngừng đọc mà thôi”. Dưới hàng chữ, tác giả câu nói ấy được ghi là của Mahatma Gandhi. Nhưng theo ông lang Tây Ngô Thế Vinh trong bài bút ký Con đường sác Sài Gòn và câu chuyện đốt sách thì câu nói ấy của Ray Bradbury.

         Ngày…tháng…năm…, trời hom hom, đất đơ đơ, cả hai đang lau lách đìu hiu…

         Mụ chữ tôi bỏ xe bus, trên xe bus, người mang cái vạ chữ nghĩa và đao phủ thủ chữ nghĩa nhìn ra ngòai phố thị. Mọi người điên cuồng hò reo đếm theo từng giây đổ ngược của năm cũ cho đến 0 giờ 0 phút 0 giây…năm 2020. Người mang cái vạ chữ nghĩa và đao phủ thủ chữ nghĩa ôm chặt nhau trong giây phút xuân bất tái lai. Mụ chữ tôi đi tìm ông thầy bói mù đang ngồi đâu đó bên phố sách, ông thầy bói mù vẫn ngồi đấy, qua đường không ai hay.  Mụ chữ tôi lôi trong cái bị cói văn sách đưa cho thầỵ

       Ông thầy bói giương cặp mắt trắng dã, hít hít mũi, dậy:

       - Giọng văn mạnh mẽ, ý chí thì hơi văn hùng hồn, có mùi sắc lạnh như gươm mài dưới nguyệt của Đặng Dung.

       Bèn đưa văn bài khác, ông thầy bói lại khịt khịt mũi:

       - Câu chữ khí phách thì hương văn thoang thoảng tài trí bất khuất, một đời chỉ biết khấu đầu bái mai hoa ắt là Cao Bá Quát.

       Y trang, thế là mụ chữ tôi đưa bút ký Con đường sách Sài Gòn và câu chuyện đốt sách của ông lang họ Ngô, ông thầy bói mù không thèm ngửi, nói không do dự:

       - Hơi văn có mùi binh đao, khói lửa thì ra gặp thời hôn quân bạo chúa đốt sách chôn nho. Chữ nghĩa có hơi hướm điêu tàn, đau xót thì ra gặp buổi loạn lạc.

       Nói xong, ông thầy bói mù hay hay mắt về bến xe bus

      

       Ngày…tháng…năm 2020, nắng muộn màng oai oải bò lên tới tàng cây nhìn theo ngọn khói vu vơ, người mang cái vạ chữ nghĩa rời xe bus, bước xuống phố sách, giữ thói quen rẽ trái. Đao phủ thủ chữ nghĩa cũng giữ thói quen rời xe bus rẽ phải.

       Cùng trên lề đường phố thị, họ đi về hai hướng khác nhau. Khoảng cách càng ngày càng cách xa và làm như từ trước đến nay cả đời họ chưa từng bao giờ gặp nhau.

                                                                                        Thạch trúc thảo lư

                                                                                             Kỷ Hợi 2019

                                                                            Ngộ Không Phí Ngọc  Hùng

Nguồn: Chung Mốc, Nguyễn Huyền Thọai Vy, Cơ Mẽ

Gió Bắc, Đỗ Quyên, Lê Đình Dũng, Mạnh Kim, Mạc Lâm

Đào Bích, Dương Cầm, Hồng Chuyên

.