Toàn Cầu Hóa Ngôn Ngữ

Toàn Cầu Hóa Ngôn Ngữ

Danh từ toàn cầu hóa đã trở thành một từ quen thuộc trong ngôn ngữ của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Nói đến toàn cầu hóa, đa số đều liên tưởng đến sự toàn cầu hóa về kinh tế, chính trị, kỹ thuật, phát triển và môi sinh... Nhưng còn một yếu tố thiết nghĩ cần phải nhấn mạnh thêm trong lãnh vực văn hóa là vấn đề ngôn ngữ. Do đó, nội dung của bài viết nầy nói lên một vài mối quan tâm về sự toàn cầu hóa ngôn ngữ, hay đặc biệt hơn nữa, Anh ngữ trong hiện tại là một sinh ngữ quốc tế có khả năng áp đặt và ảnh hưởng lên văn hóa của các quốc gia trên toàn thế giới.

Việc xử dụng Anh ngữ trên thế giới

Trên thế giới, hiện có khoảng trên dưới 500 triệu người đang sử dụng tiếng Anh như là một quốc ngữ, và khoảng phân nửa dân số dùng Anh ngữ như là một ngôn ngữ thứ hai. Hiện tại, số lượng người đang học tiếng Anh tại các quốc gia tăng dần và theo dự báo sẽ có phân nửa nhân loại sẽ thông thạo tiếng Anh vào năm 2050. Sự áp dụng tiếng Anh vào chương trình giáo dục của các quốc gia đã trở thành một nhu cầu cần thiết trước tiến trình toàn cầu hoá ngày hôm nay.

Dù phải chấp nhận hay phủ nhận, Anh ngữ hoàn toàn đã được xem như một “linga franca” (ngôn ngữ giao tiếp) cho truyền thông toàn cầu. Câu “Anh ngữ là một sinh ngữ quốc tế” đã được Brian Paltridge phát biểu đầu tiên trong kỳ hội nghị về ngôn ngữ tại Đông Tây Học viện thuộc đại học Hawai năm 1978. Từ đó, có rất nhiều thảo luận đã được khơi mào về tính chất phức tạp trong việc xử dụng Anh ngữ như là một ngôn ngữ của thế giới.

Tính phức tạp nầy thể hiện trong cả hai phần lý thuyết và thực hành. Và cũng bắt nguồn từ đó, có rất nhiều bài viết trong các đại học lưu ý và cảnh báo về tính áp đặt của Anh ngữ. Dư luận quần chúng khắp nơi cũng bắt đầu lưu tâm đến vấn nạn nầy vì quan niệm rằng sự dung nạp Anh ngữ vào chính quốc có thể làm sói mòn các giá trị văn hoá của dân tộc bản địa.

Nói cho rốt ráo, việc sử dụng Anh ngữ đã tăng trưởng và dự phần trong hầu hết các lãnh vực như hội nghị, thương mãi, giáo dục, nghiên cứu, điện ảnh, âm nhạc, du lịch, và ngay cả trong các ngành đặc biệt như hàng không, hàng hải, tin học và truyền thông. Hiện tượng nầy đã xảy ra khắp toàn cầu từ các thành phố văn minh ở Âu châu cho tới các vùng thôn dã của các quốc gia ở Phi châu hay Á châu. Cho dù ở bất cứ nơi nào, cho dù có nhiều dị biệt về văn hóa, phong tục và tôn giáo, Anh ngữ cũng đã được sử dụng nhuần nhuyễn dưới hai dạng nói và viết để thông đạt đến các mục tiêu truyền thông. Tuy nhiên, nếu nhìn dưới một góc độ khác, nhiều người đã bắt đầu nghi ngờ sự tiện dụng của Anh ngữ sẽ trở thành một nhân tố tiêu cực trong tiến trình toàn cầu hóa của sinh ngữ nầy.

Kể từ các thế kỷ trước, và tương tự như các sinh ngữ thực dân như Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh ngữ cũng được sử dụng như một sinh ngữ chính ở các xứ thuộc địa. Học sinh ở những quốc gia không nói tiếng Anh, đã được cổ súy và khuyến khích học Anh ngữ song hành với các ngoại ngữ khác để được tiếp cận với văn minh và văn hóa Tây phương.

Việt Nam: Trong trường hợp Việt Nam, ảnh hưởng của văn hóa và ngôn ngữ Pháp rất quan trọng kể từ cuối thế kỷ 19. Vào giữa thế kỷ 20 có thể nói rằng hầu hết trí thức từ Bắc chí Nam đều xử dụng Pháp ngữ một cách rành rọt. Trong chương trình giáo dục trung học và đại học Việt Nam thời đó, Pháp ngữ là một ngôn ngữ chính dùng cho việc giảng dạy. Nhưng cho đến niên học năm 2000, trong kỳ thi tốt nghiệp trung học trên toàn quốc với tổng số 528.380 học sinh, chỉ còn 18.006 thí sinh chọn Pháp ngữ, trong khi đó có 471.585 thí sinh chọn Anh ngữ (và chỉ trên dưới 10 ngàn chọn Nga ngữ làm sinh ngữ chính). Nói tóm lại, Anh ngữ đã chiếm lĩnh toàn cầu trong hầu hết mọi lãnh vực trên hành tinh nầy.

Đối với Việt Nam, tâm lý chuộng Anh ngữ đã xâm nhập lên mọi sinh hoạt của người dân, đặc biệt nhất là ở các thành phố lớn. Hơn bao giờ hết, xã hội Việt Nam đã cho chúng ta thấy một hình ảnh rạch ròi nhất trong tinh thần chuộng Anh ngữ ngày hôm nay. Muốn đạt đến đỉnh cao địa vị kinh tế-chính trị-xã hội, ngoài tính “hồng hơn chuyên” người dân cần phải “thông thạo” Anh ngữ.

Hầu hết những cửa ngõ cho tương lai đều phải bắt đầu bằng Anh ngữ. Từ đó một số bản sắc dân tộc có thể lần lần biến mất do sự du nhập vào xã hội những “văn minh” Tây phương không phù hợp với tinh thần Việt Nam.

Thay lời kết

Để kết luận, dù chiếc huy chương nào cũng có hai mặt, nhưng thiết nghĩ cũng cần phải cân nhắc để có thể giữ thế thăng bằng cho xã hội. Nếu nhìn trên bình diện tích cực, hiện tượng toàn cầu hóa Anh ngữ đã giải quyết một phần nào vấn nạn nghèo đói ở một số quốc gia đang phát triển, làm cho đời sống của người dân ở các quốc gia nầy từng bước được nâng cao hơn về nhiều mặt.

Nhưng nếu nhìn về một khía cạnh khác, nếu chính quyền bản xứ không sáng suốt, tâm lý và dân trí người dân không được chuẩn bị và cân nhắc kỹ lưỡng thì việc tòan cầu hóa ngôn ngữ sẽ làm đão lộn cả hệ thống văn hóa-xã hội- kinh tế-chính trị của những quốc gia đang phát triển.

Việt Nam đã có truyền thống văn hóa lâu đời và bền vững. Nhưng lịch sử cũng đã chứng minh rằng, trong thời Pháp thuộc và trong chiến tranh gần đây xã hội-phong hóa Việt Nam đã bị ô nhiễm, đã có nhiều rạn nứt và xáo trộn không những vì hệ lụy của chiến tranh mà cũng vì tinh thần “vọng ngoại” trong đó Pháp ngữ ngày xưa và Anh ngữ ngày nay là một trong những thước đo giá trị trong nấc thang xã hội Việt Nam.

Sự xâm lăng của tiếng Anh đối với Việt Nam là một cơ hội và cũng là một nguy cơ có thể lấy mất bản chất dân tộc Việt. Tiếng Anh đồng nghĩa với sự tiến bộ, phát triển và tiếng Việt bị hiểu là lạc hậu, không thức thời theo suy nghĩ của một số không nhỏ người Việt ở hải ngoại cũng như ở quốc nội. Việc du nhập tiếng Anh vào Việt Nam là một con dao hai lưỡi. Biết sử dụng thì sẽ giúp cho đất nước tiến bộ rất nhiều, còn không sẽ mất bản sắc dân tộc như Phi Luật Tân. Qua quá trình hội nhập tiếng Anh trong vài thập niên gần đây, thiết nghĩ Việt Nam có nguy cơ trở thành Phi hơn là Nhật Bản. Một khi dân tộc bị đánh mất bản sắc của mình thì chỉ còn là con rối, chờ cho ngưới ta dựt giây mà thôi.

Ngôn ngữ quốc gia là hồn nước và phải cần được bảo vệ để tránh các áp đặt hay trấn áp như một số nhà ngôn ngữ học cảnh báo do sự toàn cầu hóa ngôn ngữ gây ra. Khái niệm về sự kiện nầy đã là một thực tế đang diển tiến trên toàn cầu. Do đó, muốn tránh khỏi sự cuốn hút của sức mạnh toàn cầu hóa trên, các quốc gia đang phát triển cần phải có một tầm nhìn dân tộc và nhân bản mới hy vọng bảo tồn được hồn nước cho dân tộc.

Nên nhờ rằng, dù Anh ngữ là một ngôn ngữ toàn cầu nhằm mục đích thông tin, trao đổi và đối thoại giữa các quốc gia đối tác trên thế giới. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta phải hội nhập và áp đặt hoàn toàn Anh ngữ trong giao dịch mà quên đi ngôn ngữ của chính quốc. Bỡi lẽ, ngôn ngữ chính quốc mới thực sự thể hiện được hồn nước và văn hoá dân tộc. Đó mới đích thực thể hiện tính đặc thù của từng quốc gia.

Đừng vì lợi nhuận trước mắt, đừng vì nhu cầu phát triển kinh tế cấp bách, và cũng đừng vì phải bảo vệ chiếc ghế quyền lực mà bỏ quên hồn nước thiêng liêng của dân tộc.

Mai Thanh Truyết

Trích từ sách “TÔI” sẽ xuất bàn vào múa Vu Lan 2919

Vài cảm nghĩ của của một người Việt tị nạn

khi về thăm quê hương (tháng 2, 2019)

Lời người chuyển bài: Bài viết dưới đây là những cảm nghĩ của một người con Việt sống tha hương trên 40, và về lại quê hương lần đầu năm 2001, và lần nầy (1/2019). Các so sánh và cảm tưởng trong vài tuần lễ ở một số nơi trên quê hương được Bà diễn đạt hết sức trung thực. Và dù buồn trước thảm cảnh tàn phá đất nước về mọi mặt do CSBV, nhưng người viết vẫn còn nét nhìn nhân bản và dân tộc cho tương lai: Quê Hương Sẽ Có Ngảy Rực sáng trở lại. Người chuyển thấy cần được chia xẻ với Bà Con gần xa, cho nên xin được phép post lên FB. Xin Cám ơn.

Tôi (người viết cảm nghĩ...) về thăm quê hương lần này là để mắt thấy tai nghe về tình hình quốc nội, 18 năm sau lần cuối tôi về thăm quê nhà. Và đây là lần đầu tiên tôi đến thăm miền Trung. Vào dịp Tết người dân đi du lịch hay về thăm quê rất nhiều. Phi trường Tân Sơn Nhất vào khoảng 4:00 giờ sáng đã đông nghẹt người. Trong nhóm 40 người đi du lịch miền Trung (5 ngày) khởi hành từ Saigòn, có 7 người đàn ông ngoại quốc, 4 Canadians, 2 Nam Hàn, và 1 Đài Loan. Họ là chồng của các chị Việt Nam. Số còn lại là người Việt.

   

Qua chuyến đi ngắn ngủi vài tuần ở Việt Nam, nhìn chung bề ngoài Saigòn và những tỉnh thành tôi đã có dịp đi qua, thì đất nước có vẻ khá hơn năm 2001, nhưng sự nghèo nàn (nhất là ở vùng quê), và tệ nạn vệ sinh hãy còn rõ nét.

Lễ hội Tết Kỷ Hợi với cờ đỏ sao vàng

1-    Trên quốc lộ số 1, từ Quảng Bình đến Quảng Trị, nhà cửa hai bên đường đều có treo cờ đỏ sao vàng trên cây nêu vào dịp Tết. Tôi không biết người dân treo cờ tình nguyện hay bị buộc phải treo. Nói chung trên các đường phố lớn đi đâu cũng thấy cờ đỏ, treo cách nhau khoảng 50 thước. Ở Quảng Bình tôi có dịp đi viếng động Phong Nha và động Thiên Đường, thạch nhũ rất đẹp.

2-    Theo như hướng dẫn viên cho biết thì thành phố Huế hiện đang trên đà phát triển. Dọc theo dòng sông Hương không xa cầu Trường Tiền có khá nhiều khách sạn mới toanh, cộng thêm một số "bar" với nhạc Tây phương ồn ào, vào ban đêm được chiếu cố đông đảo bởi nhiều người trẻ ngoại quốc cũng như người trẻ Việt. Đèn neon xanh đỏ chớp chớp sáng trưng, trong bầu không khí tưng bừng của điệu nhạc, tôi có cảm tưởng như đang ở một khu du lịch nào bên Mỹ. Ngoài các cung điện của các vị vua trong quá khứ, chùa Thiên Mụ bên bờ sông Hương, vào buổi chiều hoàng hôn lúc mặt trời sắp lặn, đã gieo vào lòng tôi một hình ảnh khó quên, đẹp tuyệt. 

3-    Đà Nẵng là thành phố khá sạch và có nhiều khu resort tân tiến hiện đại. Bãi biển dài với những cây dừa ẻo lả rất thơ mộng. Tôi nghe nói là chủ nhân của những khu resorts này và những villas dọc theo bờ biển ở Đà nẵng, là người ngoại quốc. Khu giải trí Bà Nà Hills (giống như một mini Disneyland, nhưng không có nhiều high-tech rides như Disneyland) thu hút nhiều khách ngoại quốc, nhất là Đại Hàn và người Tàu. Có cả live-entertainment do người da trắng đảm trách. Nhờ nằm trên đồi núi cao nên ở đây khí hậu tương đối mát hơn trong thành phố, hoa tươi đủ loại đua nở và được vun trồng vén khéo, hoặc được đưa tới từ Đà Lạt (theo như lời hướng dẫn viên cho biết).

4-     Khu phố cổ Hội An trong những ngày Tết người ta đi đông như kiến. Vào ban đêm có nhiều chiếc thuyền nho nhỏ treo đèn xanh đỏ, trôi chậm rãi trên dòng sông, tạo nên một cảnh sắc đẹp mắt lung linh trên nước. Có khá nhiều người ngoại quốc đi mua sắm ở đây.

5-    Sài Gòn và Chợ Lớn bây giờ thay đổi quá nhiều, một số đường cũng bị thay tên, nên tôi không nhận ra đâu là đâu. Khu cư xá cạnh trường đua Phú Thọ mà anh chị em chúng tôi ở đi học, sau khi học xong lớp năm trường làng, bây giờ cũng khác hẳn ngày xưa. Ngay cả ngôi làng mà tôi đã trải qua thời thơ ấu cũng hoàn toàn thay đổi. Nhìn xung quanh ngôi làng bổng dưng tôi nghẹn ngào muốn khóc trước cảnh "vật đổi sao dời".

Ngôi chợ nằm giữa làng, ngày xưa mỗi lần Tết đến là đầy người buôn bán trái cây, rau quả, và đủ loại hoa - hoa mai, hoa vạn thọ, hoa huệ,...tỏa mùi hương thơm phức, bây giờ bị thay thế bằng một cây cầu to tướng "vô duyên" bắt ngang sông, đi xuyên qua làng, "bổ" ngôi làng thành hai!

Chỉ có nạn giao thông đường phố là không thay đổi, vẫn vô trật tự, hỗn loạn, kèn kêu inh ỏi, chèn, lách, đầy nghẹt đủ loại xe. Người đi bộ muốn băng qua đường là cả một sự mạo hiểm ngay trước mắt.

Rác rến ở nhiều nơi, trong thành phố, ở miền quê... Người ta "vô tư" xả rác: ngoài đường phố, ở các tiệm ăn, dọc theo hai bên bờ sông. Rác chung quanh mà người ta vẫn "tỉnh bơ" ngồi ăn nhậu...! Có những dòng sông, những con rạch, đã chết tự bao giờ, nước đen ngòm, rác nổi lềnh bềnh, bốc mùi hôi thối...

Vấn đề rác rến không những liên quan đến vệ sinh sức khỏe và thẩm mỹ, nó còn liên quan đến sự tự trọng và thể diện của một quốc gia. Không cần đi sâu xa hơn, điều này chứng tỏ nhà cầm quyền vô trách nhiệm, chỉ lo cho quyền lợi riêng tư của họ, kết quả là tình trạng dân trí hãy còn quá thấp, và đời sống tinh thần xuống dốc! Thư viện công cộng gần như không có. Người ta đi chùa chiền là để van vái xin xỏ, và hối lộ thánh thần!

Có lẻ sống trong môi trường tin tức một chiều và bị bưng bít, đa số không được tiếp cận với thông tin bên ngoài, người dân không ý thức được những quyền cơ bản nhất, mặc dù bị bốc lột, nhưng họ cảm thấy bất lực trước những trấn áp tàn bạo nên đành chấp nhận.

6-    Hố sâu giữa người giàu và người nghèo quá lớn. Người nghèo thì lo ngược xuôi kiếm tiền nuôi gia đình, không có thì giờ tâm trí để nghĩ đến những chuyện cao xa. Còn người giàu thì muốn làm giàu thêm, chuyện nước đã có "người khác lo!" Có một số thương xá to lớn do người Tàu, Nhật, và Đại Hàn đầu tư, rất đắt khách và giá cả cũng cao không kém gì thương xá bên Mỹ. Mặc dù vậy dân chúng vẫn đi rất đông - Người giàu thì đi ăn nhậu và mua sắm, người bình thường thì đi...ngắm!

Nếu không có sự thay đổi thể chế do dân chúng nổi dậy, thì trong tương lai người dân Việt chỉ là người làm mướn cho người ngoại quốc! Muốn giải quyết bài toán Việt Nam, tôi thiết nghĩ người dân mình cần có tinh thần cộng đồng-xã hội, tương thân tương ái lẫn nhau. Điều này cần có sự tiếp cận, gần gũi, giáo dục...

7-    Những người tôi có dịp nói chuyện (tài xế taxi, tài xế xe Grab, bạn cũ, những người hàng xóm nhà cháu tôi,...) tất cả đều rất bất mãn với chế độ nhưng tất cả đều cùng có chung quan điểm "không làm gì được...". Ai cũng lo cật lực làm ăn kiếm tiền, không ai muốn liên lụy, không ai muốn "dính dáng đến chính trị."

Đấy là bề nổi, hy vọng bề kia sẽ khác hơn, với nhiều người

tâm huyết còn tha thiết tới vận mạng của đất nước.

8-    Kết luận: Sau chuyến đi này, tôi xin mạo muội góp ý:

• Nếu bạn đã nổi tiếng hoạt động ở hải ngoại thì dĩ nhiên là không nên về - có lẽ bạn cũng không muốn về, và có lẽ sẽ không được cấp visa.
• Còn những bạn nào nghĩ mình không có tên trong "sổ đen" và còn quan tâm đến tương lai của đất nước thì nên về - không phải là "áo gấm về làng", cũng không phải để đi "du hí" - nhưng về để tìm hiểu những thay đổi, để cảm nhận được nhịp tim của đất nước mình, và từ kinh nghiệm đó có thể góp phần vào việc tranh đấu hữu hiệu hơn - "Biết người biết ta, trăm trận đánh trăm trận thắng."

Qua những thành phố tôi thăm viếng lần này, và những thành phố khác mà tôi đã có dịp đến viếng nhiều năm trước, tôi thấy quê hương mình đẹp quá. Dù đẹp, dù xấu với bao nhiêu vấn nạn, Việt Nam vẫn là nơi chôn nhau cắt rún của chúng ta. Dù ở hải ngoại hay ở quốc nội, tập thể người Việt cần tranh đấu nhiều hơn bằng những phương tiện có thể, để đất nước mình thoát khỏi hiểm họa Bắc thuộc. Trung cộng đã và đang lăm le...

 

Trần Kha

California

03/23/2019