Con Đường Việt Nam V

Con đường dân chủ của Việt Nam hiện tại cần điều chỉnh như thế nào cho ứng hợp với nguyện vọng của dân chúng trước một thế giới mở hiện tại và dân trí tăng cao?

Con đường dân chủ của Việt Nam hiện tại cần có những điều chỉnh phù hợp để vừa giữ vững ổn định chính trị, vừa đáp ứng nguyện vọng ngày càng cao của người dân trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển của dân trí. Dưới đây là một số hướng điều chỉnh khả thi:

1. Tăng cường sự tham gia thực chất của người dân vào quá trình ra quyết định

Cải tiến cơ chế dân chủ cơ sở: Hiện nay, người dân có thể tham gia vào các quyết định cấp địa phương, nhưng mức độ ảnh hưởng còn hạn chế. Cần cải tiến cách lấy ý kiến người dân sao cho thực chất hơn, không chỉ mang tính hình thức. Tăng quyền tự quyết cho chính quyền địa phương trong các vấn đề kinh tế - xã hội, đồng thời đảm bảo cơ chế giám sát từ người dân.

Mở rộng kênh đối thoại chính trị: Chính phủ có thể tổ chức các diễn đàn chính sách, các cuộc trưng cầu dân ý về những vấn đề lớn để người dân có thể đóng góp ý kiến. Khuyến khích sự tham gia của giới trí thức, chuyên gia, doanh nghiệp và tầng lớp trẻ vào việc hoạch định chính sách.

2. Nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình của chính quyền

Tăng cường công khai hóa thông tin: Công khai dữ liệu ngân sách, các dự án đầu tư công, các báo cáo hoạt động của chính quyền để người dân có thể giám sát. Ứng dụng công nghệ để xây dựng hệ thống tra cứu thông tin minh bạch, dễ tiếp cận.

Đẩy mạnh kiểm soát quyền lực: Nâng cao vai trò của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân trong việc giám sát hoạt động của chính phủ, đảm bảo các cơ quan này thực hiện đúng vai trò đại diện cho dân. Xây dựng hệ thống phản hồi ý kiến công dân một cách nghiêm túc, đảm bảo người dân có thể khiếu nại, tố cáo tham nhũng hoặc các chính sách chưa hợp lý mà không sợ bị trù dập.

3. Mở rộng không gian tự do báo chí và phản biện xã hội

Cải thiện quyền tự do ngôn luận trong khuôn khổ pháp luật: Cho phép báo chí tư nhân hoạt động dưới sự kiểm soát hợp lý, giúp phản ánh đa dạng góc nhìn xã hội. Nới lỏng hơn các quy định về tự do báo chí để truyền thông có thể thực hiện vai trò giám sát xã hội.

Phát triển văn hóa tranh luận lành mạnh: Khuyến khích thảo luận chính sách trên các nền tảng công khai, thay vì hạn chế thông tin trái chiều. Tăng cường giáo dục về tư duy phản biện, giúp người dân tiếp cận thông tin một cách khách quan và có trách nhiệm.

4. Tạo cơ hội phát triển công bằng và đảm bảo công bằng xã hội

Giảm bất bình đẳng vùng miền và kinh tế: Phát triển hạ tầng, giáo dục và công nghệ số để mọi tầng lớp nhân dân, kể cả ở vùng sâu vùng xa, đều có thể tham gia vào các quá trình xã hội. Giảm khoảng cách giàu nghèo, đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội phát triển như nhau.

Bảo vệ quyền lợi của người lao động và các nhóm yếu thế: Cải thiện điều kiện làm việc, đảm bảo tiếng nói của người lao động được lắng nghe. Mở rộng quyền của các tổ chức công đoàn và hiệp hội để bảo vệ lợi ích của người lao động.

5. Học hỏi kinh nghiệm quốc tế nhưng giữ bản sắc riêng

Không sao chép rập khuôn mô hình phương Tây: Việt Nam có thể tham khảo các mô hình dân chủ ở các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore – những nước cân bằng giữa kiểm soát nhà nước và quyền tự do của người dân.

Dân chủ phải đi đôi với phát triển kinh tế và ổn định chính trị: Cải cách dân chủ không nên làm mất ổn định xã hội. Cần có lộ trình phù hợp để vừa mở rộng quyền dân chủ vừa đảm bảo kinh tế phát triển bền vững.

6. Kết luận

Việt Nam có thể điều chỉnh con đường dân chủ của mình bằng cách:

-       Tăng sự tham gia thực chất của người dân vào chính sách

-       Nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình của chính quyền

-       Mở rộng không gian tự do báo chí và phản biện xã hội

-       Bảo đảm bảo công bằng xã hội, giảm bất bình đẳng kinh tế

-       Học hỏi kinh nghiệm quốc tế nhưng phát triển dân chủ theo cách riêng

Dân chủ không phải là đích đến mà là một quá trình liên tục.

Nếu Việt Nam có thể điều chỉnh theo những hướng trên, nền dân chủ sẽ ngày càng phù hợp với nguyện vọng của người dân và xu hướng toàn cầu.

Mai Thanh Truyết

 

         

        Từ Dân tộc Sanh tồn, qua Chủ thuyết Biến cải,

đến Turning Point của Tuổi trẻ Toàn cầu

 

Trong mỗi giai đoạn lịch sử, một dân tộc nếu muốn đi theo chiều hướng phát triển hài hòa theo cùng nhịp điệu của thế giới, đều cần phải trả lời một câu hỏi căn bản và rốt ráo dưới đây: “Làm sao để sanh tồn, và làm sao để phát triển bền vững?”

Ở Việt Nam, đầu thế kỷ XX, nhà cách mạng Trương Tử Anh đã đưa ra học thuyết Dân tộc Sanh tồn. Nửa sau thế kỷ, GS Nguyễn Ngọc Huy nhấn mạnh: chỉ có pháp trị mới bảo đảm được tương lai dân chủ qua chủ thuyết Biến cải từ Dân tộc Sanh tồn. Và bước sang thế kỷ XXI, ở tận một đất nước cách nhau một đại dương, Charlie Kirk và phong trào Turning Point USA đã cho ta thấy tuổi trẻ có thể tạo ra “khúc quanh thế hệ” bằng cách quay về với nền tảng Hiến pháp và tự do cá nhân.

Ba tư tưởng này, thoạt nhìn cách biệt về không gian và thời gian. Nhưng nếu ta nối chúng lại, sẽ thấy một mạch phát triển liên tục theo dòng thời gian trong chiều hướng tích cực từ ý chí dân tộc sanh tồn đến khung pháp trị quốc gia, và cuối cùng là sức mạnh dấn thân của tuổi trẻ.

1. Dân tộc Sinh tồn – Tiếng gọi khởi đầu

Ở đầu thế kỷ XX, trong đêm dài nô lệ, nhà cách mạng Trương Tử Anh đã khẳng quyết, nếu dân tộc Việt không có ý chí sanh tồn, thì sẽ bị đồng hóa và biến mất.Học thuyết Dân tộc Sanh tồn không chỉ là lời kêu gọi yêu nước, mà còn là một chiến lược nhằm khơi dậy tinh thần tự lực, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, và đặt dân tộc lên trên lợi ích phe phái.

Về mặt học thuật, có thể xem tư tưởng này như một chủ nghĩa quốc gia phòng ngự – gần với khái niệm survival nationalism trong chính trị học và trong tiến hóa học với khái niệm evolution.

Nhờ đó, dân tộc không bị hòa tan.

Đây là “mắt xích khởi đầu”: sự tỉnh thức dân tộc và ý chí sống còn.

Đó cũng là … hơi thở đầu tiên để một dân tộc không bị chết ngạt trong vòng nô lệ.

Tuy nhiên, Trương Tử Anh mới chỉ dừng lại ở ý chí. Một dân tộc muốn sống còn không thể chỉ dựa vào tinh thần, mà cần một cơ chế vận hành công bằng.

Nhưng, giống như mọi phong trào cứu nước và giải phóng dân tộc thoát khỏi ách phong kiến và đế quốc Pháp đầu thế kỷ, chủ thuyết dân tộc sanh tồn chưa hình dung được  một thể chế pháp lý để biến tinh thần ấy thành nền tảng lâu dài cho sự phát triển bền vững quốc gia.

Và đó là lý do tư tưởng của GS Nguyễn Ngọc Huy trong chủ thuyết Biến cải mang tính đáp ứng ngay trong buổi sơ khai của Việt Nam Cộng Hòa.

2. Tinh thần Pháp trị – Nền móng cho sự phát triển

Trong bối cảnh miền Nam Việt Nam trước 1975, GS Nguyễn Ngọc Huy nhận thấy: chỉ có tinh thần dân tộc thôi là chưa đủ. Một quốc gia muốn bền vững thì phải dựa trên một nền dân chủ pháp trị.

Pháp trị ở đây không chỉ là có luật, mà là luật pháp minh bạch, công bằng, bất khả xâm phạm, đứng trên quyền lực cá nhân.

GS Nguyễn Ngọc Huy từng chịu ảnh hưởng từ Montesquieu và mô hình dân chủ nghị viện, chủ trương tam quyền phân lập để tránh độc tài. Đó là Hành pháp – Lập pháp – và Tư pháp.

Nói cách khác, nếu Đảng trưởng đảng Đại Việt Trương Tử Anh đặt câu hỏi “làm sao để không mất dân tộc?” thì GS Nguyễn Ngọc Huy, Tổng thơ ký Phong trào Quốc gia Cấp tiến đặt tiếp câu hỏi: ^“làm sao để dân tộc ấy sống như một quốc gia văn minh?”

Ở đây, qua dòng thời gian, chúng ta thấy rõ bước chuyển từ ý chí sanh tồn sang cơ chế pháp trị tức là từ tinh thần qua bước lập chí đến hành động cụ thể qua việc thiết lập thể chế.

3. Turning Point – Khúc quanh thế hệ trong toàn cầu hóa

Đến thế kỷ XXI, vào giữa thập niên thứ ba, tình thế lại khác. Ở Mỹ, Charlie Kirk và phong trào Turning Point USA không đối diện nguy cơ mất nước, nhưng lại đối diện một khủng hoảng khác, giới trẻ bị cuốn vào cực đoan ý thức hệ và đánh mất bản sắc công dân.

Charlie Kirk kêu gọi giới trẻ trở về với những giá trị gốc của Hiến pháp Mỹ: tự do cá nhân, thị trường tự do, và trách nhiệm công dân.

Phương tiện của ông không phải là sách vở hàn lâm, mà là diễn đàn, truyền thông, mạng xã hội, đúng nhịp của thế hệ Z và Alpha. “Turning Point” ở đây chính là khúc quanh thế hệ, tuổi trẻ có thể định hình tương lai nếu họ dám trở về với nền tảng pháp trị và tự do.

Ông xử dụng ngôn ngữ mới, phương tiện mới qua mạng xã hội, podcast, diễn đàn sinh viên ngõ hầu tạo dựng một “turning point”, một khúc quanh thế hệ.

Ở đây, bài học mang tính cách mở rộng, không chỉ người Mỹ, mà bất cứ dân tộc nào cũng cần tuổi trẻ dấn thân và tự định nghĩa tương lai của chính mình.

Tuổi trẻ Việt Nam không là một ngoại lệ.

4. Mắt xích liên tục – Sự nối kết ba tư tưởng

Khi ghép ba giai đoạn nầy, ta thấy một chuỗi tích hợp xuyên suốt và liên tục gồm:

·         Dân tộc Sanh tồn nhằm khơi dậy ý chí không để dân tộc bị xóa sổ qua Trương Tử Anh.

·         Quốc gia Pháp trị tạo ra khung thể chế công bằng và minh bạch qua Nguyễn Ngọc Huy.

·         Turning Point USA thế hệ, một hình thái tuổi trẻ chủ động dấn thân, tái định nghĩa xã hội qua Charlie Kirk.

Chúng ta thấy được gì nếu thiếu một mắt xích, chuỗi tích hợp nầy này sẽ gãy:

Nếu Không sanh tồn, dân tộc sẽ bị diệt vong.

Nếu Không pháp trị, quốc gia sẽ tha hóa, rơi vào độc tài.

Nếu Không tuổi trẻ dấn thân, xã hội sẽ trì trệ, thụt lùi…

Và một khi nhìn về Việt Nam hiện tại, dù chúng ta có suy nghĩ thật tích cực, dường như Việt Nam đang “chia xẻ” cả 3 KHÔNG trên!

Đây chính là bài học phổ thông cho mọi dân tộc, trong đó có Việt Nam hôm nay.

5. Ý nghĩa cho Việt Nam hiện tại

Việt Nam ở thế kỷ XXI đang cùng lúc đối diện cả ba thách thức:

• Nguy cơ mất chủ quyền trước sức ép Trung Cộng.
• Khủng hoảng pháp trị khi luật pháp bị lạm dụng do trung ương tập quyền.
• Nguy cơ thụ động hóa tuổi trẻ, khi thế hệ mới bị cuốn vào ảo ảnh công nghệ mà thiếu một lý tưởng lớn do xã hội hoàn toàn bị tha hóa bởi tiền tài, dục vọng, và lý tưởng sống.

Vì vậy, những người con Việt nếu còn ưu tư về một việt Nam tương lai cần phải có một Tinh thần Sanh tồn nhằm bảo vệ chủ quyền và bản sắc dân tộc, một Tinh thần Pháp trị nhằm cải tổ thể chế để chống độc tài, tham nhũng, và hướng đến một Tinh thần Turning Point nhằm khơi dậy trách nhiệm, năng lực hành động của giới trẻ, và cùng phát triển quốc gia.

Chỉ khi ba yếu tố ấy quyện hòa vào nhau, Việt Nam mới có thể bước ra khỏi vòng luẩn quẩn và đi vào con đường phát triển bền vững.

6. Kết luận

Từ Trương Tử Anh đến Nguyễn Ngọc Huy, và đến Charlie Kirk, ta thấy một mạch ý tưởng xuyên suốt: Khát vọng tồn tại - Khao khát công lý - và Sức mạnh tuổi trẻ.

Qua lịch sử cận đại, hai phong trào vùng lên của tuổi trẻ trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây có thể là hai bài học quý giá cho Việt Nam. Đó là phong trào Dù Vàng ở Hong Kong và thề hệ Gen Z của tuổi trẻ Nepal.

Phong trào Dù Vàng: Tháng 8/2014, Quốc hội Trung Cộng công bố quyết định về cơ chế bầu Trưởng Đặc khu Hồng Kông năm 2017. Theo đó, Trưởng Đặc khu sẽ được bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu, nhưng tất cả ứng viên phải được ủy ban “trung thành với Bắc Kinh” xét duyệt trước. Quyết định này bị coi là vi phạm nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ”, vốn được ký kết khi Anh trao trả Hồng Kông năm 1997, và hạn chế nghiêm trọng quyền tự do chính trị của người dân.

Một thế hệ trẻ Hồng Kông, lớn lên trong môi trường giáo dục theo kiểu Anh - Mỹ và kinh tế phát triển mạnh, đã hình thành ý thức công dân và mong muốn tham gia chính trị trực tiếp. Quyết định của Bắc Kinh chạm đến tâm lý bất mãn và thôi thúc họ hành động.

Các phong trào tiền thân như Occupy Central with Love and Peace và các nhóm sinh viên như Scholarism đã chuẩn bị nền tảng tổ chức và khuyến khích biểu tình ôn hòa, tạo điều kiện bùng nổ vào mùa thu 2014. Các nhân vật lãnh đạo nổi bật bao gồm Joshua Wong, Nathan Law, Alex Chow, cùng nhóm tổ chức Occupy Central. Phong trào nhấn mạnh bất bạo động, giữ màu sắc dân chủ, yêu sách bầu cử tự do và quyền ứng cử không bị kiểm soát.

Tuy không đạt được cải cách chính trị vi cơ chế bầu cử vẫn bị kiểm soát bởi Bắc Kinh, nhưng Ý thức chính trị được nâng cao: Thế hệ trẻ Hồng Kông bước vào chính trường với ý thức công dân rõ ràng hơn. Quan trong hơn cả là sau “cuộc cách mạng Dù Vàng”, người dân Hong Kong hình thành lực lượng chính trị mới, một số nhân vật và đảng phái dân chủ trẻ ra đời, dù sau này nhiều tổ chức bị giải tán theo luật an ninh 2020.

Phong trào “Thế hệ Gen Z”: Vào đầu tháng 9 năm 2025, Nepal đã chứng kiến một phong trào phản kháng mạnh mẽ do thế hệ Gen Z (từ 1997–2012) lãnh đạo, dẫn đến sự từ chức của Thủ tướng K.P. Sharma Oli và thay đổi chính trị sâu rộng. Dưới đây là tóm tắt về sự kiện và viễn cảnh tương lai.

Phong trào bắt đầu sau khi chính phủ áp đặt lệnh cấm trên diện rộng đối với các nền tảng mạng xã hội như Facebook, X (Twitter) và YouTube, vốn là công cụ quan trọng để giới trẻ giao tiếp và tổ chức. Từ đó, sự bất mãn với tham nhũng, gia đình trị và quản lý yếu kém của chính phủ đã làm dấy lên làn sóng phản đối cho hang triệu thanh niên toàn quốc chánh yếu là học sinh, sinh viên và thanh niên, đã tham gia biểu tình ở nhiều thành phố lớn như Kathmandu, Pokhara và Biratnagar. Người biểu tình đã chiếm đóng và đốt cháy các tòa nhà chính phủ, bao gồm cả Quốc hội và Phủ Tổng thống.

Hậu quả: Ít nhất 72 người thiệt mạng và hơn 1.300 người bị thương trong các cuộc đụng độ với lực lượng an ninh.

Phong trào được dẫn dắt bởi các nhóm như Hami Nepal, với các nhà hoạt động trẻ như Sudan Gurung, Ojaswi Raj Thapa và Rehan Raj Dangal. Dù chính phủ cấm, phong trào vẫn duy trì liên lạc qua các ứng dụng như Discord và Instagram, cho phép tổ chức biểu tình và thảo luận chính trị.

Kết quả đạt được của phong trào là đổi mới chính trị qua việc thúc đẩy việc bổ nhiệm bà Sushila Karki, cựu Chánh án, làm Thủ tướng lâm thời, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc trao quyền cho phụ nữ trong chính trị Nepal.

Qua hai sự kiện điển hình trên, chúng ta thấy được viễn cảnh tương lai đã được định hình và tạo ra bước đầu cho cuộc vạn lý trường chinh cho một chủ quyền quốc gia thực sự, một cơ chề tam quyền phân lập, và nhứt là vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc thúc đẩy thay đổi chính trị và xã hội, đồng thời đặt ra câu hỏi về sự tham gia của giới trẻ trong các nền dân chủ trong các quốc gia đang phát triển.

Lịch sử không bao giờ lặp lại, nhưng nó để lại chìa khóa cho tương lai. Nếu thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay biết nắm lấy cả ba chìa khóa ấy, chúng ta sẽ không chỉ sống sót, mà còn hưng thịnh, góp phần làm giàu cho cộng đồng nhân loại trong thế kỷ XXI.

Mai Thanh Truyết

Con đường Việt Nam

Houston - Tháng 9 - 2025

 

 

 

 

 

            Con Đường Việt Nam IV

 

Việt Nam có thực sự đi đúng hướng dân chủ theo

quan niệm của toàn cầu không?

 

Việt Nam đang phát triển nền dân chủ theo mô hình riêng, dựa trên hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Điều này có sự khác biệt so với quan niệm dân chủ phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt là so với mô hình dân chủ đa đảng phương Tây. Để đánh giá Việt Nam có thực sự đi đúng hướng dân chủ theo quan niệm toàn cầu hay không, ta có thể xem xét từ nhiều góc độ:

1. Dân chủ theo quan niệm toàn cầu là gì?

Hiện nay, không có một định nghĩa duy nhất về dân chủ, nhưng các yếu tố phổ biến được các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, Freedom House, hoặc Economist Intelligence Unit (EIU) sử dụng để đánh giá dân chủ thường bao gồm:

• Bầu cử tự do và công bằng (đa đảng, cạnh tranh chính trị thực chất)
• Minh bạch và trách nhiệm giải trình của chính phủ
• Tôn trọng quyền con người, bao gồm tự do báo chí, tự do ngôn luận, tự do lập hội
• Pháp quyền, không ai đứng trên luật pháp
• Sự tham gia của công dân vào các quyết định chính trị

Theo các tiêu chí này, những nước được đánh giá là dân chủ toàn diện thường là các quốc gia Bắc Âu, Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc...

2. Việt Nam có đi đúng hướng dân chủ theo quan niệm toàn cầu?

2.1. Những điểm Việt Nam đang đi theo hướng dân chủ

Dân chủ cơ sở được thúc đẩy

• Người dân có thể tham gia vào các quyết định cấp địa phương, bầu đại biểu Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, đóng góp ý kiến trong các chính sách quan trọng.
• Một số lĩnh vực như chống tham nhũng, cải cách hành chính được thực hiện khá mạnh mẽ.

Phát triển kinh tế - nền tảng quan trọng cho dân chủ

• Việt Nam có tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định, nâng cao chất lượng sống của người dân, giảm đói nghèo – đây là yếu tố quan trọng để thúc đẩy dân chủ bền vững.

Ứng dụng công nghệ để minh bạch hơn

• Chính phủ điện tử, các nền tảng phản ánh ý kiến người dân như “Cổng dịch vụ công quốc gia” giúp tăng tính minh bạch.

Đối thoại chính sách ngày càng mở rộng

• Các diễn đàn, hội nghị có sự tham gia của doanh nghiệp, chuyên gia, người dân để phản biện chính sách.
• Mạng xã hội trở thành kênh để người dân bày tỏ ý kiến về các vấn đề xã hội.

2.2. Những điểm Việt Nam chưa hoàn toàn phù hợp với quan niệm dân chủ toàn cầu

Không có bầu cử đa đảng

• Việt Nam theo chế độ một đảng duy nhất, khác với mô hình dân chủ phương Tây vốn dựa trên cạnh tranh chính trị đa đảng.
• Quốc hội Việt Nam có đại biểu do dân bầu, nhưng phần lớn là thành viên Đảng Cộng sản.

Tự do báo chí và tự do ngôn luận còn hạn chế

• Theo các tổ chức quốc tế như Freedom House, Việt Nam vẫn bị xếp hạng thấp về tự do báo chí và quyền biểu đạt.
• Các kênh truyền thông lớn đều thuộc quản lý nhà nước, chưa có báo chí tư nhân.

Không gian phản biện còn hạn chế

• Dù có những diễn đàn đóng góp ý kiến, nhưng các quan điểm phản biện mạnh có thể gặp khó khăn khi phổ biến rộng rãi.
• Một số tổ chức quốc tế cho rằng các quyền lập hội, biểu tình ở Việt Nam chưa thực sự được bảo đảm như ở các nền dân chủ đa nguyên.

3. Việt Nam có đang đi đúng hướng dân chủ không?

Theo tiêu chuẩn toàn cầu: Việt Nam chưa đạt mức dân chủ theo tiêu chuẩn phổ biến của phương Tây, chủ yếu do mô hình một đảng cầm quyền và những hạn chế trong tự do ngôn luận, báo chí.

Theo con đường riêng của Việt Nam: Việt Nam đang từng bước mở rộng quyền tham gia của người dân theo cách phù hợp với bối cảnh chính trị, lịch sử, văn hóa. Các cải cách trong quản trị nhà nước, chống tham nhũng và minh bạch hóa chính sách có thể là những bước tiến hướng tới một mô hình dân chủ ổn định hơn.

Kết luận: Việt Nam chưa đi đúng hướng dân chủ nếu xét theo quan niệm toàn cầu, nhưng đang thực hiện một lộ trình riêng, đặt trọng tâm vào ổn định chính trị và phát triển kinh tế trước khi mở rộng không gian dân chủ một cách có kiểm soát. Điều quan trọng là trong tương lai, Việt Nam có thể cân bằng giữa ổn định và mở rộng dân chủ hơn nữa để đáp ứng mong muốn của người dân.

4. Ngày Feb 3rd là ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. 95  năm, Đảng có đi đúng nguyện vọng của dân tộc Việt hay không?

Câu hỏi này mang tính lịch sử và chính trị sâu sắc, đòi hỏi một cái nhìn khách quan và đa chiều. Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) từ khi thành lập vào ngày 3/2/1930 đã dẫn dắt đất nước qua nhiều giai đoạn quan trọng: đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước, và phát triển kinh tế.

• Giai đoạn đấu tranh giành độc lập (1930-1954): ĐCSVN đã lãnh đạo cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và tiếp tục cuộc kháng chiến chống Pháp giành thắng lợi năm 1954.
• Thời kỳ thống nhất đất nước (1954-1975): Sau Hiệp định Genève, đất nước chia cắt, và ĐCSVN tiếp tục lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, kết thúc bằng sự kiện 30/4/1975, thống nhất hai miền Nam - Bắc.
• Giai đoạn đổi mới và phát triển (1986 đến nay): Sau Đổi Mới năm 1986, Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế, đạt được một số thành tựu về kinh tế, xã hội, khoa học công nghệ.

Tuy nhiên, câu hỏi "Đảng có đi đúng nguyện vọng của dân tộc hay không?" là một vấn đề rộng lớn, phụ thuộc vào nhiều góc nhìn. Một số thành tựu nổi bật có thể kể đến như tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao vị thế quốc tế. Nhưng cũng có những thách thức như khoảng cách giàu nghèo, tham nhũng, quyền tự do ngôn luận, và cải cách thể chế cần phải được… đặt lại vấn đề.

Về kinh tế và phát triển quốc gia, Đảng Cộng sản Việt Nam đã có những thành tựu đáng kể nhưng cũng đối diện với nhiều thách thức.

Tăng trưởng kinh tế: Trước Đổi mới (1986), Việt Nam rơi vào khủng hoảng kinh tế với lạm phát cao, sản xuất đình trệ. Sau Đổi mới, GDP tăng trưởng mạnh, trung bình khoảng 6-7%/năm trong nhiều thập kỷ qua. Việt Nam từ một nước nghèo trở thành một nền kinh tế có thu nhập trung bình, quy mô GDP năm 2024 ước đạt hơn 400 tỷ USD.

Hội nhập quốc tế sâu rộng: Gia nhập WTO (2007), tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (CPTPP, EVFTA, RCEP…), giúp tăng cường xuất khẩu và thu hút đầu tư. Việt Nam trở thành công xưởng sản xuất quan trọng, thu hút nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Intel, LG, Apple...

Phát triển hạ tầng và đô thị hóa: Hệ thống đường cao tốc, sân bay, các hải cảng được mở rộng. Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh, với các trung tâm kinh tế như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng phát triển mạnh mẽ.

Chuyển đổi số và công nghệ: Việt Nam đang đẩy mạnh kinh tế số, với sự phát triển mạnh của các lĩnh vực như fintech, AI, blockchain, thương mại điện tử...Các tập đoàn công nghệ trong nước như FPT, Viettel, Vingroup đang đầu tư vào công nghệ cao.

Xóa đói giảm nghèo: Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, từ hơn 70% năm 1986 xuống dưới 3% năm 2023 theo “báo cáo” của chính phủ (?).

Tuy nhiên, có những thách thức lớn Việt Nam phải đối mặt như:

-       Phụ thuộc vào FDI và thiếu doanh nghiệp tư nhân phát triển và  kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), trong khi doanh nghiệp trong nước (ngoài VinFast, Viettel, FPT...) chưa có khả năng ra thế giới, điển hình là sự thất bại hoàn toàn của VinFast vào năm 2024 ở thị trường chứng khoán Mỹ.

-       Năng suất lao động thấp. Dù tăng trưởng nhanh, năng suất lao động của Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia.

-       Ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Tốc độ công nghiệp hóa nhanh gây ra nhiều vấn đề như ô nhiễm không khí, rác thải nhựa, suy giảm tài nguyên nước.

-       Đồng bằng sông Cửu Long đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu.

-       Giáo dục vẫn nặng lý thuyết, chưa gắn kết chặt với nhu cầu thực tế của nền kinh tế.Việt Nam chưa có nhiều đột phá trong khoa học công nghệ so với các nước như Hàn Quốc, Singapore.

-       Mặc dù đã có cải cách, nhưng bộ máy hành chính vẫn còn nhiều thủ tục rườm rà; Tham nhũng, lợi ích nhóm vẫn là vấn đề nhức nhối trong nền kinh tế.

5. Kết luận

Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa đất nước từ một nền kinh tế nghèo nàn thành một nền kinh tế có sức cạnh tranh trong khu vực. Tuy nhiên, để tiếp tục phát triển bền vững, cần cải cách mạnh mẽ hơn về thể chế, nâng cao năng suất lao động, phát triển công nghệ cao và doanh nghiệp nội địa.

Đúng vậy! Nếu so với Hàn Quốc, Việt Nam phát triển chậm hơn rất nhiều, dù cả hai quốc gia từng có điểm xuất phát tương đối giống nhau vào những năm 1950-1960.

Tại sao Hàn Quốc phát triển nhanh hơn Việt Nam?

Hàn Quốc nhận được sự hỗ trợ kinh tế lớn từ Mỹ sau Chiến tranh Triều Tiên (1950-1953), trong khi Việt Nam sau 1975 phải đối mặt với cấm vận, khủng hoảng kinh tế. Hàn Quốc sớm có chính sách cải cách kinh tế vào thập niên 1960 dưới thời Tổng thống Park Chung-hee, trong khi Việt Nam chỉ bắt đầu đổi mới từ năm 1986.

Từ những năm 1970, Hàn Quốc đã đầu tư mạnh vào công nghiệp nặng (thép, đóng tàu, ô tô). Đến thập niên 1990, Hàn Quốc chuyển hướng sang công nghệ cao, với các tập đoàn như Samsung, Hyundai, LG, SK...

Trong khi đó, Việt Nam vẫn nằm trong giấc ngủ dài khi… dựa vào gia công, lắp ráp và xuất khẩu tài nguyên thô.

Các tập đoàn lớn của Hàn Quốc (chaebol) như Samsung, Hyundai, LG, Kia vươn mình ra biển lớn toàn cầu. Trong khi đó, Việt Nam có một số doanh nghiệp lớn như Vingroup, Viettel, FPT, nhưng chưa thể so sánh với các tập đoàn Hàn Quốc về quy mô và công nghệ.

Hàn Quốc có hệ thống giáo dục chất lượng cao, tập trung vào khoa học công nghệ, còn giáo dục Việt Nam vẫn còn nặng về lý thuyết, chưa thực sự thúc đẩy sáng tạo và nghiên cứu công nghệ cao.

Về thể chế chính trị, kinh tế linh hoạt, ít quan liêu hơn, cho nên Hàn Quốc đã có những cải cách mạnh mẽ về quản lý kinh tế và hành chính. Trong lúc đó, Việt Nam vẫn còn nhiều thủ tục quan liêu, môi trường kinh doanh chưa thực sự thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước phát triển mạnh.

Câu hỏi được đặt ra là, Việt Nam cần làm gì để theo kịp Hàn Quốc?

Việt nam cần hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phát triển công nghệ, tránh quá phụ thuộc vào FDI và xây dựng những tập đoàn công nghệ lớn có thể cạnh tranh toàn cầu.

Việt Nam cần tập trung vào công nghiệp công nghệ cao, nhằm giảm dần mô hình gia công, lắp ráp, hướng đến tự chủ công nghệ, nhứt là phát triển các ngành như AI, robot, công nghệ sinh học, xe điện…

Việt Nam cần cải cách giáo dục để tạo ra nguồn nhân lực có khả năng sáng tạo, nghiên cứu công nghệ cao, cần đẩy nhanh các dự án cao tốc, sân bay, hải cảng để thúc đẩy giao thương.

Và sau cùng, Việt Nam cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm tham nhũng, tạo môi trường minh bạch hơn cho doanh nghiệp. Chính những hủ tục sau cùng nầy làm trì trệ bánh xe kinh tế của Việt Nam.

Việt Nam có tiềm năng lớn, nhưng cần có những bước đi đột phá hơn để theo kịp các nước như Hàn Quốc.

Bạn có nghĩ rằng Việt Nam sẽ bắt kịp Hàn Quốc trong 20-30 năm tới không?

Gần như chắc chắn là không!

Mai Thanh Truyết

Con Đường Việt Nam

Houston – Tháng 8 - 2025

 

 

 

            MỘT GÓC BOLSA

 Nhắc đến tên gọi Bolsa, hầu hết người Việt hải ngoại đều đã nghe qua, thăm viếng, thậm chí sống theo từng "hơi thở" của Bolsa. Bolsa muôn màu, muôn vẻ. Bolsa, thủ đô tị nạn. Bolsa, gió tanh mưa máu. Bolsa làm biết bao nhiêu người trăn trở. Khách phương xa, nhất là người VIệt ở những tiểu bang xa xôi hay ở ngoại quốc (đối với Hoa Kỳ) đều có cái háo hức muốn một lần thăm viếng Bolsa.

Bolsa có đủ những sinh hoạt của người Việt; nơi đây là một trung tâm truyền thông, báo chí, truyền hình đông đảo nhất nước Mỹ. Mọi sinh hoạt từ thông tin, văn hóa, văn nghệ, chính trị, ra mắt sách, hội luận chính trị  v.v…đều đổ dồn về đây. Bolsa quy tụ tất cả hỉ, nộ, ái, ố…của con người.

Tóm lại, có thể nói Bolsa là một xã hội Việt Nam thu hẹp ở ngoài đất nước. Tác giả Chu Tất Tiến đã từng viết "Bolsa có gì lạ không em", nói lên nhiều khía cạnh của cuộc sống, những dằn co, cọ sát giữa con người với nhau từ vợ chồng, con cái, đến bè bạn, thậm chí đến các bậc trưởng thượng, chức sắc tôn giáo cũng không tránh được những tiếng bấc tiếng chì…

Nhưng có một khía cạnh của Bolsa dường như không được người dân Bolsa lưu ý đến. Đó là người già, những người bất hạnh, hoặc tàn tật, hay vì một lý do nào khác… sống âm thầm trong hàng chục nursing home rải rác chung quanh Bolsa. Đây là một thế giới đơn độc chen lẫn với cái hỗn độn của Bolsa.

Họ là ai?

• Họ là những người già, không còn khả năng tự chăm sóc lấy mình, nhưng vì sống cô đơn, không thân nhân hoặc con cháu vì một lý do gì đó(?) không thể được chăm sóc tại gia.
• Họ là những người mất hết khả năng để làm một người bình thường do cuộc chiến Việt Nam, dù tuổi họ chưa già.
• Họ là những người bị tàn phế vì bịnh nan y hay tai nạn xe cộ.

 

Nói cho cùng, dù dưới hoàn cảnh nào, họ đã và đang sống trong một xã hội khép kín, hầu như không còn biết đến thế giới bên ngoài, một Bolsa năng động.

Họ đã sống với cái "routine" ngày ba bữa ăn, mỗi sáng có y tá đến hỏi thăm, lấy nhiệt độ, cho uống thuốc. Thỉnh thoảng được ra phòng khách, phòng ăn, hay được đẩy ra sân cỏ…cho thoáng khí…Và được lập lại với buổi chiều. Xế trưa được ea ngồi rải rác ở phòng khách với TV mở lớn. Đây đó, những thân người ngồi xe lăn, hầu như bất động, ngơ ngơ, ngác ngác, mắt hướng nhìn về… đâu đâu!

Những người còn có con cháu thì thỉnh thoảng được con cháu vào thăm trong giây lát, đút cho ăn một vài miếng cơm hay trái cây…Người viết đã từng chứng kiến một hoạt cảnh là một bà cụ khoảng 80 tuổi, ngồi xe lăn đang ngồi ở phòng khách lớn của một nhà dưỡng lão. Một thiếu phụ ăn mặc khá tương tất, nếu không nói là sang trọng, trạc độ 50 mang trái cây đã cắt sẵn vào cho mẹ (người viết biết được điều nầy là vì nghe tiếng gọi của thiếu phụ gọi bà cụ là mẹ). Thiếu phụ dường như có điều gì cần phải làm gấp sau đó, cho nên có vẻ hối hả trong cung cách cho bà cụ ăn, hối thúc bà cụ nhai cho mau…Người viết chứng kiến một cách đau lòng là nhiều lần bà cụ vì cố nuốt cho lẹ nên bị sặc và ói ra ngoài. Thế là một màn cằn nhằn xảy ra, thiếu phụ vội lau miệng bà cụ, và dọn dẹp đồ đạc. Sau đó cho bà cụ uống nước và vội vã chia tay mẹ..

Đây là một hoạt cảnh thường thấy ở các nhà già ở Bolsa, chúng ta cùng suy gẫm.

Tình mẫu tử của một người con sống ở một xứ văn minh nhất thế giới như thế nầy sao?

Nhưng mục đích của bài viết không nằm trong những hình ảnh tiêu cực của một số người Việt trong cộng đồng, người viết muốn nói đến một khía cạnh tích cực hơn, để chúng ta còn nhìn thấy, cảm được những hình ảnh đẹp còn vương vấn trong lòng người Việt xa xứ.

Đó là những nhóm, toán, cá nhân, hay tập thể bền bĩ và âm thầm đi thăm viếng các viện dưỡng lão vào dịp cuối tuần hay trong ngày làm việc.

Họ là ai?

Nói chung, họ là những người còn có tấm lòng nghĩ đến tha nhân. Họ có thể là một em học sinh, sinh viên, một người nội trợ, một anh thợ may, một người đang còn hoạt động, hay một người đã hưu trí.

Tất cả họ gặp nhau ở cùng một điểm chung là xoa dịu nỗi đau của người bất hạnh. Họ không có tên của nhóm, của đoàn. Họ không đăng báo quảng cáo. Và họ cũng không cần lời giới thiệu tên tuổi mỗi khi đi viếng nơi nào. Họ âm thầm làm việc, hẹn hò nhau để tụ họp lại, cũng như chia phiên ra để đi thăm nhiều nhà dưỡng lão hơn.

Họ làm gì?

Việc làm của họ thật là giản dị, đem tấm lòng thành trang trãi qua lời ca tiếng hát, mặc dù họ không là ca sĩ hay nhạc sĩ. Nếu chúng ta có dịp đến thăm một nhà dưỡng lão vào ngày nầy, chúng ta sẽ thấy những cặp mắt tuy không còn rạng rỡ, đôi khi còn "nhìn mông lung", nhưng hầu như mọi người đều vui mừng cùng tham gia lời ca tiếng hát chung.

Có đến đây thăm, rồi mới thấy được niềm vui của những người sống ở nhà dưỡng lão, mới thấy được giây phút "đợi chờ" của họ đối với những thiện nguyện viên vô danh.

Có đến đây thăm mới thấy được không khí sống động, xóa tan sự im lặng và buồn tẻ của nhà dưỡng lão hàng ngày.

Một lời ca cũ, một khúc nhạc xưa làm cho họ, những người cô đơn nhứt trong không gian nhỏ hẹp nầy gợi nhớ lại nhiều kỷ niệm cách xa từ thuở nào… Người viết đã từng chứng kiến một cụ ông 70 tuổi, chỉ lớn hơn một thiện nguyện viên độ 2,3 tuổi. Ông cụ nầy bị stroke, ngồi xe lăn, chỉ nói được một vài tiếng và từng là Sỉ quan quân đội VNCH. Khi anh thiện nguyện viên cầm bài hát Quyết tiến đứng bên cạnh cụ, thấy vẽ mặt cụ hân hoan và cùng hát theo tiếng nhạc với tiếng còn tiếng mất. Trong hoàn cảnh nấy, ai cũng thấy được nét hân hoan của cụ, một thoáng chốc sống lại với dỉ vãng oai hùng của mình khi xưa. Chính những giây phút ngắn ngũi ấy, mới cảm nhận được nhu cầu của những người bất hạnh phải sống trong viện dưỡng lão.

Những bài hát xa xưa, mặc dù được hát do những ca sĩ bất đắc dĩ nhưng cũng đem lại sự an ủi cho họ, cộng thêm những lời hỏi thăm sức khỏe, những lời trấn an mà họ đã thiếu vắng vì đơn chiếc hay vì con cháu "chậm" đến thăm..

Tất cả nói lên một tấm lòng giữa người và người mà họ đã không có được tùy theo hoàn cảnh.

Còn những người nằm hay ngồi bất động không còn khả năng bước ra ngoài hội trường để tham gia những buổi "ca nhạc" thì sao?

Thưa Quý bạn. Họ không bị lãng quên đâu. Còn có những Bà tiên, Ông hiền đến tận giường an ủi.

Một câu chuyện thương tâm xin được kể ra nơi đây có thể xem như là một phép lạ. Một anh lính VNCH, tuổi khoảng 60 ngoài, nằm bất động ở một nhà dưỡng lão do một tai nạn xe hơi.

Anh không có thân nhân, và đang ở trạng thái gần như coma từ nhiều tháng qua. Một thiện nguyện viên cũng tình cờ đến thăm, nói chuyện, trấn an anh, nhưng vẫn không được thấy anh ta có cử chỉ nào báo hiệu cho biết là đã nghe. Vào một ngày khác, người thiện nguyện viên nầy đến thăm nữa, cũng nói bao nhiêu lời, nhưng lần nầy thấy mắt anh lính VNCH chớp chớp. Điều nầy làm chính cô y tá của Viện dưỡng lão cũng ngạc nhiên vì cô ta, người chăm sóc anh từ bao lâu nay, chưa thấy bao giờ.  Sau đó, anh lính, qua cách làm dấu thánh giá một cách vụng về và cặp mắt bắt đầu hé mở, chứng tỏ anh hiểu những gì người thiện nguyện viên nói. Mọi người vui mừng ra về.

Nhiều ngày sau đó, cô thiện nguyện viên lại đến thăm và được cô y tá cho biết là anh lính VNCH có vẻ mong chờ. Hôm nay, cô mang chiếc thánh giá, do một người bạn công giáo cho, đến biếu anh lính. Và phép lạ đã xảy ra khi tay anh cầm chiếc thánh giá, anh đã mở mắt lớn hơn và nói được hai tiếng cám ơn, tiếng nói, theo lời cô y tá, đã im bặt từ ngày anh được mang vào viện dưỡng lão. Anh còn cố gắng ra dấu để cho cô thiện nguyện viên biết là anh cần một quyển thánh kinh. Dĩ nhiên là ước nguyện của anh đã được chiếu cố. Và từ khi có quyển thánh kinh và thánh giá đặt trên ngực, khí sắc anh lính VNCH tươi hơn, và gương mặt không còn "đứng im" như trước nữa, mặc dù anh vẫn còn nằm bất động.

Ở một lần khác, một thiện viên gốc Hải quân vào thăm anh. Khi anh lính Hải quân chào anh theo kiểu nhà binh, không biết anh có thấy được hay không, nhưng khi nghe tiếng hai chiếc đế giầy chạm vào nhau, anh lính VNCH khẽ nhếch môi và viền mắt anh chớp chớp. Thật cảm động!

Qua câu chuyện vừa kể trên, chúng ta thấy rằng tình thương từ… tha nhân có thể biến đổi một phần nào tình trạng sống của mỗi con người. Chúng tôi không thể nói chắc chắn đây là một phép lạ, nhưng với một niềm tin vào sức mạnh tâm linh nào đó, có thể khơi dậy được tâm thức người bịnh và làm cho họ nhận thức được sự hiện hữu của họ.

Việc làm âm thầm của những thiện nguyện viên đáng được ghi công vào một góc Bolsa để từ đó mỗi người trong chúng ta tự chiêm nghiệm rằng mình đã "đóng góp" gì cho "đời" chưa, chứ chưa nói gì đến tổ quốc.

Bolsa có nhiều tệ trạng. Bolsa có nhiều hình ảnh đẹp. Bolsa cần nhiều bàn tay âm thầm có thể xoa dịu hay khỏa lấp được phần nào nỗi đau của đồng hương bất hạnh nơi đây. Bolsa cần sự tiếp tay của nhiều, nhiều hơn nữa thiện nguyện viên.

Xin hãy ghé thăm một lần bất cứ viện dưỡng lão nào, chúng ta cũng sẽ thấy biết bao khuôn mặt Việt Nam đau khổ, nằm bất động hay ngồi trên xe lăn, biết đâu trong số đó có bạn bè hay thân nhân của chính mình!

• Một cử chỉ thân ái bằng vạn lời nói đầu môi chót lưỡi.
• Một nắm tay xiết nhẹ có thể làm cho họ quên đi nỗi buồn vì con cái không đến thăm viếng.
• Một lời ca cũng có thể làm sống lại một thời xa xưa của một người già trong viện dưỡng lão.

Họ, những người bất hạnh trong các viện dưỡng lão đang cần chúng ta.

Mọi sự bất hạnh nào cũng cần được giúp đỡ. Quê nhà bị bão lụt, một đứa trẻ dị tật, một ngôi làng thiếu mái trường…tất cả đều cần bàn tay giúp đỡ của chúng ta. Và thử nghĩ, những chuyện thương tâm trên cần sự giúp đỡ của chúng ta trước hay đó là trách nhiệm của những người quản lý đất nước. Tình thương cần phải đặt đúng vị trí, như vậy mới có đầy đủ ý nghĩa.

Nhưng thiết nghĩ, nagy bên cạnh chúng ta đây cũng còn có nhiều người bất hạnh chỉ cần một ít thì giờ cũng có thể xoa dịu được phần nào niềm u uẩn nơi họ.

Ưu tiên gì, ưu tiên nào, chúng ta phải làm?

Xin dành câu trả lời cho mỗi chúng ta và người viết hy vọng mỗi người trong chúng ta sẽ tự viết lên "New Year Resolution" cho năm sắp đến 2026, năm Bính Ngọ - Con Ngựa.

Phổ Lập

Houston – 2025

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Posted by mtt